Okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które nie opłacono składek, nie mogą powiększyć kwoty emerytury pobieranej z ZUS.
Janina I. była emerytką, której ZUS przyznał tzw. zwiększenie rolne. Polega ono na podwyższeniu kwoty otrzymywanej emerytury lub renty w przypadku, gdy zainteresowany emeryt lub rencista legitymuje się okresem opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie społeczne. Przepisy ustawy emerytalnej przewidują ponadto, że zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru części składkowej emerytury rolniczej przewidzianych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, na podstawie zaświadczenia KRUS o okresach opłacania składek. ZUS przyznał emerytce zwiększenie za udowodniony okres opłacania składek w latach 1982-1988.
Tymczasem Janina I. odwołała się do sądu, twierdząc, że ZUS ustalając zwiększenie rolne jej emerytury nie uwzględnił okresu od lipca 1977 r. do końca czerwca 1982 r. W tym okresie emerytka, zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami ustawy z 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, była zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Przepisy bowiem przewidywały, że rolnik, który rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia, zwolniony był wówczas od obowiązku opłacania składki przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania. ZUS nie uwzględnił tego okresu, gdyż – mimo pozostawania w ubezpieczeniu społecznym rolników – Janina I. nie opłaciła składek.
Sąd I instancji uwzględnił odwołanie i zmienił decyzję ZUS. Jednak sąd II instancji dostrzegł w sprawie problem prawny i skierował do Sądu Najwyższego pytanie: czy emerytura ustalona zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) – dalej u.f.u.s., ulega zwiększeniu na podstawie art. 26a za okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, w których rolnik zwolniony był od obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne rolników na podstawie art.40 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140) – dalej u.z.e.r.
SN w uchwale orzekł, że „Emerytura ustalona zgodnie z art. 26 u.f.u.s. nie ulega zwiększeniu na podstawie art. 26a tej ustawy za okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, w których rolnik zwolniony był od obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie społeczne rolników na podstawie art. 40 u.z.e.r.”.
Zdaniem SN okresy ubezpieczenia rolniczego brane są pod uwagę tylko jako okresy uzupełniające, są one traktowane jako okresy składkowe przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. W przypadku ustalania kwoty świadczenia ustawa emerytalna nie używa pojęcia okresu składkowego, ale wyraźnie wskazuje, że chodzi tu o okresy opłacania składek. Przyjąć więc należy do zwiększenia emerytury tylko okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym rolników, za które opłacono składkę – wskazał w konkluzji SN.
Uchwała składu 3 sędziów Sądu Najwyższego z 3 października 2012 r. (sygn. III UZP 4/12)
Opracowanie: Michał Culepa
Źródło: www.sn.pl, stan z dnia 7 listopada 2012 r.