Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p. pracodawca niektóre szkolenia z zakresu bhp może przeprowadzać w formie tzw. samokształcenia kierowanego. Według r.s.b.h.p. samokształcenie kierowane to forma szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bhp na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.
Jedną z form takiego szkolenia jest e-learning, tj. „szkolenie (nauka) przez internet”, „nauka na odległość z wykorzystaniem internetu”. Zgodnie z r.s.b.h.p. z metody samokształcenia kierowanego w ramach szkoleń okresowych mogą korzystać osoby będące pracodawcami oraz inne kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści, pracownicy inżynieryjno-techniczni (w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych), technolodzy i organizatorzy produkcji, pracownicy służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby oraz pracownicy administracyjno-biurowi i inni, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bhp.
W metodzie szkolenia przez internet pośrednikiem między wykładowcą (wykładowcami) a słuchaczem (słuchaczami) jest komputer. Udział instruktora jest ograniczony do napisania scenariusza szkolenia i opracowania treści wykładów w postaci multimedialnej prezentacji, łączącej tekst, dźwięk i ilustracje, które następnie są przetworzone przez informatyków według wymagań odpowiedniego programu.
Słuchacz podejmuje naukę w czasie dla siebie najlepszym i w tempie dla niego właściwym. Treści szkolenia są mu przekazywane za pomocą sieci internetowej, ale mogą być też zapisane na dowolnym nośniku, np. na płycie CD i udostępnione (przesłane) pracownikowi. W jednym kursie (grupie) nie powinno uczestniczyć jednocześnie więcej niż 20-25 osób.
Zaletą szkoleń za pośrednictwem komputera jest ich duża elastyczność. Słuchacz może uruchomić szkolenie u siebie w domu w dowolnym czasie. Multimedia wymagają jednak od “słuchacza” samodyscypliny. Nie jest on bowiem ani motywowany, ani kontrolowany zewnętrznie. Jeżeli natrafi na trudności, musi sam je pokonać.
Jest pożądane, by organizator szkoleń e-learningowych zapewniał słuchaczowi możliwość kierowania pytań do wykładowcy. Przeprowadzone badania pokazały, że liczba kontaktów między uczestnikami i prowadzącym w trakcie kursu on-line jest większa niż w przypadku tradycyjnych zajęć. Jak się okazało, e-mailowe pytania częściej zadają osoby nieśmiałe, które na żywo nie miałyby odwagi tego robić.
Postępy w nauce zwykle kontrolowane są przez proste testy, oceniane przez program komputerowy. Podobnie egzamin – komputer wybiera losowo listę pytań (np. 10 lub 20), na które słuchacz powinien w określonym czasie odpowiedzieć. Ustalony przez organizatora odsetek poprawnych odpowiedzi jest podstawą zaliczenia szkolenia lub wystawienia oceny (jeżeli ta jest wymagana).
Lepszą metodą (choć kosztowniejszą) wydaje się wykorzystanie multimediów jako wsparcia dla szkoleń tradycyjnych. Pracownicy uczestniczą w kursie prowadzonym tradycyjnie, a dodatkowo mogą korzystać z materiałów otrzymywanych na CD lub przez Internet. Metoda ta często jest używana na wyższych uczelniach przy braku dostatecznej liczby godzin poświęconych indywidualnym tematom.
Edward Kołodziejczyk