Strasburg: zmniejszenie pensji urzędników nie narusza praw człowieka

O wysokości wynagrodzenia przyznawanego urzędnikom państwowym decyduje Państwo, które może wprowadzić, zawiesić lub cofnąć dane świadczenie. Zmiana w zasadach wypłaty już przyznanego świadczenia wymaga jednak odpowiedniej zmiany prawnej, jak stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w dwóch decyzjach z 2 marca br.

Sprawy te dotyczyły dwóch rumuńskich urzędników państwowych, których uposażenie zostało zmniejszone na okres 6 miesięcy o 25%. Zmiana ta wynikała z ustawy krajowej dotyczącej wprowadzenia środków dla zrównoważenia budżetu państwa.

Trybunał przypomniał, iż nie ma w Konwencji o prawach człowieka postanowienia gwarantującego wypłatę wynagrodzenia w określonej wysokości, a wysokość uposażenia urzędników państwowych należy do swobody decyzyjnej państwa. Zmiany wysokości wynagrodzenia muszą jednak być wprowadzane na podstawie wiążących aktów prawnych, ponieważ konkretny organ państwowy nie może samowolnie zdecydować o nieprzyznaniu świadczenia osobie, która spełnia już ustalone warunki uzyskania tego świadczenia.

Zmiany wysokości wynagrodzenia skarżących wynikały z ustawy i miały charakter czasowy, a także realizowały cel publiczny w postaci zrównoważenia budżetu państwa. Prawodawca cieszy się tu szeroką swobodą decyzyjną. Sam definiuje cele publiczne, a Trybunał interweniuje jedynie wówczas, gdy realizacja takich celów nie zachowuje równowagi pomiędzy interesami społeczeństwa a wymogami ochrony praw podstawowych indywidualnych osób. Rumunia, obniżając czasowo wynagrodzenie urzędników dla ratowania budżetu państwa, nie wyszła poza przyznany jej margines swobody, a więc nie naruszyła prawa do poszanowania własności skarżących (art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji).

Decyzje te są bardzo aktualne w czasach, w których państwa europejskie, a zatem także i Polska, walczą z narastającym kryzysem gospodarczym. Trybunał daje nam do zrozumienia, że państwo może podejmować bardzo daleko idące środki oszczędnościowe, pod pewnymi jednakże warunkami. Nie można niczego "dawać i odbierać" w sposób arbitralny, każda zmiana "na gorsze" musi zostać wprowadzona w drodze zmiany obowiązującego prawa z zachowaniem wszelkich wymogów formalnych. Kluczowe znaczenie ma też zachowanie równowagi pomiędzy interesami obywateli a interesem publicznym. Równowagę tę Trybunał będzie oceniał w każdej sprawie indywidualnie.

Polscy urzędnicy nie mogą więc spać spokojnie. Ich wynagrodzenie może się zmniejszyć.

Tak wynika z decyzji Trybunału z 2 marca 2012 r. w sprawie nr 44232/11, Mihăieş przeciwko Rumunii oraz w sprawie nr 44605/11, Senteş przeciwko Rumunii.

Katarzyna Warecka