Pracownik, który wcześniej wyzdrowiał i uzyskał orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy, może ją podjąć. ZUS nie może żądać zwrotu wykorzystanego zasiłku chorobowego na podstawie prawidłowo orzeczonej niezdolności do pracy i stosownego zwolnienia lekarskiego.

Tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 17 lutego 2016 r., sygn. akt: III UZP 15/15, rozstrzygając zagadnienie prawne przedstawione mu przez sąd okręgowy:  czy art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stosuje się do ubezpieczonego, który będąc jeszcze chorym uzyskał zaświadczenie od lekarza, że już jest zdrowy i w związku z tym podjął pracę.

Chodziło o ubezpieczonego, który był chory od 24 kwietnia 2013 r. do 8 października 2013 r. i za ten czas dostał zasiłek macierzyński. Podjął jednak zatrudnienie 7 października u nowego pracodawcy, o czym ten poinformował ZUS. ZUS z kolei stwierdził, że pracownik wykorzystał zwolnienie lekarskie wydane na okres od 19 września 2013 r. do 15 października 2013 r. niezgodnie z jego celem. Decyzją odmówił mu prawa zasiłku chorobowego za ten okres i zobowiązał do jego zwrotu. Była to kwota prawie 10 tys. zł.

Sąd I instancji oddalił odwołanie ubezpieczonego. Uznał, że przepisy nie przewidują sytuacji, w której pracownik na zwolnieniu lekarskim może zrezygnować z części tego zwolnienia i po dostarczeniu pracodawcy zaświadczenia lekarza medycyny pracy stwierdzającego jego zdolność do pracy może podjąć pracę bez utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.

Sąd II instancji rozpatrując apelację pracownika dostrzegł poważne zagadnienie prawne. Argumentował, że w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że sytuacje wskazane w art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej będące z mocy tego przepisu podstawą utraty prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia, mają niezależny byt. Odrębną i samodzielną przesłanką utraty prawa do zasiłku na podstawie art. 17 ust. 1 jest wykonywanie pracy zarobkowej, nawet jeżeli nie ma ono wpływu na stan zdrowia uprawnianego do zasiłku oraz wykorzystywanie zwolnienia od pracy wbrew celowi zwolnienia.

Przyjmuje się także, że ratio legis art. 17 ust. 1 jest ochrona funduszu ubezpieczenia chorobowego przed nadużyciami ubezpieczonych, a także cel zwolnienia lekarskiego, które służy odzyskaniu przez pracownika zdolności do pracy. Przyznanie zasiłku chorobowego ma zapewnić choremu środki utrzymania podczas powrotu do zdrowia. Podejmowanie pracy zarobkowej lub innych czynności postrzeganych obiektywnie jako nieodpowiednie dla chorego może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu jego zdrowia i wiarygodności zwolnienia lekarskiego.

Sąd Najwyższy w uchwale rozstrzygnął te wątpliwości i uznał, że art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który w czasie orzeczonej niezdolności do pracy uzyskał zaświadczenie właściwego lekarza, że już jest zdrowy i w związku z tym zaświadczeniem podjął pracę zarobkową, o czym zawiadomiono organ rentowy.

Źródło: sygn. akt: III UZP 15/15