Przy zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych ze stosunku pracy i współpracy przy prowadzeniu rodzinnej firmy, z tego ostatniego obowiązkowo trzeba zapłacić tylko składkę zdrowotną. Nie trzeba płacić składek ZUS, pod warunkiem że przychód z umowy o pracę wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Tak stwierdził ZUS w odpowiedzi na wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji art. 9 ust. 1 i 1a ustawy systemowej rozstrzygającego kwestie zbiegu tytułu do ubezpieczeń społecznych. Z wnioskiem zwróciła się przedsiębiorcza kobieta prowadząca pozarolniczą działalność, która nie była pewna, czy ma opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe za swojego męża, który współpracuje przy prowadzeniu działalności i jednocześnie pracuje na etacie w innej firmie.

ZUS w odpowiedzi stwierdził, że to, czy składki na ubezpieczenia społeczne przy współpracy przy prowadzeniu działalności będą obowiązkowe zależy od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa albo pozostawania w związku małżeńskim z przedsiębiorcą, prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego oraz współpracy przy prowadzeniu działalności. Warunki te powinny być spełnione łącznie. ZUS zwrócił jednak uwagę, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawiera definicji współpracy przy powadzeniu działalności. Dlatego należy posiłkować się orzecznictwem sądowym. ZUS powołał się na wyrok z 6.01.2009 r. (sygn. akt II UK 134/08), w którym SN stwierdził, że współpraca przy prowadzeniu działalności powinna cechować się istotnym ciężarem gatunkowym działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, mieć bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, powinna być stabilna i zorganizowana oraz zabierać znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

ZUS, gdy ustala przesłanki podlegania ubezpieczeniom z tytułu współpracy przy prowadzeniu rodzinnej firmy, bierze pod uwagę adres zameldowania (zamieszkiwania) ubezpieczonego i to, czy prowadzi on wraz z przedsiębiorcą wspólne gospodarstwo domowe. Decyduje więc przede wszystkim więź społeczno-gospodarcza między danymi osobami bliskimi. Współpracą jest zatem stała pomoc, bez której dochody z działalności gospodarczej będące majątkiem wspólnym małżonków nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu (tak wskazał SN w wyroku z 20.05.2008 r., II UK 286/07).

A zatem, zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy systemowej, pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów – m.in. z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej – są obejmowani ubezpieczeniami społecznymi tylko z tytułu stosunku pracy. Gdy jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy o pracę jest w przeliczeniu na okres miesiąca niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, to z tytułu współpracy ubezpieczenia są również obowiązkowe. (decyzja ZUS nr WPI/200000/43/257/2015).

Agnieszka Rosa