Zespół badawczy pod kierownictwem prof. Jerzego Hausnera co kwartał sporządza Raport dotyczący sytuacji makroekonomicznej i mikroekonomicznej w poszczególnych działach gospodarki oraz szacuje stopień zagrożenia upadłością. Eksperci ISR wyróżniają trzy przedziały stopnia zagrożenia upadłością: od 0 do 160 – poziom niski (akceptowalny), powyżej 160 do 200 – poziom ostrzegawczy oraz powyżej 200 – poziom wysoki. Stopień zagrożenia upadłością w dziale 78 PKD, na podstawie danych za pierwsze półrocze 2013 roku wyliczono na 464 punkty, podczas gry w roku 2012 wskaźnik zagrożenia upadłością w tym dziale szacowany był na poziomie 299. Tymczasem już przy 200 punktach stopień zagrożenia oceniany jest jako wysoki. Również prognozy dla tej branży na I półrocze 2014 roku nie są optymistyczne –wskaźnik zagrożenia upadłością pozostaje na bardzo wysokim poziomie - 438 pkt.

Opisane miary przeliczone są na 10 tysięcy przedsiębiorstw, czyli np. wartość 464 oznacza, że sądowe postępowanie upadłościowe może dotyczyć ponad 4 procent firm. - Oba szeregi czasowe - stopnia zagrożenia upadłością i liczby wszczętych postępowań upadłościowych - są statystycznie istotnie i wysoce skorelowane - podkreśla dr Jarosław Kaczmarek, odpowiadający za część mikroekonomiczną badań ISR i dobór TOP TEN. - Należy jednak zaznaczyć, że wskaźnik informuje o stopniu zagrożenia upadłością, ale wszczęte postępowanie upadłościowe nie musi jej jeszcze oznaczać. 
„Działalność związana z zatrudnieniem”, czyli głównie agencje pracy tymczasowej, zatrudnia  ponad 100 tysięcy osób i generuje przychody ze sprzedaży na poziomie blisko 6 mld złotych – podają autorzy Raportu ISR, powołując się na dane GUS .
 
Prognozowany na poziomie 438 wskaźnik na pierwsze półrocze bieżącego roku oznacza, że do pierwszego półrocza 2015 włącznie, postępowanie upadłościowe może dotyczyć co 20-25 firmy w 78 dziale PKD. Co to za przedsiębiorstwa? W tym dziale jedna z dwóch największych grup to działalność związana z wyszukiwaniem miejsc pracy i pozyskiwaniem dla nich pracowników. A zatem headhunterzy zajmujący się pozyskiwaniem i weryfikacją kandydatów oraz kierowaniem ich do pracy. A także agencje castingowe dla mody, teatru, telewizji i filmu oraz firmy specjalizujące się w poszukiwaniu pracy i pozyskiwaniu pracowników w internecie. Ta działalność daje ok. 25 proc. przychodów w dziale 78.
 
Natomiast największa grupa w dziale 78 to agencje pracy tymczasowej, które przynoszą ok. 60 proc. przychodów i zajmują się kierowaniem pracowników do pracodawcy na określony czas, w celu zastępstwa lub uzupełnienia jego personelu, nie prowadzą jednak bezpośredniego nadzoru nad swoimi pracownikami w miejscach pracy klientów
 
Dział ten jest bardzo zróżnicowany, mieszczą się w nim agencje pracy – tymczasowej, headhunterskie, castingowe, także firmy prowadzące usługi typu rozliczenia płac czy podatków takich pracowników. Na dużą różnorodność w 78 dziale PKD wskazuje również Agnieszka Zielińska, kierownik Polskiego Forum HR, która podkreśla: - Według danych z krajowego rejestru agencji zatrudnienia mamy około 4500 podmiotów działających w branży. W 2013 roku powstało 1278 nowych agencji, podczas gdy 714 zakończyło działalność. Najczęstszą przyczyną odebrania certyfikatu (każda agencja musi posiadać certyfikat marszałka danego województwa) jest brak złożenia rocznego sprawozdania do marszałka. Ponad 40 proc. wszystkich graczy na rynku to osoby fizyczne prowadzące działalność agencji zatrudnienia. Podmioty często są uzależnione od ograniczonej liczby klientów - często powstają na potrzeby jednej firmy.
 
W I półroczu 2013 roku liczba przedsiębiorstw w dziale 78 wzrosła o prawie 20 proc. w stosunku do 2012 roku, a liczba  pracujących o 15,66 proc. r/r. Jednak metodologia Raportów ISR uwzględnia jedynie te przedsiębiorstwa, które zgodnie ze statystyką GUS, zatrudniają minimum 10 osób. 
Autorzy Raportu ISR zaliczyli dział 78 do TOP TEN, na podstawie wyników finansowych przedsiębiorstw w I półroczu 2013 r. „Na wzrost stopnia zagrożenia wpłynęło znaczne zmniejszenie: produktywności majątku (-63,32% r/r), rentowności operacyjnej aktywów (-74,80% r/r) i stopnia samofinansowania (-62,96% r/r). Odnotowano zmniejszenie zadłużenia krótkoterminowego (-6,90% r/r) – jednak nadal utrzymuje się na wysokim poziomie 0,54” - napisano w Raporcie.
 
Jednocześnie autorzy Raportu wpisali na listę ostrzegawczą wyłącznie duże przedsiębiorstwa, których wyniki decydują o kondycji całego działu. W grupie firm dużych, w której zatrudnionych jest ponad 94 tys.  osób, stopień zagrożenia upadłością, obliczony na podstawie danych z III kwartału 2013, wynosi aż 567 i jest najwyższy w całym sektorze usług (w ubiegłym roku wynosił 427). 
 
Czy są szanse na poprawę kondycji tego działu? W ubiegłym roku krajowy rynek pracy tymczasowej wzrósł o prawie 15 proc., do ok. 3,4 mld zł. Zdaniem Anny Wichy, dyrektora generalnego Adecco Poland i prezes Polskiego Forum HR to optymistyczna wiadomość nie tylko dla sektora usług HR, ale i dla całego rynku pracy – agencje zatrudnienia są bowiem dla całej branży barometrem zmian. 
Agnieszka Zielińska podkreśla, że nie spotkała się z postępowaniem upadłościowym wobec żadnej dużej firmy, a Forum HR monitoruje ich sytuację na bieżąco. Dodaje jednak: - Pamiętajmy że w przypadku firm działających w sektorze, zajmujących się pracą tymczasową, do liczby pracowników zalicza się również pracowników tymczasowych. Mając to na uwadze firma zatrudniająca nawet 250 osób (czyli według GUS duża) jest małym podmiotem. Duże agencje zatrudniają bowiem kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy pracowników.
 
Perspektywy dla działalności związanej z zatrudnieniem 
 
Ozusowanie umów cywilnoprawnych planowane przez rząd może zmienić warunki funkcjonowania agencji pracy. Prognozy ekonometryczne i szacunki stopnia zagrożenia upadłością z natury rzeczy nie uwzględniają tego rodzaju egzogenicznych szoków. Z drugiej strony, lepsza koniunktura w najbliższych kwartałach będzie łagodziła ewentualne skutki nowych regulacji.
 
Prof. Jerzy Hausner, kierujący pracami zespołu ISR, podkreśla, że uzyskane wyniki badań potwierdzają wcześniejsze pozytywne oczekiwania co do poprawy koniunktury w polskiej gospodarce. - Ożywienie gospodarcze jest już faktem i obecnie możemy przewidywać, że w 2014 r. będzie wyraźnie silniejsze w kolejnych kwartałach, co przełoży się na odwrócenie w II połowie br. towarzyszącej nam od dłuższego czasu tendencji wzrostu stopnia zagrożenia przedsiębiorstw upadłością. Zespół ISR przewiduje, że poprawa koniunktury pozytywnie wpłynie na sytuację na rynku pracy, a co za tym idzie również na kondycję podmiotów z rynkiem pracy powiązanych.
 
Od 2011 roku Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości realizuje projekt systemowy Instrument Szybkiego Reagowania (ISR), skierowany do właścicieli, kadry zarządzającej oraz pracowników przedsiębiorstw, które potrzebują wsparcia w łagodzeniu skutków spowolnienia gospodarczego poprzez stworzenie narzędzi umożliwiających wczesną identyfikację zagrożeń oraz kompleksowe i adekwatne reagowanie na nie. Projekt został wpisany przez Ministerstwo Gospodarki do Polityki Nowej Szansy. Monitoring Zmiany Gospodarczej jest dla PARP niezbędnym narzędziem do zbudowania Instrumentu Wczesnego Ostrzegania i Szybkiego Reagowania pozwalającego na podejmowanie przez decydentów działań wyprzedzających, korygujących, a przede wszystkim obniżających koszty ekonomiczne i społeczne okresowych zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki. 
 
Instrument Szybkiego Reagowania jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 
 
Więcej informacji na temat projektu oraz raporty z badań znajdą Państwo na stronie internetowej  www.isr.parp.gov.pl