Celem projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych jest budowanie oszczędności Polaków w drodze m.in. stworzenia efektywnego, dobrowolnego i kapitałowego systemu emerytalnego. W te ramy wpisuje się opiniowany projekt, który wprowadza powszechny system dobrowolnego oszczędzania na cele emerytalne m.in. w sektorze przedsiębiorstw. Oprócz tego, jego skutkiem ma być rozwój lokalnego rynku kapitałowego, przez co przyczyni się on do rozwoju gospodarki.

Ograniczenie ubóstwa

Liczba emerytów, którym ZUS wypłaca świadczenia, stale rośnie i przekroczyła już 5 milionów osób, a zarazem średni wiek emerytów jest coraz wyższy - oscyluje obecnie wokół 70 lat.

Projekt próbuje zaradzić dysproporcji między zarobkami a przyszłymi emeryturami, tworząc mechanizmy, które w efekcie mają w przyszłości ograniczyć sferę ubóstwa.

Powszechny system oszczędzania

Ustawa przewiduje „wprowadzenie powszechnego systemu dobrowolnych III-filarowych programów na cele emerytalne w sektorze przedsiębiorstw”. Będzie to system Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), które mają zapewnić systematyczne oszczędzanie środków pieniężnych przez ich uczestników z przeznaczeniem na wypłatę na cele emerytalne po osiągnięciu sześćdziesiątego roku życia.

 [-OFERTA_HTML-]

Mechanizmem, na którym mają się opierać PPK, są dwa rodzaje umów: o zarządzanie PPK oraz o prowadzenie PPK. Pierwszą z nich zawierać będzie podmiot zatrudniający osobę objętą PPK z instytucją finansową, czyli towarzystwem funduszy inwestycyjnych dopuszczonym do udziału w portalu PPK administrowanym przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. (PFR).

Pojęcie podmiotu zatrudniającego zostało ujęte dość szeroko, co łączy się z założeniem polityczno-prawnym objęcia przez PPK bardzo dużej grupy osób pracujących, nie tylko w ramach stosunku pracy.

Czytaj też: PPE, PPK, a może coś jeszcze? Pracodawcy stoją przed wyborem >>

Natomiast stronami umowy o prowadzenie PPK będą: osoba zatrudniona oraz instytucja finansowa. W jej ramach przyjmowane będą składki i wypłaty transferowe, przeliczalne na jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

Założenie powszechności PPK projektodawca zamierza zrealizować, wkładając na pracodawców obowiązek zawarcia umowy o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudniają co najmniej jedną osobę

Kary za przewinienia

Kara grzywny będzie wymierzana za: niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w przewidzianym przepisami terminie, niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie PPK oraz nieodprowadzenie składek wnoszonych do PPK w przewidzianym terminie.

Karane będzie również niezgłoszenie wymaganych ustawą danych lub zgłaszanie nieprawdziwych danych albo udzielanie w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawianie ich udzielenia, nieprowadzenie dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także niedopełnienie obowiązku przesyłania przewidzianych ustawą informacji zbiorczych lub rocznych w przewidzianym terminie.

Czytaj też: Pracownicze Plany Kapitałowe nie dla samozatrudnionych >>

Karane będą naruszenie takich zakazów jak: wypłaty wynagrodzenia akwizytorom za podejmowanie na rzecz instytucji finansowej działań oraz oferowanie dodatkowych korzyści materialnych w zamian za zawarcie z określoną instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK lub zaniechanie jej wypowiedzenia.

Sprzeczność z Konstytucją

Rada Legislacyjna zwraca uwagę, że jeden z przepisów projektu jest sprzeczny z Konstytucją RP (art. 31 ust. 4). Chodzi o upoważnienie dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia, w którym wysokość dopłaty może zostać zmieniona. Upoważnienie to nie zawiera wystarczająco określonych wytycznych do wydania takiego aktu wykonawczego. Zawarte w nim przesłanki możliwej modyfikacji kwoty dopłaty należy uznać za zbyt ogólne. Daje on Radzie Ministrów duży zakres uznaniowości co do określenia wielkości dopłaty (w tym możliwego jej zredukowania).    

Eksperci zwracają uwagę na niedopuszczalność zmiany ustawy w drodze aktu rozporządzenia. Rolą aktów wykonawczych jest konkretyzacja, czyli uszczegółowienie regulacji ustawowych, a nie ich zmiana, zwłaszcza tam, gdzie prowadziłoby to do pogorszenia sytuacji podmiotów - twierdzi prof. dr hab. Dariusz Kijowski.

Obowiązywanie od 2019 roku?

Prof. Kijowski i inni eksperci uważają, że trzeba zbadać, czy zamiar wprowadzenia do polskiego systemu prawa projektowanej ustawy, mającej mieć zastosowanie wobec wielu milionów pracowników i ponad miliona pracodawców, został poprzedzony zbadaniem, czy jego wprowadzenie w życie (już od 2019 roku) jest realne. W szczególności, czy można liczyć na to, że występujące na rynku usług finansowych instytucje gotowe są zawrzeć tak ogromną liczbę umów o prowadzenie PPK, i czy są przygotowane, aby nimi zarządzać.