SN rozstrzygnie, czy kierowca samochodu ciężarowego ma prawo do emerytury w obniżonym wieku

Prokuratura Krajowa stoi na stanowisku, że wszystkie czynności związane z załadunkiem i rozładunkiem towarów, jak również czynności spedycyjne, wpisują się w zakres pojęcia „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony". Nie są więc innymi czynnościami łączonymi z pracą kierowcy samochodu ciężarowego w warunkach szczególnych, lecz świadczeniem takiej pracy.

31 stycznia SN w składzie 7 sędziów rozstrzygnie, czy praca kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wymieniona w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeśli kierujący takim pojazdem wykonywał służbowo także czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora?

Charakter pracy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony uzasadnia przyjęcie, że czynności ładowacza, konwojenta lub spedytora, wykonywane obok czynności kierowania pojazdem w ramach czasu pracy na danym stanowisku, nie stoją na przeszkodzie uznaniu, że kierowca stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W związku z tym jest to praca w warunkach szczególnych uprawniająca do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS – takie stanowisko zaprezentowała Prokuratura Krajowa w sprawie zawisłej przed Sądem Najwyższym Izbą Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w Warszawie.

Rozbieżne orzecznictwo Sądu Najwyższego

W sprawie tej Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego wniosła o podjęcie uchwały przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów. W swoim wniosku wskazała na rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Wynikają one z odmiennej wykładni art. 32 i 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i pozycji 2 w Dziale VIII wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odnośnie. Dotyczą one kwalifikacji pracy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony, który w ramach obowiązków służbowych wykonywał także czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora.

W swoim wniosku Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego przywołała wyrok Sądu Najwyższego z 28 sierpnia 2014 roku (sygn. akt II UK 537/13). W wyroku tym sędziowie SN, powołując się na wcześniejsze orzecznictwo, wskazali, że uprawnienie do emerytury w obniżonym wieku może nabyć tylko pracownik, który pracę w warunkach szczególnych wykonuje w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeżeli praca o szczególnym charakterze polega na równoczesnym wykonywaniu prac stanowiących integralną część większej całości, wtedy warunek pełnego wymiaru czasu przewidziany dla tej pracy jest spełniony, gdy wszystkie czynności - łącznie wypełniając w całości pełny wymiar czasu pracy - podlegają choćby zbliżonemu narażeniu na szkodliwe, uciążliwe lub wymagające wysokiej sprawności warunki. Orzekający w tej sprawie sędziowie SN orzekli, że uznanie przez Sąd niższej instancji czynności kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony z równoczesnym konwojowaniem i ładowaniem towarów, za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy, było wynikiem naruszenia przepisów postępowania.

Odmiennie orzekł Sąd Najwyższy 31 sierpnia 2017 roku (sygn. akt III UK 188/16). W sprawie tej sędziowie SN uznali, że praca kierowcy samochodu ciężarowego polega na wykonywaniu przewozu drogowego, co jednak nie może być utożsamiane wyłącznie z kierowaniem pojazdem przez cały okres czasu pracy. Przewożone towary muszą być w czasie pracy kierowcy załadowane i rozładowane w miejscu, do którego należało je dostarczyć, a fakt dostawy musi być potwierdzony w stosownych dokumentach. W praktyce zatem praca kierowcy samochodu ciężarowego, oprócz kierowania pojazdem, obejmuje także załadunek i rozładunek towarów, czynności spedycyjne, obsługę codzienną pojazdów i przyczep, utrzymanie pojazdu w czystości oraz inne czynności służbowe mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osób, pojazdu i przewożonych rzeczy.

Stanowisko Prokuratury Krajowej

W ocenie Prokuratury Krajowej pogląd wyrażony przez sędziów SN w wyroku z 31 sierpnia 2017 roku należy uznać za słuszny.

Prokuratura Krajowa stoi na stanowisku, że wszystkie czynności polegające między innymi na załadunku i rozładunku towarów czy wykonywaniu czynności spedycyjnych, wpisują się integralnie w zakres pojęcia „prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony". Nie są więc innymi czynnościami łączonymi z pracą kierowcy samochodu ciężarowego w warunkach szczególnych, lecz świadczeniem takiej pracy, podobnie jak prowadzenie pojazdu. Tym samym ich wykonywanie nie może prowadzić do stwierdzenia nieświadczenia przez kierowcę w tym charakterze pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z tych względów w ocenie Prokuratury Krajowej należy uznać, że charakter pracy kierowcy samochodu ciężarowego uzasadnia przyjęcie, że czynności ładowacza, konwojenta lub spedytora, wykonywane obok czynności kierowania pojazdem w ramach czasu pracy na danym stanowisku, nie stoją na przeszkodzie uznaniu, że kierowca stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.