Głównym celem nowych regulacji jest ułatwienie mobilności specjalistów oraz świadczenia usług w zawodach regulowanych w państwach członkowskich UE. Służyć temu ma uproszczenie procedur administracyjnych związanych z uznawaniem kwalifikacji i uregulowanie częściowego dostępu do zawodu.
Nowa ustawa, która zastąpi ustawę z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej wdraża przepisy dotyczące systemu uznawania kwalifikacji zawodowej w związku z wejściem w życie dyrektywy 2013/55/UE nowelizującej dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych.
Nowelizuje ona ustawy regulujące uznawanie kwalifikacji w tzw. zawodach sektorowych (lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, farmaceuta, lekarz weterynarii, architekt). Ustawa tworzy podstawy prawne do nowych, bądź zmiany dotychczasowych rozwiązań i wymogów. Wprowadzona zostanie europejska legitymacja zawodowa, a ponadto zwiększony zostanie dostęp do informacji, m.in. o zawodach regulowanych i procedurach przez rozszerzenie działania pojedynczych punktów kontaktowych (PPK). Ośrodek informacji zostanie przekształcony w ośrodek wsparcia dla obywateli, którego funkcjonowanie ma być bardziej przyjazne (przepisy kładą większy nacisk na współpracę ośrodków wsparcia państwa przyjmującego z ośrodkami wsparcia i PPK państw rodzimych oraz organów właściwych z ośrodkami wsparcia w przyjmującym lub rodzimym państwie i udzielania ośrodkom wsparcia istotnych informacji na temat indywidualnych przypadków). Ułatwiona będzie również wymiana informacji pomiędzy organami właściwymi, które są zobowiązane do stosowania systemu IMI (system wymiany informacji na rynku wewnętrznym) we współpracy administracyjnej.
Wprowadzone zostaną wspólne ramy kształcenia i wspólne testy kształcenia umożliwiające automatyczne uznawanie kwalifikacji oraz możliwość uznania praktyki zawodowej odbytej w innym państwie członkowskim albo wzięcie pod uwagę praktyki zawodowej odbytej w państwie trzecim w toku przyznawania w Polsce uprawnień zawodowych w zawodach, w których praktyka jest wymagana do uzyskania pełnych uprawnień. Dużą zmianą będzie także uregulowanie zasad częściowego dostępu do zawodu, z zachowaniem zasady możliwości odmowy takiego dostępu w przypadkach uzasadnionych.
Zaplanowano również wprowadzenie „mechanizmu ostrzegania” w obszarze zdrowia i edukacji za pomocą systemu IMI. Oznacza to obowiązek wzajemnego informowania się państw np. o lekarzach lub nauczycielach, którzy utracili prawo wykonywania zawodu. Ponadto, wymagane będą oświadczenia o znajomości języka polskiego w stopniu niezbędnym do wykonywania zawodu medycznego w naszym kraju.
Akt odnosi się do obywateli UE, państw EOG i Szwajcarii, którzy nabyli kwalifikacje zawodowe w innym państwie członkowskim (poza Polską) i zamierzają wykonywać w Polsce zawód regulowany na stałe lub tymczasowo oraz, potencjalnie wszyscy obywatele posiadający w państwie UE, EOG albo Szwajcarii kwalifikacje do wykonywania zawodu będącego zawodem regulowanym w Polsce. W stosunku do zainteresowanych stosowane będą elastyczniejsze zasady uznawania kwalifikacji, łatwiejszy dostęp do informacji i procedur, w tym informacji nt. zawodów w państwach członkowskich (Baza Zawodów Regulowanych – prowadzona na stronach KE); w wybranych zawodach – możliwość ubiegania się o ELZ (czyli rozpoczęcia procedury uznania kwalifikacji za pośrednictwem organów państwa rodzimego), ułatwienia związane ze składaniem wniosku/ oświadczenia o zamiarze świadczenia usług drogą elektroniczną (w tym uzyskanie tą drogą decyzji wykonywania zawodu na stałe. Z nowych, bardziej przyjaznych mechanizmów, korzystać będą mogli obywatele posiadający polskie kwalifikacje, którzy zamierzają starać się o uznanie kwalifikacji zawodowych albo świadczenie usług transgranicznych w innym niż Polska państwie członkowskim, a także obywatele polscy, którzy odbyli praktykę zawodową za granicą a chcą uzyskać uprawnienia zawodowe w Polsce.
Za weryfikację i przekazanie do państwa przyjmującego dokumentów dostarczonych przez posiadaczy polskich kwalifikacji ubiegających się o ELZ w celu świadczenia usług w innym państwie lub uzyskanie ELZ potwierdzającej uznanie kwalifikacji w innym państwie przewidziana została opłata w wysokości 3% minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w roku weryfikacji dokumentów. Opłata dotyczy sytuacji, gdy w Polsce nie przeprowadza się postępowania w sprawie uznania kwalifikacji. Jest ona określona w wysokości analogicznej do opłaty za wydanie zaświadczenia stwierdzającego charakter, okres i rodzaj działalności wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w wysokości 50 zł).
Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej została podpisana 7 stycznia 2016 r. Przepisy wejdą w życie w dzień po ogłoszeniu.
Opracowanie: Agnieszka Zatyka-Szlachcic, RPE
Źródło: www.prezydent.pl, stan z dnia 8 stycznia 2016 r.