Prezes spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w N. - Piotr M. złożył odwołanie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o zwrot zasiłku chorobowego.

Decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. podjął 28 lipca 2014 r. Odmówił w niej przyznania mu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 30 kwietnia do 13 czerwca 2014 r. oraz zobowiązał pracownika do zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy wraz z odsetkami w łącznej kwocie 21 tysięcy 960 zł.

 Praca na zasiłku chorobowym

W odwołaniu ubezpieczony twierdził, że w okresach niezdolności do pracy nie pracował na stanowisku prezesa zarządu w zainteresowanej spółce F., a tylko podpisał jedną umowę o pracę, którą przywiózł mu jego syn.

Czynność ta miała charakter incydentalny i wymuszony ze względu na jego pozycję nie pozostawała w sprzeczności z celem świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Nie kolidowała ani nie upośledzała w żadnym stopniu procesu leczenia jego schorzeń, więc nie powinna być uznana za wykonywanie pracy zarobkowej w stopniu prowadzącym do utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Działalność gospodarcza i choroba

W sprawie tej sąd pierwszej instancji, po uchyleniu w tej samej sprawie poprzedniego wyroku tego sądu z 29 stycznia 2015 r., który był korzystny dla ubezpieczonego, ponownie ustalił fakty.

Otóż ubezpieczony jest zatrudniony w F. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w N. (dalej zainteresowana spółka) na stanowisku prezesa zarządu i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu, w tym ubezpieczeniu chorobowemu.

Czytaj: Listy obecności muszą być zgodne z RODO

Równolegle podlega on ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe i Transportu

W związku z czasową niezdolnością do pracy ubezpieczony przebywał na długotrwałych zwolnieniach lekarskich w okresach:

  • - od 2 stycznia do 1 lipca 2012 r. (zasiłek chorobowy),
  • - od 2 lipca 2012 r. do 26 czerwca 2013 r. (świadczenie rehabilitacyjne),
  • - od 18 września 2013 r. do 31 stycznia 2014 r. (zasiłek chorobowy),
  • - od 11 lutego do 31 marca 2014 r. (zasiłek chorobowy) oraz
  • - od 30 kwietnia do 13 czerwca 2014 r. (zasiłek chorobowy).

Sporadyczne czynności w czasie choroby

Sąd pierwszej instancji ponownie ocenił, że w tych okresach ubezpieczony „nie wykonywał faktycznie żadnych czynności w ramach umowy o pracę, za wyjątkiem jednorazowej czynności jaką było złożenie podpisu na umowie o pracę z K.F."

Taka sporadyczna czynność o charakterze formalnym nie oznaczała wykonywania pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ustawy zasiłkowej, ponieważ w okresach orzeczonej

niezdolności do pracy prezesa zarządu zainteresowana spółka „nie zawierała żadnych pisemnych umów gospodarczych w 2014 roku, działała w oparciu o ofertę - zlecenie, wystawiano faktury”.

Leczenie w szpitalu

Ponadto ubezpieczony „leczył się w szpitalnym oddziale dziennym, co czyniło niemożliwym jego wizyty w siedzibie spółki w godzinach pracy zakładu”.

Dlatego Sąd Rejonowy wyrokiem z 7 marca 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do zasiłku chorobowego od 30 kwietnia do 13 czerwca 2014 r. oraz zwolnił go z obowiązku zwrotu zasiłku chorobowego za ten okres.

Prezes wydawał polecenia służbowe

Natomiast sąd drugiej instancji uzupełnił w tej sprawie materiał dowodowy. Inaczej ustalił fakty.

Pracownicy działu nie wiedzieli o tym, że ubezpieczony przebywa na zwolnieniach chorobowych i trudno im było te okresy niezdolności „odróżnić od okresów, w których wykonywał pracę”

Pracownica prowadząca księgowość nie była informowana o niezdolności do pracy przebywającego na zwolnieniach lekarskich prezesa spółki, który w tych okresach wydawał jej „normalne polecenia służbowe”

Sąd drugiej instancji miał na uwadze, że „gdyby spojrzeć jedynie na sporny okres, tj. od 30 kwietnia do 13 czerwca 2014 r. i tylko jedną czynność dokonaną przez odwołującego w tym czasie, to istotnie można by przyjąć, że była to czynność incydentalna, wyjątkowa i być może wymuszona szczególnymi okolicznościami.”

40 miesięcy zasiłku

Tymczasem ubezpieczony przez blisko 40 miesięcy korzystał ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych (zasiłków chorobowych i świadczenia rehabilitacyjnego). W wielu różnych okresach niezdolności do pracy podejmował szereg czynności, które należy uznać za wykonywanie pracy.

Było to podpisywanie umów o pracę, wypowiedzeń umów o pracę oraz świadectw pracy, udział w pracach komisji powypadkowej i podpisanie protokołu powypadkowego.

Bez ustanawiania pełnomocnika

Natomiast nie było żadnych przeszkód, aby ubezpieczony ustanowił pełnomocnika lub przedstawiciela do prowadzenia spraw zarządzanej przez niego spółki. Tyle że „nie poczynił takiego kroku, uznając, że działalność firmy tego nie wymaga, czym jednocześnie przyjął na siebie ryzyko, że w razie konieczności podjęcia tego rodzaju czynności w trakcie zwolnienia lekarskiego, będzie je podejmował samodzielnie, i co potwierdził zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, faktycznie je dokonywał.”

Czytaj: Kto wybierze mały ZUS, ten dostanie niższą emeryturę

Równocześnie - dodał sąd II instancji - „nie sposób uznać, aby przez około 40 miesięcy na przestrzeni niespełna 5 lat firma F. mogła prawidłowo funkcjonować w obrocie gospodarczym faktycznie bez jakiejkolwiek osoby lub organu uprawnionego do jej

reprezentacji.”

Trzeba zwrócić zasiłek

Wobec tego - dodał sąd - ubezpieczony utracił prawo do zasiłku chorobowego za okres od 30 kwietnia do 13 czerwca 2014 r. A więc zasadne było zobowiązanie go do zwrotu pobranego zasiłku jako świadczenia, do którego utracił prawo.

W skardze kasacyjnej ubezpieczony zarzucił naruszenie art. 17 ustawy zasiłkowej przez błędną wykładnię i uznanie, że podejmowane przez „pracownika będącego jednoosobowym zarządem spółki z o.o. - w trakcie jego choroby -incydentalne, formalne i sporadyczne, aczkolwiek niezbędne - czynności z zakresu kadrowości w spółce zatrudniającej około 70 osób mogą być uznane za wykonywanie pracy zarobkowej lub za wykorzystywanie zwolnienia chorobowego".

SN utrzymuje wyrok w mocy

Sąd Najwyższy potwierdził stanowisko Sądu drugiej instancji, że w okresach niezdolności

do pracy wskutek choroby jednoosobowo zarządzający spółką z o.o. prezes zarządu ma obowiązek powstrzymania się od wykonywania czynności zarządu pod rygorem utraty prawa do zasiłku chorobowego (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Zatem do podejmowania koniecznych  czynności prawnych w imieniu spółki powinien w w czasie choroby umocować lub wyznaczyć inną upoważnioną osobę.

 

Sygnatura akt I UK 49/17, 15 marca 2018 r