Pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy również w okresie ochronnym przewidzianym w art. 39 kodeksu pracy. Wówczas jego szczególna ochrona ma znaczenie tylko na płaszczyźnie roszczeń, które mu przysługują z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy bez wypowiedzenia.
Tak orzekł SN w wyroku z 20 grudnia 2013 r. (sygn. akt II PK 99/13) w sprawie pracownika, który żądał przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach i zasądzenia 35.000 zł za czas pozostawania bez pracy. Oświadczenie woli o dyscyplinarnym zwolnieniu z pracy w lipcu 2009 r. zostało przesłane podwładnemu pocztą. Dotarło do niego tydzień później. Sąd badał skuteczność złożenia oświadczenia woli. Pracodawca bowiem dostał zwolnienie lekarskie, które obejmowało dzień złożenia oświadczenia o zwolnieniu go z pracy i trwało do końca miesiąca. Wówczas odwołał zwolnienie pracownika przez telefon, zanim dotarło ono pocztą do pracownika. Wobec tego oświadczenia woli toczył się spór w sądach.
Sąd I instancji uznał, że doszło do odwołania oświadczenia woli i oddalił powództwo. Sąd II instancji uznał, że pracodawca skutecznie cofnął zwolnienie, ale nie doszło do skutecznego odwołania oświadczenia woli. Wskazał, iż sąd rozpoznający sprawę o przywrócenie do pracy może uwzględnić roszczenie alternatywne (o odszkodowanie) nie tylko wtedy, gdy uzna niecelowość przywrócenia, ale też wtedy, gdy jego niezasadność jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Sąd odmówił przyznania prawa do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, ponieważ powód w dniu rozprawy apelacyjnej nie był już pracownikiem chronionym, bo w 2011 r. przeszedł na emeryturę.
Pracownik złożył skargę kasacyjną. SN przyznał mu rację. Stwierdził, że pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy z powodu ciężkiego i zawinionego naruszenia obowiązków pracowniczych, na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. również w okresie ochronnym z art. 39 k.p.. W takim przypadku szczególna ochrona przed wypowiedzeniem pracownika ma znaczenie tylko w kontekście i na płaszczyźnie roszczeń, które mu przysługują z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy bez wypowiedzenia. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika przywrócenia do pracy jeśli jest to niemożliwe lub niecelowe. Wówczas orzeka o odszkodowaniu. Tej zasady nie stosuje się jednak m.in. do pracowników chronionych, co wynika z art. 56 § 2 k.p. w zw. z art. 45 § 3 k.p.. Według nich, nie ma zastosowania możliwość zasądzenia przez sąd z urzędu odszkodowania zamiast dochodzonego przez pracownika przywrócenia do pracy, z wyjątkiem sytuacji określonych w art. 411 k.p.. Jednocześnie, zgodnie z art. 57 § 2 k.p., pracownikowi chronionemu, przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie za cały czas bez pracy. Jego wysokość jest związana z rozwiązaniem stosunku pracy z pracownikiem chronionym. SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
Agnieszka Rosa