Uczestnik pracowniczych planów kapitałowych (dalej: PPK), po osiągnięciu 60. roku życia, może złożyć do instytucji finansowej wniosek o wypłatę środków zgromadzonych na jego rachunku PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Z takiego rozwiązania można skorzystać tylko wtedy, gdy małżonek uczestnika PPK ma zawartą umowę o prowadzenie PPK z tą samą instytucją finansową, również ukończył 60 lat, a ponadto małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty świadczenia małżeńskiego. Są to warunki formalne, które małżonkowie muszą spełnić, aby móc skorzystać z wypłaty w tej formie. Dopiero po ich spełnieniu, instytucja finansowa otwiera wspólny rachunek PPK dla małżonków, zwany „rachunkiem małżeńskim”.
Czytaj również: Oszczędności w PPK można wykorzystać na leczenie dzieci - i to nie tylko własnych>>
Zmiana wypłaty indywidualnej na wspólną
Powstaje pytanie, czy małżonkowie mogą zdecydować się na wypłatę oszczędności w formie świadczenia małżeńskiego, jeśli jedno z nich wcześniej rozpoczęło już wypłatę swoich oszczędności z rachunku PPK? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Przepisy ustawy o PPK nie uzależniają bowiem możliwości złożenia wniosku o wypłatę środków zgromadzonych na indywidualnym rachunku PPK w formie świadczenia małżeńskiego od braku uprzedniego rozpoczęcia wypłaty indywidualnie po 60. roku życia.
Oznacza to, że w przypadku, gdy małżonek, który rozpoczął już wypłaty ze swego rachunku PPK, oświadczy następnie, wspólnie ze swoim małżonkiem, że chce skorzystać ze świadczenia małżeńskiego, instytucja finansowa - w celu rozpoczęcia wypłaty świadczenia małżeńskiego - wstrzyma jego wypłaty indywidualne i zamknie rachunek PPK, z którego te wypłaty są dokonywane, przenosząc zgromadzone na tym rachunku środki na rachunek małżeński. Wniosek o wypłatę świadczenia małżeńskiego jest oświadczeniem woli skierowanym do instytucji finansowej i zastępuje złożone uprzednio przez uczestnika PPK oświadczenie woli dotyczące wypłat z rachunku indywidualnego. Wstrzymanie wypłat z rachunku indywidualnego powinno nastąpić w dacie, w której instytucja finansowa poweźmie informacje o złożonym wniosku o wypłatę w formie świadczenia małżeńskiego.
Ważne: Wniosek o wypłatę świadczenia małżeńskiego może dotyczyć wyłącznie całości środków zgromadzonych na indywidualnym rachunku PPK małżonka, a nie tylko części tych środków.
Wypłata tylko w co najmniej 120 ratach
Świadczenie małżeńskie jest wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach. Małżonkowie mogą zatem wskazać większą liczbę rat, ale nie mniejszą niż 120. Wysokość raty świadczenia małżeńskiego odpowiada łącznej kwocie wynikającej z odkupienia jednostek uczestnictwa bądź umorzenia jednostek rozrachunkowych lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, przy czym liczba tych odkupionych bądź umorzonych jednostek stanowi iloraz liczby jednostek zapisanych na rachunku małżeńskim na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty oraz liczby miesięcy pozostałych do miesiąca, w którym ma zostać wypłacona ostatnia rata zgodnie z wnioskiem małżonków. Należy też pamiętać, że w przypadku świadczenia małżeńskiego nie przewidziano jednorazowej wypłaty środków – nawet, gdy wysokość pierwszej raty jest mniejsza niż 50 zł.
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 9/2023 >>
Składanie dyspozycji przez małżonków
Zasady składania przez małżonków zleceń/dyspozycji do rachunku małżeńskiego PPK są uzależnione od istniejącego między małżonkami małżeńskiego ustroju majątkowego. Przykładowo, jeżeli środki zgromadzone w PPK przez małżonków są objęte wspólnością ustawową, małżonkowie są uprawnieni do składania zleceń/dyspozycji do rachunku małżeńskiego PPK, jak do rachunku indywidualnego, tj. każdy z małżonków jest uprawniony do samodzielnego wykonywania uprawnień w stosunku do instytucji finansowej. Złożenie dyspozycji przez jednego z małżonków nie wymaga potwierdzenia przez drugiego z nich.
Czytaj również: Środki przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK trafią na jego rachunek PPK
Śmierć jednego z małżonków
Oprócz wspólnego korzystania ze środków, zaletą świadczenia małżeńskiego jest to, że w przypadku śmierci jednego z małżonków świadczenie to wypłaca się drugiemu małżonkowi w dotychczasowej wysokości aż do wyczerpania środków zapisanych na rachunku małżeńskim. I co istotne nie wymaga to żadnych działań ze strony drugiego małżonka.
Dopiero po śmierci drugiego z małżonków środki zapisane na rachunku małżeńskim trafią do osób uprawnionych, wskazanych przez małżonków instytucji finansowej (takie osoby otrzymają środki z rachunku małżeńskiego bez konieczności przeprowadzenia postępowania spadkowego), a w razie niewskazania takich osób – do spadkobierców małżonków (odmienności w tym zakresie mają miejsce w przypadku, gdy rachunek PPK jest prowadzony przez zakład ubezpieczeń).
Ważne! Jeżeli małżonkowie wskazali, zgodnie z art. 21 ustawy o PPK, instytucji finansowej osoby uprawnione do środków zgromadzonych na ich indywidualnych rachunkach PPK po ich śmierci, wskazane byłoby - po podjęciu przez nich decyzji o wypłacie oszczędności w formie świadczenia małżeńskiego - złożenie przez nich zgodnych oświadczeń woli wskazujących osoby uprawnione do środków zgromadzonych na wspólnym rachunku PPK po śmierci obojga małżonków.
Przykład: Oboje małżonkowie ukończyli 60 lat, mają rachunki PPK w tej samej instytucji finansowej i zastanawiają się nad wypłatą tych środków w formie świadczenia małżeńskiego. Małżonkowie powinni pamiętać, że w razie nieskorzystania z tej możliwości, po śmierci jednego z nich, instytucja finansowa dokona wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego na rachunek PPK, IKE lub PPE jego małżonka, w zakresie, w jakim te środki stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Instytucja finansowa ma na dokonanie takiego transferu 3 miesiące od dnia przedstawienia przez małżonka zmarłego uczestnika PPK odpisu aktu zgonu, aktu małżeństwa i oświadczenia (w postaci papierowej) o stosunkach majątkowych, które istniały między nim a zmarłym uczestnikiem PPK, oraz udokumentowania sposobu uregulowania tych stosunków, jeżeli między małżonkami nie istniała wspólność ustawowa. Na wniosek małżonka zmarłego uczestnika PPK, zwrot środków zgromadzonych na rachunku PPK, przypadających temu małżonkowi, nastąpi w formie pieniężnej – również w terminie 3 miesięcy od dnia przedstawienia dowodu, że środki zgromadzone na rachunku PPK zmarłego uczestnika PPK przypadły temu małżonkowi. Pozostałe środki z rachunku PPK zmarłego trafią do osoby lub osób uprawnionych, wskazanych przez niego instytucji finansowej (taką osobą może, ale nie musi być małżonek uczestnika PPK), a w razie niewskazania takich osób uprawnionych – do spadkobierców zmarłego.
Otwarcie rachunku małżeńskiego pozwala natomiast, po śmierci jednego z małżonków, na korzystanie ze środków z tego rachunku przez drugiego małżonka bez tych formalności.
Więcej na temat PPK na www.mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775. Zachęcamy również do korzystania z bezpłatnych szkoleń prowadzonych przez ekspertów PFR Portal PPK. Na szkolenia można zapisać się tutaj.
Autorka jest ekspertem PFR Portal PPK
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
