Żaden przepis nie zabrania stosowania polarowych kurtek przy pracach związanych z narażeniem pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne. Są jednak pewne zasady związane z higieną pracy, które obligują pracodawcę do zapewnienia przy tego typu pracach odzieży z materiału o właściwościach łatwo zmywalnych i prostych w dezynfekcji.

Przepisy bhp nie określają jednoznacznej definicji szkodliwych czynników biologicznych. Próbę zdefiniowania tego pojęcia podjął Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, który określił je jako mikro- i makroorganizmy oraz struktury i substancje wytwarzane przez organizmy występujące w środowisku pracy i wywierające szkodliwy wpływ na organizm ludzki, mogące być przyczyną chorób oraz dolegliwości pochodzenia zawodowego.

Szkodliwe czynniki biologiczne, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia, obejmują:

1) drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie;

2) jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie;

3) hodowle komórkowe;

4) pasożyty wewnętrzne człowieka.

Klasyfikacja i wykaz szkodliwych czynników biologicznych są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.).

Stosownie do art. 2221 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p. w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Niewątpliwie do najważniejszych obowiązków pracodawcy zatrudniającego pracowników w narażeniu na takie czynniki jest zapewnienie im odzieży i obuwia roboczego, a także środków ochrony indywidualnej, o jakich mowa w przepisach rozdziału IX działu X k.p.

Przepis ten znalazł swoje odzwierciedlenie m.in. w § 15 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji, remontach i konserwacji sieci kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 96, poz. 437), nakazującym obowiązek posiadania przez pracowników zatrudnionych w kanałach – odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej przewidzianych dla tych stanowisk w katalogach ochron indywidualnych i zakładowych tabelach norm wyposażenia.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny m.in.:

1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia,

2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy.

Ponadto w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej, środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.

Odzież z materiału typu „polar”, choć niewątpliwie praktyczna i funkcjonalna oraz cechująca się dobrą izolacją ciepła i hydrofobością (wysoką nieprzemakalnością), nie zawsze nadaje się do pracy na określonych stanowiskach. Właściwości tej odzieży w istotny sposób utrudniają (lub wręcz uniemożliwiają) jej dezynfekcję po każdorazowym zakończeniu pracy. Odzież robocza i/lub ochronna stosowana przy niektórych pracach, np. pracach związanych z usuwaniem awarii sieci wodnych i kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków, powinna być łatwo zmywalna i prosta w dezynfekcji. Dlatego też pracodawca, dokonując zakupów takiej odzieży, powinien zwracać uwagę, by materiał, z jakiego jest wykonana był maksymalnie gładki, aby w jego strukturę nie przenikały szkodliwe czynniki biologiczne.

Lepszym rozwiązaniem będzie zapewnienie pracownikom nie kurtek, ale ocieplanych bluz z materiału typu „polar”, natomiast jako okrycie wierzchnie, chroniące ich bezpośrednio przed warunkami atmosferycznymi (deszczem, śniegiem, wiatrem itp.), kurtek z innego materiału, łatwiejszego do utrzymania w czystości i zachowania wymagań higienicznych. Ważne, aby takie kurtki były z materiału paroprzepuszczalnego (tzw. oddychającego), gdyż zwiększy to komfort pracy stosującego je personelu.

Należy przypomnieć, że dobór środków ochrony indywidualnej powinien nastąpić po analizie zagrożeń występujących na stanowisku pracy (dokonaniu oceny ryzyka zawodowego, o której mowa w art. 226 k.p.), a także po konsultacji z przedstawicielami pracowników (art. 23711a k.p.).

Maciej Ambroziewicz