W kwietniu Parlament Europejski przegłosował przepisy dotyczące nowych zasad urlopów rodzicielskich. Zakładają one, że długość urlopu, którego nie będzie można przenieść na drugiego rodzica, będzie wynosiła dwa miesiące.
Dyrektywa pozwala skorzystać z urlopu rodzicielskiego do 8. roku życia dziecka. Do państw członkowskich będzie należała decyzja dotycząca odpowiedniego poziomu ich płatności. Stolice mają brać jednak pod uwagę, że korzystanie z przywileju często powoduje utratę dochodów członka rodziny o wyższym wynagrodzeniu (często mężczyzny).
Czytaj więcej: PE przegłosował przepisy ws. nowych zasad urlopów rodzicielskich >>
Resort nie pracuje nad zmianami
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało Prawo.pl, że ustawodawca unijny przewiduje 3-letni okres na wdrożenie dyrektywy do krajowych porządków prawnych. - Z uwagi na powyższe na obecnym etapie trwają prace analityczne i nie podjęto jeszcze decyzji, w jaki sposób dyrektywa zostanie implementowana do krajowego porządku prawnego - zaznaczono.
Zobacz też: Czy prawdziwy mężczyzna zmienia pieluchy i pcha wózek?
Minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska zwróciła uwagę, że obecnie w Polsce obowiązują dwa rodzaje urlopów związane z narodzinami dziecka. - 20 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz 32 tygodnie rodzicielskiego. Rodzice mają czas na jego wykorzystanie aż do skończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. To łącznie 52 tygodnie, a pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przeznaczone jest tylko dla matki. Resztę urlopu rodzicie mogą dzielić między sobą - wyjaśniała.
W przypadku narodzin wieloraczków, długość urlopów wynosi odpowiednio od 31 do 37 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz do 34 tygodni urlopu rodzicielskiego. Razem może to być od 65 do nawet 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci.
Sprawdź w LEX Kadry: Uprawnienia rodzicielskie zleceniobiorców >
Nie masz dostępu do tego materiału? Zobacz, jak go uzyskać >
Nowe przepisy uderzą w kobiety?
Andrzej Radzikowski z OPZZ przyznał, że związkowcy wstępnie rozmawiali o nowych unijnych przepisach. - Zdania tutaj są podzielone. Większość twierdzi, że kierunek jest dobry, aby obowiązkami rodzicielskimi dzielić się po równo. Jednak wydaje mi się, że nie wszystkie środowiska do tego są mentalnie gotowe. Mówię tutaj nie tylko o pracodawcach, ale i o pracownikach. Według proponowanych przepisów jest tak, że jeśli ojciec nie weźmie tego dwumiesięcznego urlopu to on przepada. I tutaj mamy właśnie najwięcej wątpliwości, czy faktycznie pracownicy będą z niego korzystać - stwierdza.
Sprawdź w LEX Kadry: Na podstawie jakich dokumentów należy udzielić urlopu macierzyńskiego pracownikowi, który adoptował 4-letnie dziecko? >
Zwraca uwagę, że wynika to m.in. z kultury patriarchalnej naszego społeczeństwa. - Jest przypisanie konkretnych ról żeńskich i męskich, i w tych patriarchalnych środowiskach to rozwiązanie budzi kontrowersje - podkreśla związkowiec.
Również ekspert Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i redaktor portalu Rynekpracy.org.pl Łukasz Komuda uważa, że jest duże prawdopodobieństwo, że wielu ojców nie będzie korzystało z tych urlopów, m.in pod naciskiem pracodawców. - Wystarczy spojrzeć na obecne dane dotyczące urlopów, z których korzystają ojcowie. Chodzi o tacierzyński i urlop ojcowski. To wciąż znikome wartości - podkreśla.
Sprawdź w LEX: Czy pracownik ojciec może wykorzystać urlop macierzyński w przypadku rezygnacji z tego urlopu przez pracownicę ubezpieczoną w KRUS? >
Jak wynika ze statystyk w styczniu 2019 r. z urlopu rodzicielskiego skorzystało łącznie 287 tys. osób. Zdecydowana większość to kobiety – 268,9 tys. Ojcowie to zaledwie 18,1 tys. Dla porównania, w tym samym okresie przed rokiem z urlopu rodzicielskiego skorzystało 17,3 tys. mężczyzn.
Komuda zwraca uwagę, że rodziny kalkulują co im się bardziej opłaca: czy mama na urlopie rodzicielskim, czy też tata. - Wynika to z faktu, że w Polsce wciąż istnieje dość wysoka luka płacowa. Dla domowych budżetów istotne jest kto sprawuje opiekę nad dzieckiem w domu. Osoby, które zarabiają więcej, a przeważnie jest to mężczyzna, nie korzystają z urlopów - wyjaśniał.
Sprawdź w LEX:
Czy należy załączyć odpis aktu urodzenia dziecka do wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego? >
Czy urlop ojcowski musi być wykorzystany w całości przed ukończeniem przez dziecko 2 roku życia? >
Ze statystyk wynika, że w Polsce luka płacowa nie jest duża. Zgodnie z danymi Eurostatu w 2016 roku luka płacowa wyniosła w Polsce średnio 7,2 proc., podczas gdy średnia unijna to 16,2 proc. Niższy wskaźnik występuje tylko w Rumunii, Włoszech, Luksemburgu i Belgii.
Wydłużenie urlopu o dwa miesiące?
Jedną z propozycji rozwiązania problemu jest wydłużenie urlopu rodzicielskiego. Zaproponował to wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Stanisław Szwed. Zaznaczył jednak, że nie jest to ministerialne stanowisko. - Lepiej szukać dodatkowego urlopu, dlatego jestem za wydłużeniem urlopu rodzicielskiego o dodatkowe dwa miesiące - mówił w rozmowie z Prawo.pl.
Przekonywał, że polskie rozwiązania w kwestii urlopów są dobre. - Rodzice mogą podejmować decyzję, czy z 12 miesięcznego urlopu rodzicielskiego ma skorzystać ojciec czy matka. Ta swoboda wyboru była dla nas kluczowa podczas negocjacji. Niestety parlament europejski chciał bardzo mocno postawić na urlop ojcowski, tworząc urlop obligatoryjny - wyjaśniał wiceminister.
Barbara Surdykowska z NSZZ "Solidarność" podkreśliła, że związkowcy nie określili jeszcze stanowiska w tej sprawie. - Pojawiła się informacja dotycząca wydłużenia urlopu. To trzeba przedyskutować, bo urlop rodzicielski w polskich warunkach jest bardzo długi. Ponadto wydłużenie urlopów łączy się z kosztami - oceniła w rozmowie z Prawo.pl.
Sprawdź w LEX: Czy ojciec może skorzystać z urlopu okolicznościowego w sytuacji, gdy matka dziecka przebywa na urlopie wychowawczym? >
Na koszty wydłużenia urlopu zwróciła uwagę także Ekspert Pracodawców RP Katarzyna Siemienkiewicz. Jej zdaniem dłuższa nieobecność pracownika w pracy to większe koszty nie tylko dla pracodawcy, ale też i budżetu państwa. - Dłuższy okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego to większe obciążenia funduszu ubezpieczeń społecznych. Problemem może być też uregulowanie odpłatności tego urlopu. Aktualnie rodzice mają wybór: albo cały rok pobierania zasiłku będzie płatny w wysokości 80 proc. albo pół roku 60 proc., a dalej 100 proc. podstawy wymiaru. Wydłużenie urlopu zaburzy te proporcje - wskazała.
Pomożemy Ci rozwiązać wszystkie zadania wynikające z Twoich obowiązków kadrowo-płacowych! >
Pracodawcy przeciwni wydłużeniu urlopu
Siemienkiewicz uważa, że wydłużenie urlopu rodzicielskiego może spowodować po stronie pracodawców jeszcze większe trudności w organizowaniu zastępstwa nieobecnego pracownika. - Z jednej strony łatwiej jest zapewnić zastępstwo za pracownika dłużej nieobecnego, ale z drugiej tak długa nieobecność może mieć dla pracodawcy negatywne skutki. Będą one dotkliwsze zwłaszcza, gdy z urlopu skorzysta pracownik, którego ze względu na szczególne, specjalistyczne umiejętności trudno jest zastąpić - zaznacza.
Według niej ważne jest utrzymanie modelu, pozostawiającego rodzicom możliwość wyboru, który z nich będzie korzystał z przysługującego uprawnienia. - Ten model umożliwia rozłożenie obowiązków rodzicielskich na oboje rodziców. Sama idea jest słuszna, jednak biorąc pod uwagę relatywnie małe zainteresowanie urlopem ojcowskim oraz wciąż dominujący tradycyjny model rodziny, jej realizacja może okazać się trudna. Dlatego też zmuszanie ojców do korzystania z urlopu rodzicielskiego w obecnej sytuacji społecznej nie znajduje uzasadnienia - dodaje ekspert.
Dyrektywa przewiduje prawo co najmniej do 10 dni roboczych płatnego urlopu ojcowskiego dla ojców (lub ogólnie drugiego rodzica w przypadku związku jednopłciowego, gdy jest on uznawany przez prawo krajowe). Ma on przysługiwać ojcom zaraz po narodzinach dziecka. Wysokość wypłacanego zasiłku w takim przypadku ma wynosić nie mniej niż poziom chorobowego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
