Zgodnie z art. 113 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p. jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna.
Podobnie wypowiedział się ustawodawca w art. 183a k.p. - pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Ten sam warunek został powtórzony w Podstawowych obowiązkach pracodawcy (art. 94 k.p).
Zgodnie z § 48 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych powinien zapewnić dostosowanie stanowisk pracy oraz dojść do nich - do potrzeb i możliwości tych pracowników, wynikających ze zmniejszonej sprawności. Obowiązek ten dotyczy zapewnienia - odpowiedniej do rodzajów niepełnosprawności pracowników - szerokości i sposobu otwierania drzwi, dodatkowego wyposażenia umożliwiającego poruszanie się pracowników po schodach lub dotarcie do stanowiska pracy z pominięciem schodów, korzystanie z toalet, natrysków i umywalek - poprzez dostosowanie tych urządzeń higienicznosanitarnych oraz dojść do nich do potrzeb i możliwości tych pracowników wynikających ze zmniejszonej sprawności, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. Te same wymagania dotyczą przystosowania samych stanowisk pracy, w tym narzędzi, do możliwości pracowników niepełnosprawnych.
Dostosowanie środowiska pracy, zwłaszcza dróg komunikacyjnych, powinno uwzględniać również zapewnienie osobom niepełnosprawnym ewakuacji podczas pożaru.
Pracownikom niepełnosprawnym, w zależności od stopnia niepełnosprawności, przysługują dodatkowe uprawnienia, jak np. skrócenie czasu pracy, dodatkowa przerwa w pracy i szersze uprawnienia urlopowe oraz ograniczenia dotyczące zatrudnienia w trudniejszych warunkach pracy. Więcej uprawnień w tym zakresie mają osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Niezależnie od orzeczonego stopnia inwalidztwa, obowiązuje zakaz zatrudniania niepełnosprawnych w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Poza tym każda osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Jeżeli zaś chodzi o czas pracy osoby niepełnosprawnej, to nie może on przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Jednak pracownik legitymujący się orzeczeniem o zaliczeniu go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności korzysta z normy czasu pracy skróconej do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Przepisy ograniczające czas pracy nie dotyczą pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub gdy na wniosek samego pracownika lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników wyrazi na to zgodę.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 127 poz. 721 z późn. zm.) zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnienia w formie telepracy.
Kontrolę przystosowania stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy.
Edward Kołodziejczyk