Według ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94) obowiązek dbałości o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ochrony zbiorowej, w tym ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem, a także o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego ciąży na osobach kierujących pracownikami.
Obowiązek ten oznacza przede wszystkim utrzymanie stanu pomieszczeń i wyposażenia technicznego na poziomie nie tylko zapobiegającym mechanicznym urazom w zetknięciu z maszynami oraz urządzeniami technicznymi, ale także zabezpieczającym pracowników przed hałasem i drganiami mechanicznymi, nadmiernym zanieczyszczeniem powietrza lub przed innymi szkodliwościami, jak np. nieodpowiednim mikroklimatem w miejscu pracy (zbyt niska lub wysoka temperatura, nadmierna wilgotność lub zbyt suche powietrze, nieprawidłowe oświetlenie itp.), czy szkodliwym promieniowaniem. W tych obowiązkach mieści się także dbałość o sprawność środków ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem.
Pod pojęciem wyposażenia technicznego mieści się bardzo wiele urządzeń, maszyn i narzędzi, w tym urządzeń, których stan techniczny decyduje o życiu pracownika, jak np. urządzenia elektryczne, wiszące podesty robocze stosowane na budowach oraz urządzenia (jak żurawie, suwnice, zbiorniki ciśnieniowe) podlegające kontroli i dopuszczaniu do użytkowania prze inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego.
Na budowach są np. używane, wspomniane wyżej, ruchome (wiszące) podesty robocze, które należy poddawać sprawdzeniu pod względem ich stabilności, zamocowań oraz zabezpieczeń przed upadkiem osób i przedmiotów. Sprawdzenie to należy do obowiązków osób kierujących pracownikami, a więc mistrza lub kierownika budowy. Sprawdzenia należy dokonać po każdej zmianie usytuowania, po każdej przerwie w pracy trwającej dłużej niż 7 dni, a także po silnym wietrze, opadach śniegu lub oblodzeniu. Nieprzestrzeganie tego obowiązku może być przyczyną ciężkich wypadków pracowników korzystających z tych podestów.
Stan techniczny narzędzi, w szczególności elektrycznych narzędzi ręcznych, powszechnie stosowanych nie tylko na budowach, również powinien być systematycznie sprawdzany przez kierownika robót lub mistrza. Wymagany stan techniczny oraz częstotliwość przeglądów, remontów i konserwacji powinna być określona w instrukcji obsługi i do tego dokumentu należy się stosować.
Obowiązkiem osoby kierującej grupą pracowników jest nie tylko polecenie stosowania zgodnych z przepisami bhp metod pracy lub zakazanie stosowania metod niebezpiecznych, lecz także dopilnowanie, aby pracownicy podporządkowali się takiemu poleceniu lub zakazowi. Wśród działań organizacyjnych związanych z kierowaniem pracą w sposób uwzględniający wymagania bhp przełożony powinien pamiętać o konieczności w miarę dokładnego określania sposobu i czasu wykonywania zleconej pracownikowi pracy, a przy pracach niebezpiecznych w szczególności konieczne jest wzmocnienie nadzoru nad prawidłowym wykonywaniem tych prac.
W pojęciu wyposażenia technicznego mieszczą się również środki ochrony zbiorowej. Są to środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach. Podobny charakter i zastosowanie mają urządzenia ochronne, czyli osłony lub urządzenia, które zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych, powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w strefie niebezpiecznej, nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych oraz nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych.
Kontrola sprawności urządzeń ochrony zbiorowej oraz urządzeń ochronnych przeprowadzana przez przełożonych ma duże znaczenie dla profilaktyki zbiorowej i np. w odniesieniu do urządzeń wentylacyjnych, zarówno ogólnych, jak i stanowiskowych (np. na stanowiskach spawalniczych) oraz urządzeń chroniących przed rozprzestrzenianiem się nadmiernego hałasu, jak kabiny i obudowy dźwiękoszczelne, ekrany akustyczne itp. dotyczy największych grup pracowniczych i najpowszechniejszych zagrożeń w środowisku pracy.
Edward Kołodziejczyk