Zgodnie z art. 211 pkt 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) pracownik ma obowiązek poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym, zaleconym przez lekarza badaniom lekarskim i następnie zastosować się do wskazań lekarskich. Badania te są konieczne, ponieważ mimo postępu technicznego i technologicznego, praca i jej środowisko nadal stwarzają szereg uciążliwości i zagrożeń dla zdrowia pracowników.

Znaczna grupa zawodów i prac wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej, np.: operatorzy suwnic i żurawi, pulpitów sterowniczych wielofunkcyjnych urządzeń technologicznych oraz samojezdnych ciężkich maszyn torowych, niektórzy pracownicy kolei, jak np. elektrycy i monterzy sieci trakcyjnych, maszyniści-operatorzy i kierowcy drezyn motorowych, nastawniczy, ustawiacz i manewrowy oraz dyżurny ruchu na kolei, a także kierowcy: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne itd.

Bywa, że pracownik wysłany na wstępne, okresowe lub kontrolne badania lekarskie ukrywa przed lekarzem swoje dolegliwości (zwykle w obawie przed utratą pracy). Taka postawa może być zrozumiała, ale naganna i dlatego jest zagrożona sankcją rozwiązania umowy o pracę w sytuacji, gdy pracownik unika poddania się wymaganym badaniom lekarskim. Warunki pracy i zakres obowiązków danego pracownika powinien określić pracodawca, wypisując skierowanie do lekarza na badanie profilaktyczne. Warto pamiętać, że pracodawca włączając kierowanie pojazdem samochodowym do obowiązków służbowych pracownika, powinien odnotować tę uciążliwość w skierowaniu na badanie profilaktyczne. Wówczas w badaniu wstępnym obligatoryjne jest wykonanie testów sprawności psychoruchowej, badania okulistycznego i neurologicznego. Natomiast podczas badania okresowego o wykonaniu testów czy konsultacji specjalistycznej decyduje lekarz, w zależności od wskazań. Pozostałe badania lekarskie i dodatkowe wynikają z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. poz. 949 z późn. zm.).

Pracownik nie może odmówić poddania się wstępnym lub okresowym badaniom lekarskim pod karą rozwiązania umowy o pracę.

Edward Kołodziejczyk