Środki chemiczne mogą mieć różne właściwości, powodujące że praca ze środkami chemicznymi jest bardziej lub mniej bezpieczna dla pracowników. Jednym z rodzajów środków chemicznych mogących prowadzić do poważnych urazów u pracowników, a nawet śmierci są środki chemiczne o właściwościach żrących.
Do odpowiednich środków ochronnych przy pracach szczególnie niebezpiecznych ze środkami chemicznymi o właściwościach żrących można zaliczyć:
1. wykonywanie pracy w zespołach co najmniej dwuosobowych - w celu zapewnienia asekuracji,
2. zapewnienie środków ochrony zbiorowej, czyli środków przeznaczonych do jednoczesnej ochrony grupy osób przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi w środowisku pracy, np. systemy wentylacji o działaniu ogólnym,
3. wyposażenie stanowisk pracy w natryski awaryjne lub środki na oparzenia,
4. wyposażenie pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej (np. odzież ochronna, ochrony kończyn dolnych i górnych, środki ochrony dróg oddechowych, twarzy i oczu).
Jednym ze środków ochrony przed środkami chemicznymi o właściwościach żrących jest zapewnienie natrysków awaryjnych do przemywania całego lub części ciała pracownika, u którego doszło do kontaktu ze środkiem chemicznym o właściwościach żrących. Kolejnym środkiem ochrony w tym zakresie jest zapewnienie w apteczce zakładowej środków na oparzenia, np. aqua – gel.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami istnieje obowiązek posiadania natrysku awaryjnego wszędzie tam, gdzie znajduje się środek chemicznymi o właściwościach żrących. Nie ma tutaj znaczenia ilość środka chemicznego o właściwościach żrących oraz rodzaj wykonywanych czynności przez pracownika z ww. środkiem chemicznym.
Wyposażenie pomieszczeń pracy w natryski awaryjne, ich rodzaj i ilość powinno zależeć nie tylko od samego występowania na stanowisku pracy środka chemicznego o właściwościach żrących, lecz także od rodzaju wykonywanej pracy związanej z tym środkiem chemicznym i ilością takiego środka chemicznego.
Obowiązek posiadania natrysku awaryjnego wynika z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p. W § 103 ust. 1 r.o.b.h.p. wskazano obowiązek zainstalowania natrysków ratunkowych (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielnych natryski (prysznice) do przemywania oczu.
Jeżeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami chemicznymi o właściwościach żrących lub zapalenia odzieży na pracowniku - nie dalej niż 20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy, powinny być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu. Natryski powinny, w razie potrzeby, umożliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób - z uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających. Natryski i urządzenia powinny być zasilane wodą nieogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki atmosferyczne.
Obowiązek posiadania natrysku awaryjnego wszędzie tam, gdzie znajduje się środek chemiczny o właściwościach żrących wynika także z rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz. U. Nr 21 poz. 73) – dalej r.u.w. Zgodnie z § 13 r.u.w. w obiektach lub w pomieszczeniach, w których są transportowane, przechowywane lub używane kwasy i zasady nieorganiczne, należy zainstalować wodne natryski ratunkowe oraz zapewnić środki do przemywania oczu wodą i substancjami neutralizującymi.
Kolejnym argumentem przeważającym, za stosowaniem natrysków awaryjnych przy każdej pracy z środkami chemicznymi o właściwościach żrących jest to, że w każdej sytuacji, kiedy pracownicy wchodzą w kontakt z takimi środkami chemicznymi istnieje prawdopodobieństwo wypadku. Ponieważ możliwym następstwem wypadku jest np. skażenie ciała i/lub oczu substancjami szkodliwymi dla zdrowia dlatego bardzo ważne jest udzielenie szybkiej pierwszej pomocy, którą to umożliwiają prysznice do ciała i oczu.
Wyniki analizy ryzyka zawodowego związanego z występującym lub stosowanym środkiem chemicznym o właściwościach żrących, która wskazuje poziom ryzyka zawodowego dla pracowników, mogą wskazywać ilość i rodzaj natrysków awaryjnych oraz miejsce ich lokalizacji. Analiza ryzyka zawodowego może wskazywać także propozycje innych zamiennych rozwiązań chroniących pracowników przed środkiem chemicznym o właściwościach żrących. Wynik analizy ryzyka zawodowego na poziomie niskim, nie powinien oznaczać jednak tego, że nie należy montować natrysków awaryjnych w pomieszczeniach pracy.
Wytyczne obowiązujące dla Europy w zakresie natrysków awaryjnych zostały ustalone w normie EN 15154. Ta norma dzieli się na części poświęcone prysznicom do ciała z przyłączem wody (część 1) oraz prysznicom do oczu z przyłączem wody (część 2).
Norma EN 15154 składa się z następujących części, objętych ogólnym tytułem „Natryski awaryjne”:
— Część 1: Stacjonarne natryski awaryjne dla laboratoriów
— Część 2: Stacjonarne myjki do oczu
— Część 3: Przenośne natryski awaryjne
— Część 4: Przenośne myjki do oczu
Kolejnym środkiem ochrony przy pracy z środkami chemicznymi o właściwościach żrących jest zapewnienie apteczki zakładowej.
Obowiązek ciążący na pracodawcy w zakresie wyposażenia każdego zakładu pracy w sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy, a także zapewnienie osoby bądź osób wyznaczonych i przeszkolonych do udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej wynika zarówno z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeksu pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), jak i r.o.b.h.p.
Ilość, usytuowanie i wyposażenie apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń (§ 44 ust. 2 r.o.b.h.p.).
Wskazane byłoby w zakresie wyposażenia apteczki zakładowej, w sytuacji wykonywania pracy przez pracowników w narażeniu na środki chemiczne o właściwościach żrących, zapewnienie dostępności w apteczce środków na oparzenia, np. aqua – gel.

Normy:
1. PN-EN 15154-1:2006 (U) - Prysznice ratunkowe -- Bezpieczeństwo w laboratorium -- Część 1: Prysznice do ciała przyłączone do instalacji wodociągowej
2. PN-EN 15154-2:2006 (U) - Prysznice ratunkowe -- Bezpieczeństwo w laboratorium -- Część 2: Myjki do oczu przyłączone do instalacji wodociągowej
3. PN-EN 15154-3:2009 (U) - Prysznice ratunkowe -- Część 3: Prysznice do ciała nie przyłączone do instalacji wodociągowej
4. PN-EN 15154-4:2009 (U) - Prysznice ratunkowe -- Część 4: Myjki do oczu nie przyłączone do instalacji wodociągowej