W 2005 r. w ślad za rekomendacjami Rady Europy została wprowadzona instytucja mediacji do KPC (art. 1831 i dalsze). Ustawodawca dał możliwość prowadzenia mediacji w sporach cywilnych, w tym również pracowniczych. Nie mamy tu na myśli konfliktów zbiorowych, gdyż prowadzenie mediacji w tych obszarach było zapewnione już wcześniej odrębnymi przepisami.

Jakie konflikty mogą być kierowane do mediacji

W trakcie mediacji mogą być rozwiązywane konflikty pomiędzy pracownikami bądź pracownikami a przełożonymi. Te, które toczą się w miejscu pracy i dotyczą codziennie wykonywanych obowiązków i relacji pomiędzy współpracownikami, jak i spory, które trafiły już na drogę sądową.

Konflikty w miejscu pracy

Konflikty w miejscu pracy są tym bardziej obciążające im bardziej środowisko pracy zajmuje coraz więcej miejsca w naszym życiu, a samo posiadanie pracy staje się cenną wartością. Coraz większy wysiłek wkładany w osiąganie sukcesów i coraz większe wymagania stawiane pracownikowi powodują, że konflikty stają się codziennym czynnikiem życia. Można powiedzieć, że czasami nie jest to złe, bo często z różnych poglądów na sprawę powstają nowe pomysły. Lecz niestety nie zawsze, częściej konflikty wpływają destrukcyjnie na działanie zakładu pracy. Dzieje się tak wtedy, gdy spór z konfliktu interesów zamienia się w konflikt relacji i wartości powodując wzajemne urazy, eskalujące z drobnych incydentów do podjazdowej wojny wciągającej w nią większość pracowników. Środowisko pracy jest jednym wielkim konglomeratem konfliktów – wywodzimy się z różnych środowisk, mamy różne wartości i potrzeby, a także różne sposoby ich realizacji nie zawsze zgodne z oczekiwaniami innych.

Co ma zrobić pracodawca, jeśli widzi że konflikty między pracownikami, pracownikiem a przełożonym wymykają się spod kontroli i zaczynają się tworzyć koalicje, koterie a z pozoru drobny konflikt buduje atmosferę zakłócającą normalny tryb pracy? Najlepszą metodą w takich sytuacjach jest mediacja –która pozwala stronom rozwiązać spór w sposób akceptowalny przez wszystkich jego uczestników. Nie jest ono narzucone przez osobę trzecią (najczęściej przełożonego), który poprzez to bierze odpowiedzialność za realizację narzuconych przez siebie rozstrzygnięć, a wypracowany przez pracowników, którzy czując się autorami uzgodnionych warunków chętniej ich przestrzegają.

Doświadczenia wielu krajów wskazują, iż mediacja w konfliktach pracowniczych spełnia oczekiwania wszystkich zaangażowanych w nie stron. W połowie lat 70-tych w USA mediacja została upowszechniona i obecnie jest to najczęściej stosowana metoda w konfliktach pracowniczych. W Norwegii w ubiegłym dziesięcioleciu przez trzy lata prowadzone były badania i program, który miał znaleźć najlepszy z możliwych metod działania w konfliktach pracowniczych. Wyniki tegoż programu wskazują, że najlepszym sposobem w konfliktach pracowniczych (także tych mających już znamiona mobbingu) jest mediacja.

Sprawdza się ona również w konfliktach toczących się przed sądem pracy. Ugoda zawarta przed mediatorem zostaje przez niego przesłana do sądu, który ją zatwierdza, a jeśli jest to konieczne, nadaje jej klauzulę wykonalności.

Kto może być mediatorem w mediacjach pracowniczych

W mediacjach pracowniczych możemy mówić, o tzw. mediacjach pionowych gdzie zazwyczaj mediatorami są bezpośredni przełożeni (mediatorzy uprawnieni) znajdujący się w danym miejscu pracy i swoim autorytetem, umiejętnościami wrodzonymi lub nabytymi, starający się wspierać strony w rozwiązaniu ich konfliktów. W mediacjach tego typu dość trudno jest przestrzegać wszystkich zasad klasycznej mediacji. Dobrowolność, poufność czy akceptowalność mediatora kierownika może wynikać z posiadanych przez niego instrumentów, którymi może skutecznie zachęcać do mediacji. Należy powiedzieć również, że często konflikt ma podłoże, o którym pracownicy nie chcą powiedzieć szefowi, ponieważ może to być przez niego źle odebrane. Pytaniem jest to czy szef - mediator będzie kierował się absolutną bezstronnością i neutralnością, czy nie będzie mu przede wszystkim zależało na interesie firmy.

Warto poszukać mediatora niezależnego, profesjonalnie przygotowanego do prowadzenia mediacji. Takich mediatorów można znaleźć na listach organizacji społecznych i zawodowych, które przesyłają je do sądów okręgowych. Można znaleźć je na stronach Internetowych sądów okręgowych.

Autorzy:

Magdalena Grudziecka