Jestem wspólnikiem pubu, od 15 listopada zaczną obowiązywać przepisy znowelizowanej ustawy antynikotynowej. Powstaje pytanie - chcę wydzielić w lokalu pomieszczenie dla osób palących, jak więc interpretować przepis, który mówi, że: "Właściciel lub zarządzający lokalem gastronomiczno-rozrywkowym z co najmniej dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji, może wyłączyć spod zakazu określonego w art. 5, zamknięte pomieszczenie konsumpcyjne, wyposażone w wentylację zapewniającą, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń."?
Wentylację posiadam, drzwi zostaną założone pomiędzy pomieszczeniami.
Kto i na jakiej podstawie może kontrolować przenikanie dymu?
Czy do tego przepisu są jakiekolwiek przepisy wykonawcze i karne?

Kontrolę w zakresie spełnienia wymagań ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.) co do zasady sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, jednakże na wniosek np. niepalącego klienta, któremu będzie przeszkadzał dym tytoniowy, mandat karny może wystawić również policja lub straż miejska (gminna).
Podstawa prawna:
•§ 2 pkt 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1426 z późn. zm.);
•art. 95 § 1 ustawy z dnia z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.);
•§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 208, poz. 2026 z późn. zm.).
Nie ma przepisów wykonawczych do ww. ustawy, regulujących w sposób bardziej szczegółowy sposób kontrolowania przenikania dymu tytoniowego.
Przepisy karne do ustawy są zawarte w art. 13 znowelizowanej ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.) i można je stosować przez analogię.
Z dniem 15 listopada 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 81, poz. 529) – dalej u.n.o.z., która wprowadza szereg nowych regulacji prawnych w zakresie ograniczenia narażania osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.
Do najistotniejszych z pewnością należą m.in.:
•możliwość wprowadzenia całkowitego zakazu palenia w pomieszczeniach zakładów pracy (bez konieczności zapewniania pomieszczeń palarni);
•wprowadzenie całkowitego zakazu palenia na terenach zakładów opieki zdrowotnej oraz jednostek organizacyjnych systemu oświaty (bez możliwości tworzenia pomieszczeń palarni);
•wprowadzenie zakazu palenia w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych, bez ich odpowiedniego przystosowania;
•wprowadzenie kar porządkowych za nie przestrzeganie zakazów (do 500 zł dla osoby palącej w miejscach niedozwolonych oraz do 2000 zł dla właścicieli lub zarządzających obiektem lub środkiem transportu publicznego za brak informacji o zakazie palenia).

Przepis, który z pewnością będzie przyjęty z ulgą przez wielu pracodawców (zniesienie obowiązku tworzenia kosztownych palarni), natomiast bez entuzjazmu przez licznych przedsiębiorców prowadzących działalność gastronomiczno-rozrywkową, gdyż wielu klientów pubów, restauracji czy dyskotek, nie wyobraża sobie wizyty w takim lokalu bez możliwości zapalenia papierosa, fajki czy cygara.
Stosownie do postanowień art. 1 pkt 3 u.n.o.z., właściciel lub zarządzający lokalem gastronomiczno-rozrywkowym z co najmniej dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji, może wyłączyć spod zakazu palenia zamknięte pomieszczenie konsumpcyjne, wyposażone w wentylację chroniącą przed przenikaniem dymu tytoniowego do innych pomieszczeń (przepis nie określa rodzaju wentylacji, jaka powinna być zastosowana, jednakże, aby spełniała swoje zadanie, z pewnością powinna to być wentylacja wyciągowa).
W związku z tym, że u.n.o.z. nie precyzuje szczegółowych wymagań technicznych, jakie powinno spełniać wydzielone pomieszczenie (np. ilości wymiany powietrza w ciągu godziny, tak jak przepisy bhp w regulacjach dotyczących pomieszczeń palarni w zakładzie pracy), do interpretacji powyższego przepisu należy stosować tzw. wykładnię celowościową, a celem przepisu – jak sam jego tytuł wskazuje – jest ochrona zdrowia przed następstwami palenia tytoniu.
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca powinien sam określić, jakie działania należy podjąć, aby chronić nie tylko niepalących gości swojego lokalu, ale również jego personel.

Trzeba przypomnieć, że pierwotny projekt u.n.o.z. z dnia 18 marca 2008 r. przedłożony przez Sejmową Komisję Zdrowia (ZDR-020-1-2008), zawierał szereg szczegółowych regulacji określających obowiązki w zakresie bieżącego monitorowania czystości powietrza (na koszt przedsiębiorcy rzecz jasna!), w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób niepalących (m.in. wartość PM2.5 w µg/m3 oraz udział dymu papierosowego we frakcji wdychanej cząstek zawieszonych w powietrzu pomieszczenia palarni). Ponadto projekt określał również górną granicę poziomu frakcji PM2,5 (30 µg/m3). Parlament nie przyjął jednak tych propozycji.
W związku z powyższym, zabrakło precyzyjnych regulacji w obecnym stanie prawnym, co w konsekwencji pozostawia obszerne pole do interpretacji przepisów organowi nadzoru, czyli Państwowej Inspekcji Sanitarnej – w zakresie oceny spełnienia powyższych wymogów. Trzeba jednak zaznaczyć, że przedsiębiorca może ustrzec się przed bezpodstawnymi zarzutami ze strony organu nadzoru, poprzez uprzednie wykonanie pomiarów wentylacji w lokalu (koszt takich pomiarów nie powinien przekroczyć kilkuset złotych).

Jeżeli jednak podczas kontroli inspektor będzie miał zastrzeżenia co do spełnienia wymagań prawnych, a przedsiębiorca nie będzie w stanie wykazać, że osoby niepalące nie są narażone na wdychanie dymu tytoniowego i że pomimo tego nie prowadził zakazu palenia, to inspektor Państwowej Inspekcji Sanitarnej – zgodnie z § 2 pkt 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1426 z późn. zm.) w związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 u.o.z. – będzie mógł nałożyć na takiego przedsiębiorcę karę grzywny do 2000 zł.

Maciej Ambroziewicz