W zakładzie pracy korzystamy z obrabiarki wyprodukowanej w 2003 r. Na skutek uszkodzenia sterownika maszyna nie działała przez 6 miesięcy. Jak się okazało producent obrabiarki zakończył działalność i nie było możliwości skorzystania z jego serwisu. Z tego względu zamówiliśmy sterownik z programem od innego producenta i przywróciliśmy funkcje maszyny.
Czy takie przywrócenie maszyny do stanu pierwotnego wymaga przeprowadzenia certyfikacji według dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn (Dz. Urz. UE L 157 z 9.06.2006, s. 24 z późn. zm.) i nadania CE?

Przepisy dotyczące certyfikacji wyrobu (maszyny) zobowiązują producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela albo importera do dokonania certyfikacji przed wprowadzeniem wyrobu (maszyny) po raz pierwszy do obrotu. Te same przepisy definiują maszynę jako całość, a nie maszynę składającą się z poszczególnych elementów (z wyjątkiem wyposażenia wymiennego), z których każdy miałby podlegać certyfikacji. Nie ma więc obowiązku przeprowadzania certyfikacji użytkowanej maszyny (w tym przypadku obrabiarki), posiadającej znak CE po wymianie jednego z elementów (w tym przypadku sterownika). Istnieje jednak możliwość dobrowolnego wykonania certyfikacji.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn (Dz. Urz. UE L 157 z 9.06.2006, s. 24 z późn. zm.) – dalej dyrektywa 2006/42/WE, została wdrożona do prawa polskiego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) – dalej r.z.w.m. Obowiązujące od dnia 29 grudnia 2009 r. r.z.w.m. określa zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczące projektowania i wykonywania wprowadzanych do obrotu lub oddawanych do użytku: maszyn; wyposażenia wymiennego; elementów bezpieczeństwa; osprzętu do podnoszenia; łańcuchów, lin i pasów; odłączalnych urządzeń do mechanicznego przenoszenia napędu; maszyn nieukończonych; procedury oceny zgodności; sposób oznakowania maszyn; wzór znaku CE. Rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn zostało wydane na podstawie art. 9 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.) - dalej u.s.o.z. Przepis art. 5 u.s.o.z wprowadza szereg pojęć i definicji, w tym m.in.:
•wyrób - rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do wprowadzenia do obrotu, z wyjątkiem artykułów rolno-spożywczych oraz środków żywienia zwierząt;
•wprowadzenie do obrotu - przekazanie po raz pierwszy wyrobu użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera;
•oznakowanie CE - oznakowanie potwierdzające zgodność danego wyrobu lub procesu jego wytwarzania z zasadniczymi wymaganiami.

Również przepis § 3 r.z.w.m. wprowadza szereg pojęć i definicji, m.in.:
1)maszyna to: a) zespół wyposażony lub który można wyposażyć w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich bądź zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części albo elementów, z których przynajmniej jedna jest ruchoma, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie; b) zespół, o którym mowa w lit. a, bez elementów przeznaczonych do jego podłączenia w miejscu pracy lub do podłączenia do źródeł energii i napędu; c) zespół, o którym mowa w lit. a i b, gotowy do zainstalowania i zdolny do funkcjonowania jedynie po zamontowaniu na środkach transportu lub zainstalowaniu w budynku lub na konstrukcji; d) zespoły maszyn, o których mowa w lit. a-c, lub maszyny nieukończone, które w celu osiągnięcia określonego efektu końcowego zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, że działają jako zintegrowana całość; e) zespół sprzężonych części lub elementów, z których przynajmniej jeden jest ruchomy, połączonych w całość, przeznaczony do podnoszenia ładunków, którego jedynym źródłem mocy jest bezpośrednie wykorzystanie siły mięśni ludzkich.
2)wyposażenie wymienne to urządzenie, które jest montowane przez operatora do oddanej do użytku maszyny, w celu zmiany lub przypisania jej nowych funkcji, jeśli wyposażenie to nie jest narzędziem.
Biorąc pod uwagę zawarte w u.s.o.z., r.z.w.m., a także w dyrektywie 2006/42/WE definicje i sposoby działania, można przyjąć, że w razie wymiany zużytego sterownika, która nie zmienia funkcji obrabiarki ani nie przypisuje jej nowych funkcji - przy założeniu, że sterownik nie jest przerabiany, jest konstrukcyjnie dostosowany do danego typu obrabiarki i w żadnym stopniu poprzez zaprojektowane w nim zadania nie zmienia funkcji obrabiarki ani też nie przypisuje jej nowych funkcji, a maszyna spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii określone w r.z.w.m. – nie jest wymagana ponowna certyfikacja.

Kazimierz Kościukiewicz