Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Pracodawca chce zatrudnić osobę z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności.

Czy z tego tytułu może ubiegać się do PFRON o dofinansowanie do wynagrodzeń bądź refundację składek ZUS?

Firma zatrudnia aktualnie jednego pracownika w pełnym wymiarze, bez orzeczenia o niepełnosprawności. Dodatkowo pracodawca, jako właściciel firmy (działalność prowadzi jako osoba fizyczna) opłaca składki ZUS. Mąż pracodawcy opłaca składki ZUS, jako osoba współpracująca (art. 6 u.s.u.s.).

Jeżeli istnieje możliwość ubiegania się o ww. refundację to jakie warunki musi spełnić pracodawca i jakie dokumenty złożyć?

Odpowiedź:

Nie przewiduje się możliwości uzyskania refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących na podstawie art. 25a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) – dalej u.r.z.n. Przepis ten umożliwia uzyskanie refundacji wyłącznie osobie prowadzącej działalność gospodarczą. Jeżeli jednak osoba ta zostanie zatrudniona na jednej z podstaw wymienionych w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p., to można na nią uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 26a u.r.z.n. tak jak na innych pracowników będących osobami niepełnosprawnymi.

Uzasadnienie:

Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, jest udzielane po spełnieniu warunków określonych w art. 26a-26c u.r.z.n., oraz rozporządzeniu KE nr 800/2008.

Pracodawca spełnia warunki dotyczące struktury zatrudnienia (brak wyłączenia z art. 26a ust. 1a u.r.z.n.), zatem jeżeli nie posiada zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON co najmniej w wysokości 100 zł, to może uzyskać dofinansowanie na pracownika.

Należy jednak pamiętać o kilku kwestiach.

Po pierwsze, dofinansowanie przysługuje do wynagrodzenia pracownika w rozumieniu art. 2 k.p., a więc osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę.

Nie ma tu znaczenia, jaki status przypisuje danej osobie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Z punktu widzenia dofinansowania np. małżonek przedsiębiorcy, który został zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a dla celów ubezpieczeniowych jest uznawany za osobę współpracującą, nadal dla celów dofinansowania jest uznawany za pracownika i może na niego przysługiwać dofinansowanie. Zmienia się jedynie kwota kosztów płacy wynikająca z innego – niż ma to miejsce w przypadku innych pracowników – oskładkowania wynagrodzenia tej osoby.

Po drugie, kwota dofinansowania nie może być wyższa od żadnej z poniższych kwot:

- kwota 1 – kwota bazowa dofinansowania (w przypadku osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności bez szczególnych schorzeń (upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, epilepsja, ślepota, całościowe zaburzenia rozwojowe) stanowi iloczyn: a) 450 zł, b) nominalnego wymiaru czasu pracy (np. z umowy o pracę) i c) liczby dni wliczania pracownika do stanu zatrudnienia osób o lekkim stopniu niepełnosprawności, podzielony przez liczbę dni kalendarzowych w miesiącu (np. dla osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności zatrudnionej na cały etat przez cały miesiąc kwota ta wyniesie 450x1x30/30, a dla osoby zatrudnionej przez 12 dni na 0,6 etatu – 450x0,6x12/30),

- kwota 2 – 75% kosztów płacy pracownika (tj. 75% wynagrodzenia brutto, naliczonych od niego składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracodawcę oraz składek na FP i FGŚP),

- kwota 3 – kwota kosztów płacy niesfinansowana ze środków publicznych.

Po trzecie, dofinansowanie nie przysługuje:

- na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury,

- jeżeli wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych,

- jeżeli miesięczne koszty płacy zostały poniesione przez pracodawcę z uchybieniem terminów, wynikających z odrębnych przepisów, przekraczającym 14 dni,

- do części wynagrodzenia sfinansowanej ze środków publicznych.

Po czwarte, dofinansowanie w omawianym przypadku stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Oznacza to konieczność wykazania efektu zachęty. Efekt zachęty zachodzi, gdy pracodawca nie podjąłby wspieranego działania (w tym przypadku rekrutowania i dalszego zatrudniania osoby niepełnosprawnej) bez możliwości uzyskania środków publicznych. Istotne jest , by pracodawca od pierwszego dnia zatrudnienia osoby niepełnosprawnej dysponował kopią orzeczenia potwierdzającym niepełnosprawność pracownika. Jeżeli bowiem pracodawca nie wie, że zatrudnia osobę niepełnosprawną, to nie może zostać przekonany do tego perspektywą uzyskania środków publicznych. Metodami potwierdzenia efektu zachęty są:

- wykazanie wzrostu stanu zatrudnienia ogółem (a do końca 2014 r. również stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych) w porównaniu z 1/12 sumy tych stanów zatrudnienia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc podjęcia zatrudnienia przez pracownika (metoda ilościowa),

- wykazanie, że pracownik niepełnosprawny zajął wakat zwolniony przez inną osobę w okolicznościach określonych w art. 26b ust. 4 lub 6 u.r.z.n. (metoda jakościowa).

W opisanej sytuacji z dużym prawdopodobieństwem możliwe będzie wykazanie efektu zachęty pierwszą z tych metod.

W celu uzyskania dofinansowania należy złożyć wniosek Wn-D i informację INF-D-P w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który wypłacono dofinansowanie. (wzór na stronie www.niepelnosprawni.gov.pl). Do wniosku załącza się informację INF-O-PP dotyczącą uzyskanej pomocy pubicznej (wzór na stronie www.pfron.org.pl).

Luiza Klimkiewicz, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 1 grudnia 2014 r.