Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracownik doznał drobnego urazu nogi. Sporządzono protokół powypadkowy i zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy.

Kiedy i w jaki sposób należy zawiadomić o wypadku ZUS?

W momencie uzyskania informacji o wypadku, niezwłocznie po zatwierdzeniu protokołu powypadkowego, czy też po całkowitym wyzdrowieniu pracownika?

Czy jeśli pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim 21 dni i wrócił do pełnej sprawności jest sens składania wniosku o jednorazowe odszkodowanie do ZUS?

Odpowiedź:

Co do zasady pracodawca nie ma obowiązku informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypadku przy pracy. Skierowanie dokumentacji powypadkowej do ZUS wraz z wnioskiem o wypłatę świadczeń odszkodowawczych (np. jednorazowego odszkodowania) następuje wyłącznie na wniosek poszkodowanego pracownika po zakończeniu przez niego leczenia i rehabilitacji.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Zgodnie z art. 234 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. Nr 105, poz. 870).

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia, sporządzeniu wymaganej dokumentacji (w szczególności protokołu powypadkowego, którego wzór określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298), z której będzie wynikało, że dane zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, a także zakończeniu leczenia i rehabilitacji (jeżeli takowa była zalecona), poszkodowany może wystąpić o wypłatę świadczeń odszkodowawczych, o jakich mowa wart. 6 ust. 1 u.u.w. (100% zasiłku chorobowego, jednorazowe odszkodowanie itp.).

Wystąpienie o jednorazowe odszkodowanie, zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (tekst jedn.: Dz. U. poz. 954), powinno zapoczątkować złożenie przez poszkodowanego do pracodawcy będącego płatnikiem składek – wniosku o jednorazowe odszkodowanie.

Po otrzymaniu wniosku pracodawca ma obowiązek skompletować dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy (m.in. protokół powypadkowy), a następnie – po zakończeniu leczenia i rehabilitacji poszkodowanego (przedstawienia przez niego wypełnionego przez lekarza, pod którego opieką znajduje się, zaświadczenia o stanie zdrowia na druku N-9) – przekazać wniosek wraz z pełną dokumentacją do jednostki ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego.

Jak wynika z powyższego, pracodawca nie ma obowiązku informowania ZUS o każdym wypadku przy pracy, do jakiego doszło w przedsiębiorstwie, a jedynie jest zobligowany do przekazania tam wniosku pracownika wraz z dokumentacją powypadkową w przypadku, gdy pracownik taki wniosek złoży.

Wyjątek od reguły stanowi przypadek, w którym wypadkowi ulegnie m.in. ubezpieczony zleceniobiorca podczas wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W takiej sytuacji, zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn.: Dz. U. poz. 1618), niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku podmiot obowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku (w tym przypadku zleceniodawca), ma obowiązek powiadomić pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną ZUS o wszczęciu postępowania dotyczącego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. W postępowaniu tym może uczestniczyć przedstawiciel ZUS.

Odnosząc się do kwestii zasadności składania wniosku o wypłatę jednorazowego odszkodowania przez osobę, która w wyniku "drobnego urazu nogi" przebywała na zwolnieniu lekarskim 21 dni, należy stwierdzić, że wysokość tego odszkodowania nie jest uzależniona od liczby dni niezdolności do pracy, a od uszczerbku na zdrowiu. Uszczerbek ten, zgodnie z art. 11 ust. 2-3 u.u.w., może być:

a) stały – co oznacza takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy,

lub

b) długotrwały – co oznacza takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

O tym, czy uszczerbek na zdrowiu występuje, a jeżeli tak, czy jest stały, czy długotrwały oraz jego związek z wypadkiem przy pracy, ocenia lekarz orzecznik ZUS na podstawie bezpośredniego badania ubezpieczonego i posiadanej dokumentacji medycznej oraz dokumentacji dotyczącej danego zdarzenia. Następnie lekarz orzecznik ustala procentowy stopień tego uszczerbku.

Bazując na lakonicznym opisie urazu, nie można jednoznacznie rekomendować, czy warto występować do ZUS o wypłatę świadczenia oraz jakie są szanse na uzyskanie go przez poszkodowanego. Z uwagi na to, że postępowanie w takich sprawach nie wiąże się z żadnymi kosztami, warto poświęcić czas na wizytę u lekarza orzecznika ZUS, który wyda stosowne orzeczenie.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 19 lutego 2015 r.