Kiedy dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych w przypadku umowy o pracę i działalności gospodarczej?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń SpołecznychPracownik pracuje na podstawie umowy o pracę od 2013 r., a z dniem 1 września 2014 r. dodatkowo rozpoczął działalność gospodarczą. Zakład pracy, zatrudniający pracownika, wynagrodzenia wypłaca 10 dnia następnego miesiąca. Kowalski za sierpień otrzymał wynagrodzenie wyższe niż 1680 zł. Pracodawca tę kwotę, jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczna, wykazał w raporcie ZUS RCA za wrzesień (bo wynagrodzenie sierpniowe wypłacono we wrześniu). Wynagrodzenie wrześniowe, wypłacone w październiku, było niższe od kwoty 1680 zł.Czy we wrześniu doszło do tzw. zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych: umowy o pracę i działalności gospodarczej?Czy do zbiegu tytułów ubezpieczenia (umowy o pracę i działalności gospodarczej) dochodzi (lub nie) w miesiącu, w którym wynagrodzenie zostało postawione do dyspozycji pracownika, czy w miesiącu, za który to wynagrodzenie jest należne?Z treści orzeczenia SN z dnia 12 grudnia 2011 r., sygn. akt I UK 179/11, zdaje się wynikać, że do zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego dochodzi w miesiącu wypłaty.Czy orzeczenie należy traktować jako aktualne?

Odpowiedź:
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz ZUS stoją na stanowisku, że jeżeli umowa o pracę gwarantuje pracownikowi wynagrodzenie co najmniej równe kwocie minimalnego wynagrodzenia, pozapracownicze tytuły do ubezpieczeń społecznych mają dla niego charakter dobrowolny.
Uzasadnienie:
Pracownik, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia, z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Dopiero wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, wykonywana przez pracownika pozarolnicza działalność gospodarcza stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych – art. 9 ust. 1 i 1a  ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a w ślad za nim również ZUS, stoją na stanowisku, że z uwagi na to, że przepisy Kodeksu pracy gwarantują pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej minimalne wynagrodzenie tak długo, jak długo trwa stosunek pracy pozapracownicze tytułu do ubezpieczeń mają dla takiego pracownika charakter dobrowolny. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy ww. instytucje przyjmują, że jeżeli w umowie o pracę ma on zagwarantowane wynagrodzenie w kwocie co najmniej równej lub wyższej od kwoty minimalnego wynagrodzenia, posiadane przez niego dodatkowe, popracownicze tytułu do ubezpieczeń także mają charakter dobrowolny (pisma Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2002 r., nr U.520-197/02 i z dnia 12 marca 2003 r., nr U.520-39/03). Powyższe stanowisku uzasadnione jest tym, że "przeliczenie na okres miesiąca", o którym mowa w art. 9 ust. 1a u.s.u.s., polega na ustaleniu ile wynosiłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika, gdyby w danym miesiącu nie wystąpiły okoliczności powodujące obniżenie osiągniętego przez pracownika wynagrodzenia np. niezdolność do pracy wskutek choroby. Tym samym, jeżeli w przypadku przedstawionym w pytaniu umowa o pracę gwarantuje pracownikowi co najmniej minimalne wynagrodzenie, pozarolnicza działalność gospodarcza nie stanowi dla niego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych pomimo tego, że wypłacone w październiku 2014 r. wynagrodzenie jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Magdalena Kostrzewa, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 
Odpowiedzi udzielono 17 listopada 2014 r.