Tam różnorodność (ang. diversity) niejednokrotnie jest wpisana w wartości przedsiębiorstwa, a pracownicy doskonale znają to pojęcie. Warto jednak pamiętać, że koncepcja zarządzania różnorodnością nie powinna ograniczać się do środowiska dużych pracodawców. Jak z powodzeniem ją wdrożyć, niezależnie od sektora, branży czy wielkości organizacji, wskazuje Karta Różnorodności.
Czym jest zarządzanie różnorodnością?
Punktem wyjścia do zarządzania różnorodnością jest niewątpliwie dostrzeżenie różnic między ludźmi w organizacji. Zespół pracowników tworzą bowiem osoby o różnej płci, odmiennym pochodzeniu, wieku, orientacji psychoseksualnej, stanie zdrowia czy chociażby poglądach. To ogromny ładunek różnorakich doświadczeń, myśli, wiedzy, ale też emocji. Ażeby nie stał się tykającą bombą i źródłem konfliktów, lecz wręcz przeciwnie – szansą na twórcze wykorzystanie – potrzeba kolejnego kroku. Od dostrzeżenia różnorodności należy przejść do akceptacji, poszanowania i docenienia jednostki. „Celem zarządzania różnorodnością jest stworzenie takiego środowiska pracy, w którym każda zatrudniona osoba czuje się szanowana i doceniana i w którym może ona w pełni realizować swój potencjał, co przyczynia się do sukcesu organizacji”1. Warto zatem traktować różnorodność pracowników/pracownic jako potencjał rozwojowy, a samo zarządzanie różnorodnością jako proces, liczne działania, mające swe odzwierciedlenie zarówno w dokumentach (politykach, procedurach) organizacji, jak i w codziennym życiu firmy.
Zarządzanie różnorodnością w Polsce
Choć idea zarządzania różnorodnością pojawiła się na świecie już w latach 60. XX w., to w Polsce temat stał się popularny dopiero 40 lat później, głównie za sprawą realizowanego wtedy projektu Gender Index. Miał on na celu zwrócenie uwagi na problem równych szans kobiet i mężczyzn w obszarze zatrudnienia, wypracowanie narzędzi wspomagających wyeliminowanie dyskryminacji ze względu na płeć w miejscu pracy oraz stworzenie mechanizmów rozwijających zarządzanie różnorodnością. W ślad za projektem Gender Index pojawiły się kolejne inicjatywy, w tym Karta Różnorodności.
Karta Różnorodności – europejskość i lokalność
Karta Różnorodności (ang. Diversity Charter) to międzynarodowa inicjatywa promowana przez Komisję Europejską, obecna w 12 krajach (takich jak: Austria, Belgia, Estonia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Polska, Szwecja oraz Włochy). W każdym z tych krajów Karta jest publiczną deklaracją, podpisywaną przez organizacje, które zobowiązują się do wprowadzenia polityki równego traktowania i zarządzania różnorodnością, a także aktywnego przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi w miejscu pracy. Mimo europejskiego charakteru Karty w każdym z państw przybiera ona inną postać; w każdym kraju model funkcjonowania Karty ma także specyficzną formułę i typ działania.
Najważniejsze rodzi się na styku
Polska wersja Karty Różnorodności powstała w 2012 r. jako rezultat spotkań z reprezentantami/reprezentantkami kilkunastu firm. Jej treść była również konsultowana z organizacjami dbającymi o interesy różnych grup społecznych narażonych na dyskryminację, a także z administracją państwową. Efektem tych międzysektorowych działań, koordynowanych przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, jest dokument, na który składa się wiele zobowiązań pracodawcy – każdego pracodawcy, niezależnie od sektora czy branży. Kartę Różnorodności może bowiem podpisać firma, organizacja pozarządowa, instytucja, uczelnia niepubliczna czy jednostka samorządu terytorialnego, która dobrowolnie zobowiązuje się do poszanowania różnorodności wszystkich osób zatrudnionych i niedyskryminowania ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, stan zdrowia, narodowość, tożsamość płciową, status rodzinny czy styl życia. Każdy pracodawca – bez względu na sektor, branżę czy wielkość – ma możliwość zarzą-dzania różnorodnością w swojej organizacji.
Drogowskaz na drodze do poszanowania różnorodności
Karta Różnorodności nakłada na sygnatariusza liczne zobowiązania, takie jak: prowadzenie edukacji na temat przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi, wypracowanie procedur oraz polityk antydyskryminacyjnych i antymobbingowych, komunikacja na temat różnorodności, monitoring działań oraz raportowanie efektów i rezultatów wdrożenia Karty Różnorodności. Ale Karta radzi też, jak przejść przez ten proces. Jest zatem narzędziem wspierającym proces zarządzania różnorodnością w organizacji. Jest mapą, która wyznacza drogę i wskazuje sposoby dotarcia do celu, jakim jest stworzenie takiego środowiska pracy, w którym każdy pracownik/każda pracownica czuje się szanowany/szanowana i przynależny/przynależna do zespołu.
Karta Różnorodności – czy dla wszystkich?
Karta Różnorodności jest dla każdego pracodawcy, który poważnie myśli o zarządzaniu różnorodnością w swojej organizacji, a zatem dostrzega różnorodność swoich pracowników, chce w nią inwestować i czerpać z niej korzyści. Mało tego, chce to robić w sposób długofalowy i strategiczny. I tak naprawdę nie liczy się to, czy jest na początku tej drogi, czy już w trakcie. Karta daje narzędzia do zarządzania różnorodnością na każdym z tych etapów.
Karta powstała z myślą o szerzeniu wiedzy na temat korzyści biznesowych i społecznych płynących z zarządzania różnorodnością w miejscu pracy. Ma nie tylko charakter edukacyjy i zwiększający świadomość na ten temat, lecz także może porządkować oraz integrować dotychczasowe działania podejmowane w zakresie polityk równościowych w konkretnych organizacjach. Poza tym zawiera narzędzie służące do wewnętrznej samooceny organizacji oraz wpływa na pozytywne postrzeganie organizacji zarówno przez jej pracowników, jak i osoby z zewnątrz.
Jak podpisać Kartę Różnorodności?
Aby zostać sygnatariuszem Karty Różnorodności w Polsce, należy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie www.kartaroznorodnosci.pl. Podpisanie Karty jest dobrowolne i bezpłatne.
Mówi się, że powoli zmierzamy do miejsca, w którym zastanawianie się, czy warto zarządzać różnorodnością w miejscu pracy, będzie bezpodstawne. Zespoły pracowników i pracownic stają się coraz bardziej różnorodne, a skuteczne zarządzanie ich potencjałem za jakiś czas będzie rozpatrywane w kategoriach konieczności, nie zaś tylko korzyści. Te organizacje, które jednak postanowią zignorować ten fakt, może dotknąć kryzys – niezwykle bolesny, bo związany z najcenniejszym zasobem organizacji, jakim są ludzie, różnorodni ludzie.
Dlatego już teraz warto podjąć wiele działań związanych z wdrażaniem zarządzania różnorodnością w miejscu pracy. Niewątpliwie Karta Różnorodności może w tym pomóc.
Dotychczas Kartę Różnorodności w Polsce podpisało 80 podmiotów – biznesu, organizacji pozarządowych, instytucji niepublicznych i administracji. Dodatkowo 16 z nich (British American Tobacco, Bank BPH, CEMEX Polska, Danone, Deloitte, EDF Polska, Grupa Żywiec, Kompania Piwowarska, KPMG, NUTRICIA, Orange Polska, PGNiG, Provident Polska, PTC, Grupa Saint-Gobain, Totalizator Sportowy) przystąpiło do fakultatywnego, płatnego Programu Edukacyjnego Karty, w ramach którego dzięki spotkaniom i oferowanym narzędziom pogłębiają wiedzę na temat zarządzania różnorodnością, ale także przez swoje zaangażowanie przyczyniają się do szerzenia tej idei w Polsce. Opiekunem Karty Różnorodności w 2013 r. jest Orange Polska.
Ewa Wojsławowicz
menedżerka projektów Forum Odpowiedzialnego Biznesu
Artykuł pochodzi z listopadowego numeru Personelu Plus
1Firma = różnorodność. Zrozumienie, poszanowanie, zarządzanie, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa 2009, s. 8.