Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy do prac spawalniczych metodą TIG można zastosować odzież spełniającą normę PN-EN ISO 14116:2011?

Czy pracodawca może sam zdecydować, że odzież nie spełnia normy i na przykład używać koszul flanelowych?

Jakim normom powinna odpowiadać odzież do prac spawalniczych metodą TIG?

Odpowiedź:

Do prac spawalniczych metodą TIG można zastosować odzież spełniającą wymagania normy PN-EN ISO 14116:2011 Odzież ochronna - Ochrona przed czynnikami gorącymi i płomieniem – Materiały, zestawy materiałów i odzież o ograniczonym rozprzestrzenianiu płomienia, jak również bardziej zalecaną odzież spełniającą wymagania normy PN-EN ISO 11611:2009 Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych.

Pracodawca podejmuje decyzje o doborze środków ochrony indywidualnej zabezpieczających pracownika przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy, jak również doborze odzieży roboczej. Pracownik może pod odzieżą ochronną używać koszuli flanelowej, która chroni przed zimnem (ale nie chroni przed czynnikami występującymi w procesie spawania).

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 2376 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny: 1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie zwiększonego zagrożenia; 2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy; 3) uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika; 4) być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych regulacji.

Wymagania ogólne dotyczące odzieży ochronnej określała norma PN – EN 340 Odzież ochronna - Wymagania ogólne zastąpiona PN-EN ISO 13688:2013-12 - Odzież ochronna - Wymagania ogólne. Norma określa ogólne wymagania z zakresu ergonomii, oznaczenia wielkości, nieszkodliwości i znakowania odzieży ochronnej oraz informacji, które powinien dostarczyć producent wraz z odzieżą ochronną. Norma nie powinna być stosowana odrębnie, lecz tylko w powiązaniu z inną normą zawierającą wymagania dla określonego wykonania wyrobu w celu zapewnienia ochrony.

Norma mimo wycofania nadal może być stosowana.

W procesie spawania występuje wiele czynników niebezpiecznych i szkodliwych, które wymagają zastosowania różnych środków ochrony indywidualnej. Odzież ochronna jest tylko jednym z wielu zabezpieczeń pracownika.

1. Dobór środków ochrony oczu i twarzy

W zależności od procesu spawania i technik pokrewnych, stosuje się różne konstrukcje ochron oczu i twarzy. Stosując to kryterium, środki ochrony oczu można podzielić na:

- środki stosowane podczas spawania gazowego, lutospawania oraz cięcia tlenem;

- środki stosowane podczas spawania łukiem elektrycznym lub elektrożłobieniu, cięciu tlenem lub strumieniem plazmy;

- przyłbice spawalnicze wykorzystywane są głównie w procesach technologicznych wymagających długotrwałego, intensywnego spawania (o dużym natężeniu przepływu gazu);

- kaptury spawalnicze stosowane są najczęściej w miejscach trudno dostępnych i wymagających zmiennego ustawiania głowy i ciała;

- tarcze spawalnicze przeznaczone są do ochrony oczu, całej twarzy i szyi spawacza. Podstawowym ograniczeniem zastosowania tarczy spawalniczej jest konieczność trzymania jej w ręku podczas spawania, co znacznie zmniejsza swobodę ruchów pracownika, np. uniemożliwiając przytrzymanie spawanego przedmiotu.

2. Dobór ochrony rąk przed odpryskami stopionych metali

Rękawice wykonane ze skór chromowych o wyprawie termoodpornej (skóry bydlęce i świńskie), podszewka impregnowana niepalnie. Rękawice spawalnicze powinny być szyte nićmi niepalnymi.

3. Dobór obuwia dla spawaczy

Obuwie dla spawaczy może być obuwiem bezpiecznym lub ochronnym, w zależności od tego czy jest wyposażone w podnoski wytrzymałe na uderzenie z energią 200 J czy energią 100 J. Powinna być stosowana konstrukcja obuwia typu B lub C (trzewiki lub półsaperki). Obuwie powinno być odporne na działanie iskier i odprysków gorących metali. Z tego względu obuwie powinno być wykonane ze skóry odpornej na działanie czynników gorących. Istotna jest odporność skóry na przepalenie (minimum 20 s/mm) i skurcz powierzchniowy po ogrzewaniu (maksimum 30%).

4. Odzież dla spawaczy

Do grupy odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi należy odzież dla spawaczy. Są to najczęściej ubrania lub kombinezony uszyte z tkanin impregnowanych przeciwpalnie i o odpowiednich właściwościach dielektrycznych oraz odporności na działanie drobnych rozprysków płynnego metalu. Powszechnie stosowane są również fartuchy dla spawaczy wykonane ze skór. Konstrukcja odzieży powinna uniemożliwiać zatrzymywanie się na odzieży stopionego metalu. Odzież raczej nie powinna mieć kieszeni. Jeżeli spodnie posiadają kieszenie, nie powinny one być odchylone od bocznego szwu o kąt większy niż 10[o]. Spodnie nie powinny mieć zakładek i mankietów. Zapięcia powinny być tak projektowane, by nie tworzyły otworów i fałd.

Wymagania dla odzieży ochronnej dla spawaczy przedstawia norma PN-EN ISO 11611:2009 - Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych. Określono w niej podstawowe minimalne wymagania i metody badania dla odzieży ochronnej przeznaczonej dla spawaczy lub pracowników wykonujących czynności pokrewne o podobnym ryzyku. Ten typ odzieży przeznaczony jest do ochrony użytkownika przed odpryskami stopionego metalu, oparzeniem podczas krótkotrwałego kontaktu z płomieniem, promieniowaniem cieplnym, oraz promieniowaniem ultrafioletowym występującym przy pracach z zastosowaniem łuku elektrycznego.

W PN-EN ISO 14116:2011 określono wymagania skuteczności dotyczące ograniczonego rozprzestrzeniania płomienia w odniesieniu do materiałów, zestawów materiałów oraz odzieży ochronnej w celu zredukowania możliwości zapalenia się odzieży, przez co stanowiłaby ona zagrożenie sama w sobie. Określono także dodatkowe wymagania dla odzieży. Odzież ochronna objęta normą przeznaczona jest do ochrony pracowników przed przypadkowym i krótkotrwałym kontaktem z niedużym żarzącym się płomieniem, w sytuacji, gdy brak jest znaczącego zagrożenia ciepłem i nie występują innego rodzaju czynniki gorące. Jeśli oprócz ochrony przed ograniczonym rozprzestrzenianiem płomienia konieczna jest ochrona przed zagrożeniem ciepłem, bardziej właściwe są normy takie jak ISO 11612. System klasyfikacji odnosi się do materiałów, zespołów materiałów i wyrobów odzieżowych badanych zgodnie z ISO 15025:2000, procedura A.

Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.

Roman Majer, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 30 stycznia 2015 r.