Jakie świadczenia powinien wypłacić pracodawca przy zwalnianiu z przyczyn niedotyczących pracownika?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony osiągnęli wiek emerytalny i nabyli prawo do emerytury. Nie są jednak zainteresowani rozwiązaniem umów o pracę i przejściem na emeryturę. Od 1 stycznia 2016 r. firma planuje wprowadzenie zmian organizacyjnych, a co się z tym wiąże zmniejszenie zatrudnienia. Jako jedyne kryterium doboru pracowników do zwolnienia firma chce zastosować osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury. Od 1 grudnia firma chce wręczyć tym pracownikom wypowiedzenia umów o pracę.Jako przyczynę wypowiedzenia firma chce wskazać zmiany organizacyjne i związane z tym zmniejszenie zatrudnienia, a 3 miesięczny okres wypowiedzenia skrócić do 1 miesiąca. Za skrócony okres wypowiedzenia chce wypłacić pracownikom wynagrodzenie. Czy firma powinna wypłacić pracownikom odszkodowanie za rozwiązanie umowy z przyczynniedotyczącychpracownika,jeśli tak to w jakim terminie? Czy firma powinna wypłacić pracownikom odprawę emerytalną, jeśli tak to w jakim terminie?

A może firma powinna wypłacić pracownikom tylko odprawę emerytalną?

Odpowiedź:

W przypadku zwolnienia pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika, pracodawca jest zobligowany do wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za okres wypowiedzenia oraz odprawy pieniężnej, której wysokość jest uzależniona od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Jeżeli jednak pracodawca skróci pracownikowi okres wypowiedzenia z trzech miesięcy do jednego miesiąca, wówczas pracownikowi za dwa miesiące będzie przysługiwało odszkodowanie. W pozostałym zakresie pracodawca nie jest zobowiązany do wypłaty żadnych innych świadczeń.

Odprawa emerytalna powinna być wypłacona każdemu pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę bez względu na rodzaj umowy o pracę. Odprawa stanowi jednorazowe świadczenie pieniężne. Wysokość odprawy emerytalnej stanowi wartość miesięcznego wynagrodzenia za pracę i obliczana jest w oparciu o przepisy dotyczące obliczania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Odprawa emerytalna powinna zostać wypłacenia w momencie przejścia przez pracownika na emeryturę, czyli z dniem rozwiązania umowy o pracę.

Wypłata na rzecz pracownika odprawy emerytalnej nie pozbawia go uprawnienia do wypłaty odprawy pieniężnej z tytułu ustania stosunku pracy.

Uzasadnienie:

W oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 192) – dalej u.z.g., pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników jest uprawniony do grupowego zwolnienia pracowników z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 1 ust. 1 u.z.g.)

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 u.z.g., w zależności od okresu zatrudnienia pracownika, pracodawca jest zobligowany do wypłaty na rzecz pracowników odprawy pieniężnej w wysokości jedno, dwu lub trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Ponadto, wypowiadając pracownikom umowę o pracę, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umowy o pracę. Zgodnie z art. 36(1) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że poza wypłatą wynagrodzenia za jednomiesięczny okres wypowiedzenia, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty na rzecz pracownika odszkodowania za pozostałe dwa miesiące odpowiadającego wysokości wynagrodzenia za okres dwóch miesięcy.

Rozwiązując stosunek pracy z pracownikiem po nabyciu uprawnienia do świadczenia emerytalnego, pracodawca staje się zobowiązany do wypłaty na rzecz pracownika odprawy emerytalnej w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 92(1) k.p.). Odprawa emerytalna stanowi jednorazowe świadczenie pieniężne, które wypłacane jest w dniu rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy. Zaniechanie tego obowiązku przez pracodawcę wiążę się z odpowiedzialnością pracodawcy za wykroczenie przeciwko prawom pracownika, a ponadto pracownik dochodząc roszczenia na drodze sądowej jest uprawniony do żądania odsetek za zwłokę pracodawcy.

Podnieść należy również, że Odprawa emerytalno-rentowa przysługuje z uwagi na fakt przejścia na emeryturę lub rentę, niezależnie od przyczyn, które stanowiły podstawę rozwiązania stosunku pracy (wyrok SN z dnia 25 czerwca 1993 r., I PR 5/93, OSNAP 1994/2/24; uchwała SN z 4 czerwca 1991 r., I PZP 17/91, OSNCP 1992/3/37). Nie ma zatem znaczenia, czy umowa o pracę została rozwiązana z innej przyczyny niż nabycie przez pracownika prawa do świadczenia emerytalnego.

Agata Kamińska

Odpowiedzi udzielono 30.11.2015 r.