Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa o tym, czy dany pracodawca będzie płatnikiem świadczeń przewidzianych w tej ustawie decyduje liczba zgłaszanych przez niego pracowników do ZUS na dzień 30 listopada. A zatem, jeśli na ten dzień w tym roku okaże się, że dany pracodawca zgłasza do ubezpieczeń 21 lub więcej osób, wówczas przez cały następny rok będzie im wypłacał zasiłki w razie choroby i macierzyństwa.

Jeśli w wyniku obliczeń okaże się, że liczba ta wynosi nie więcej niż 20 osób, wówczas ZUS wypłaca świadczenia w razie choroby i macierzyństwa. Ponadto, ZUS jest płatnikiem świadczeń ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, ubezpieczonych duchownych, osób uprawnionych do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia oraz ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu w Polsce z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.
Pracodawcy muszą pamiętać, że przy ustalaniu liczby pracowników należy wziąć pod uwagę osoby zgłaszane do ubezpieczenia chorobowego, a nie osoby zatrudniane. Nie jest istotny tytuł ubezpieczenia chorobowego: czy jest on obowiązkowy (pracowniczy) czy dobrowolny (np. przy umowie zlecenia). A zatem, w niektórych sytuacjach może być tak, że pracodawca będzie zatrudniał 30 osób, ale do ubezpieczenia chorobowego będzie zgłaszał 15. W takim wypadku nie nabędzie statusu płatnika świadczeń. Obliczając liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego należy zatem wziąć pod uwagę: pracowników (w tym także uczniów), osoby wykonujące pracę nakładczą podlegające ubezpieczeniu chorobowemu (chałupników), osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, jeśli podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegające ubezpieczeniu chorobowemu. Nie bierze się pod uwagę osób na urlopach bezpłatnych i wychowawczych.

Przy ustalaniu statusu płatnika świadczeń w razie choroby i macierzyństwa obowiązuje zasada kontynuacji wypłacania zasiłku chorobowego w razie nieprzerwanej niezdolności do pracy. Jeśli świadczenie w danym roku zaczął wypłacać ZUS, a niezdolność do pracy zatrudnionego trwa nieprzerwanie na przełomie roku, to ZUS po 31 grudnia nadal jest płatnikiem zasiłku, nawet jeśli pracodawca nabędzie status płatnika ze względu na liczbę osób zgłaszanych do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada. Zasada ta nie działa w drugą stronę, tj. gdy wypłatę zasiłku chorobowego w danym roku kalendarzowym rozpoczął płatnik składek. Jeśli utracił on status płatnika, to wypłatę zasiłku chorobowego w razie nieprzerwanej niezdolności do pracy od 1 stycznia przejmuje ZUS.