Czy upadek przed wejściem do siedziby pracodawcy należy uznać za wypadek w drodze do pracy?

Pracownik poślizgnął się (potknął) przed drzwiami wejściowymi do zakładu pracy (na terenie należącym do zakładu pracy) na śliskiej powierzchni przed schodami.

Zdarzenie zaistniałe na terenie zakładu pracy jest wypadkiem przy pracy nawet, gdy doszło do niego jeszcze przed rozpoczęciem pracy.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 lutego 2013 r., III UZP 6/12, LEX nr 1284676 dotyczącej sytuacji, w której do zdarzenia wypadkowego doszło po przekroczeniu przez pracownicę bramy zakładu pracy, ale jeszcze przed wejściem do budynku firmy (np. upadek na terenie wewnątrzzakładowego parkingu, czy wypadek komunikacyjny, do którego doszło na wewnątrzzakładowej drodze) uznał, że kwalifikacji zdarzenia jako wypadku w drodze albo przy pracy i objęcia ochroną w ramach ubezpieczenia rentowego lub wypadkowego należy dokonywać w oparciu o kryterium przestrzenne, tj. gdzie doszło do zdarzenia.

W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, że przyjęcie kryterium przestrzennego (teren zakładu pracy) pozwala na jednoznaczne rozgraniczenie wypadków w drodze do lub z pracy oraz wypadków przy pracy, niezależnie od wielkości i rodzaju pracodawcy. Nawiązując do ocenianych stanów faktycznych, można wskazać na odpowiedzialność pracodawcy za należyte utrzymanie stanu technicznego dróg wewnętrznych i parkingów położonych na terenie zakładu, pozostających w jego zarządzie. Szczegółowe przepisy w tej kwestii zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.b.h.p. Określa ono ogólnie obowiązujące zasady bhp w zakładach pracy, w szczególności dotyczące obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładów pracy (ten ostatni definiując jako przestrzeń wraz z obiektami budowlanymi, będącą w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje miejsca pracy). Jest to zatem pojęcie szersze niż miejsce pracy (tzn. miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy) oraz stanowisko pracy (tzn. przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę). W odniesieniu do terenu zakładu pracy r.b.h.p. zobowiązuje pracodawcę m.in.: do zapewnienia na tymże terenie wykonanych i oznakowanych, zgodnie z Polskimi Normami i właściwymi przepisami, dróg komunikacyjnych i transportowych, dróg dla pieszych i dojazdów pożarowych oraz utrzymywania ich w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użytkowników, powinny posiadać wymiary odpowiednie do liczby potencjalnych użytkowników oraz rodzajów i wielkości stosowanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. W rozporządzeniu wprost wskazano, że nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów pożarowych i przejść powinna być równa i twarda lub utwardzona oraz posiadać nośność odpowiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów (§ 4 ust. 1-3 r.b.h.p.).

Omawiana odpowiedzialność nie obejmuje dróg publicznych. Kryterium przestrzenne może być także pomocne w ocenie sytuacji, w których w jednym budynku swoje siedziby ma wielu pracodawców (biurowce). W takiej sytuacji zakładem pracy jest wydzielona na potrzeby danego pracodawcy część budynku, nie będą natomiast nimi wspólne części (korytarze, parkingi, windy itp.).