Kazimierz Z. Podczas rozładowywania samochodu pracownikowi odnowiła się przepuklina i w związku z tym lekarz skierował go na operację. Czy to zdarzenie trzeba zakwalifikować jako wypadek przy pracy?
Wypełniając pkt 7 protokołu powypadkowego zespół powypadkowy musi dokonać prawnej kwalifikacji zdarzenia, tj. stwierdzić, czy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy – czy spełnia wymogi definicji wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. - o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.) – dalej u.u.w. Zgodnie z tą definicją za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe, wywołane przyczyna zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
Przepisy nie wymagają, aby przyczyna zewnętrzna była wyłączną przyczyną zdarzenia. Czasem może nastąpić splot przyczyn tkwiących w organizmie człowieka z przyczynami zewnętrznymi. Dlatego też perforacja żołądka (uchwała SN z dnia 11 lutego 1963 r. III PO 15/62, OSPiKA 1964, nr 2, poz. 23), wystąpienie przepukliny, wypadnięcie dysku (wyrok SN z dnia 27 września 1971 r. III CRN 332/71, OSN 1972 r. nr 4, poz. 73), wylew krwi do mózgu (orzeczenie SN z dnia 21 kwietnia 1977 r. III PRN 17/77, PiZS 1978, nr 1, s. 45), zawał serca (wyrok SN z dnia 26 marca 1975 r. III PRN 460/74, OSN 1976, poz. 111) itp. mają charakter wypadku przy pracy, jeżeli są wywołane nadmiernym wysiłkiem fizycznym pracownika. Należy stwierdzić, że nawet czynności wykonywane w normalnych warunkach przez pracownika o zmniejszonej sprawności – czy to na skutek choroby, czy też postępujących z wiekiem zmian w organizmie – mogą być, zależnie od całokształtu okoliczności, uznane za podjęte przy użyciu nadmiernego (dla danego pracownika) wysiłku.

Za szerokim rozumieniem pojęcia przyczyny zewnętrznej przemawia również fakt, że Sąd Najwyższy w jednym ze swoich wyroków stwierdził, że okoliczności, iż ciężar przenoszonego przedmiotu nie przekroczył normy dopuszczalnej dla jednego pracownika, nie wyłącza możliwości uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, gdy dla pracownika, który doznał zawału serca, podniesienie ciężaru ze względu na istniejący stan chorobowy, stanowiło nadmierny wysiłek.
Przy kwalifikacji konkretnej okoliczności, jako przyczyny zewnętrznej ważne jest, aby stanowiła ona przyczynę sprawczą zdarzenia, natomiast nie musi być przyczyną wyłączną (jedyną) – wyrok SN z dnia 29 listopada 1990 r., II PR 52/90, PiZS 1991, nr 4, poz. 63.

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby (wyrok SN z dnia 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96, OSNAP 1997, nr 19, poz. 386).

Pozostające w związku z wykonywaniem pracy zdarzenie zewnętrzne, które było sprawczym czynnikiem nagłego i gwałtownego pogorszenia samoistnych schorzeń pracownika, wyczerpuje przesłanki prawne uznania go za wypadek przy pracy (wyrok SN z dnia 21 maja 1997 r., II UKN 130/97, OSNAP 1998, nr 7, poz. 219).