Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracownik w umowie o pracę ma wpisane np. stanowisko ustawiacza. W orzeczeniu lekarskim jest adnotacja, że może pracować na wysokości powyżej 3 m. Czy jeżeli pracuje na dodatkowym stanowisku, np. operator wózka widłowego, czy urządzeń technologicznych, na kolejnym orzeczeniu musi mieć adnotację o pracy na wysokości? Czy wykonuje się jedno badanie na wysokość i niezależnie od liczby orzeczeń zaświadczenie jest ważne dla wszystkich stanowisk?

Odpowiedź

W razie skierowania pracownika na badania profilaktyczne w związku ze zmianą stanowiska pracy lub powierzeniem mu dodatkowych czynności, pracodawca w skierowaniu na badania wstępne powinien wpisać wszystkie czynniki szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe, jakie będą występowały na tym stanowisku, niezależnie od tego, co było wpisane na poprzednim skierowaniu.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666) – dalej k.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań: (1) wstępne; (2) okresowe oraz (3) kontrolne. Zgodnie art. 229 § 4 k.p., pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.) – dalej r.b.l.p.

Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy związanych z badaniami profilaktycznymi jest wydanie skierowania, którego wzór określa załącznik nr 3a do r.b.l.p., a które zgodnie z § 4 ust. 2 r.b.l.p., powinno zawierać następujące informacje:

- określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

- określenie stanowiska pracy, na jakim osoba ta ma być zatrudniona (w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy),

- określenie stanowiska pracy, na jakim pracownik jest zatrudniony (w przypadku badań okresowych lub kontrolnych),

- opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

W oparciu o powyższe informacje lekarz medycyny pracy określa zakres badania profilaktycznego (w razie potrzeby zleca również badania specjalistyczne – np. psychologiczne, okulistyczne, neurologiczne itp.) i jego częstotliwość, wykorzystując do tego celu „Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, stanowiące załącznik nr 1 do r.b.l.p. Dlatego tak istotne jest szczegółowe scharakteryzowanie stanowiska pracy w skierowaniu na badania profilaktyczne.

Po przeprowadzonym badaniu, zgodnie z § 3 ust. 4 r.b.l.p., lekarz wydaje orzeczenie, którego wzór określa załącznik nr 2 do r.b.l.p., a następnie przekazuje je pracownikowi i pracodawcy. To właśnie ten dokument jest dla pracodawcy wiążący i stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do pracy.

Pomimo że wzór orzeczenia lekarskiego nie przewiduje zamieszczania przez lekarzy medycyny pracy jakichkolwiek adnotacji dotyczących dopuszczalności zatrudniania pracownika przy określonych pracach (np. tak jak w analizowanym przypadku: pracy na wysokości powyżej 3 m), to jednak zdarza się, że lekarze stosują taką praktykę. Nie jest to jednak potrzebne, gdyż takie informacje powinny wynikać wprost ze skierowania, jakie pracodawca wystawił pracownikowi na konkretne badanie, stąd też wskazanym jest przechowywanie takiego skierowania wraz z danym orzeczeniem lekarskim.

W sytuacji, w której pracodawca zamierza powierzyć pracownikowi dodatkowe czynności w ramach tego samego stanowiska pracy lub zatrudnić go na dodatkowym stanowisku pracy (np. w ramach niepełnego wymiaru czasu pracy), a realizowane przez niego zadania będą wiązały się z częściowo nowymi narażeniami zawodowymi, a częściowo będą pokrywały się z tymi, które już występowały na dotychczasowym stanowisku pracy, pracodawca w skierowaniu na wstępne badania profilaktyczne związane z tą zmianą powinien uwzględnić wszystkie czynniki szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe występujące na nowym stanowisku pracy, niezależnie od tego, co było wpisane na poprzednim skierowaniu.

Istotnym jest, że w takim przypadku lekarz medycyny pracy nie zawsze musi zlecać ponowne przeprowadzenie badań specjalistycznych, bowiem jeżeli pracownik wykonywał badania np. otolaryngologiczne, okulistyczne i neurologiczne stosunkowo niedawno i zdaniem lekarza zachowują one swoją aktualność, to po prostu uwzględni ich wyniki i wyda orzeczenie o istnieniu lub braku istnienia przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badanie.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 19 listopada 2016 r.