Czy możliwy jest transport ręczny cieczy, klasyfikowanej jako szkodliwa dla zdrowia w opakowaniu o masie przekraczającej 25 kg brutto przez dwóch pracowników?
Transport ręczny przez dwóch pracowników substancji ciekłej, klasyfikowanej jako szkodliwa dla zdrowia w opakowaniu o masie przekraczającej 25 kg brutto jest możliwy po spełnieniu wymagań rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p.t.
Zgodnie § 19 r.b.h.p.t. organizacja i metody prac związanych z ręcznym przemieszczaniem materiałów, mogących stwarzać zagrożenia w związku z ich właściwościami (żrących, trujących, pylących) powinny eliminować lub ograniczać te zagrożenia. W myśl § 20 ust. 1 r.b.h.p.t. niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych - gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg. Przepis § 20 ust. 2 i 3 r.b.h.p.t. wskazuje, że balony szklane z kwasami lub innymi cieczami żrącymi powinny być przewożone na specjalnych wózkach. W wyjątkowych przypadkach balony te mogą być przenoszone przez dwóch pracowników w odpowiednio wytrzymałych koszach z uchwytami.
Jak wynika z powyższych wytycznych, niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych - gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg. Brak natomiast wytycznych co do przenoszenia materiałów ciekłych - gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia przez więcej niż jednego pracownika. W tym zakresie trzeba odnieść się do rozdziału 4 r.b.h.p.t., wskazującego zasady zespołowego przenoszenia przedmiotów.
Zgodnie z § 17 ust. 1 r.b.h.p.t. przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m i masa 30 kg powinno odbywać się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nie przekraczająca:
1)25 kg - przy pracy stałej,
2)42 kg - przy pracy dorywczej.

Zgodnie z powołanym przepisem niedopuszczalne jest zespołowe przenoszenie przedmiotów na odległość przekraczającą 25 m lub o masie przekraczającej 500 kg.
Stosownie do § 18 r.b.h.p.t. przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:
1)dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę;
2)odstępy pomiędzy pracownikami co najmniej 0,75 m oraz stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.
Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy zastosowaniu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na transport takich przedmiotów z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Uwagi
W prawie Europejskim sprawy przemieszczania i transportowania towarów normuje dyrektywa Rady nr 90/269/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników (czwarta szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (90/269/EWG) (Dz. U. UE L 156 z 21.6.1990, str. 9) - dalej dyrektywa 90/269/EWG.
Dyrektywa 90/269/EWG nie podaje wartości dopuszczalnych np. przenoszonej masy, określenie tych wartości jest konsekwencją analizy i oceny ryzyka, wymaganej przez tę dyrektywę, do przeprowadzenia według zalecanych kryteriów i metod przez pracodawcę. W załączniku do dyrektywy określone są czynniki, które muszą być wzięte pod uwagę podczas takiej oceny.
Przeniesienie wymogów dyrektywy 90/269/EWG do prawodawstwa polskiego dokonuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.). Rozporządzenie podkreśla również duże znaczenie oceny ryzyka dla określonego stanowiska pracy z uwzględnieniem wszystkich czynników wpływających na obciążenie układu ruchu (pozycja ciała, siła zewnętrzna oraz czas trwania obciążenia).
Przenoszenie oraz transport np. cieczy, klasyfikowanej jako szkodliwa dla zdrowia w opakowaniu o masie przekraczającej 25 kg może wymagać przeprowadzenia oceny ryzyka oraz określenia wszystkich środków bezpieczeństwa takich jak:
a)dopuszczalna masa przenoszonego towaru;
b)ilość osób do przenoszenia;
c)trasa przenoszenia towaru;
d)środki ochrony osobistej dla osób które przenoszą mogą to być: odpowiednie buty, rękawice, okulary, fartuch, maska itp.,
e)opakowanie;
f)czynności w przypadku uszkodzenia opakowania, upadku towaru;
g)środki neutralizujące itp.
Według dyrektywy 90/269/EWG pracownik przenoszący towar może się znaleźć w niebezpiecznej sytuacji jeśli:
jest fizycznie nieprzygotowany do wykonania postawionego zadania;
nosi nieodpowiednią odzież, obuwie lub inne osobiste rzeczy;
nie ma wystarczającej lub odpowiedniej wiedzy lub przeszkolenia.
Roman Majer