Czego prezes TK nie doczytała w Kodeksie pracy

Profesor Stanisławowi Biernatowi, jednemu z sędziów Trybunału Konstytucyjnego, zarzuca się złamanie zakazu zrzeczenia się prawa do urlopu wypoczynkowego i „wysyła się go na obowiązkowy urlop wypoczynkowy”. Prezes TK, pracodawca sędziego, wykazuje tu rażącą nieznajomość prawa pracy - pisze ''Dziennik Gazeta Prawna''.

Prawo do urlopu wypoczynkowego sędziego TK reguluje kodeks pracy. Zgodnie z art. 5 k.p. „jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu pracy stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami”. Przepisy szczególne w przypadku sędziego TK regulują odmiennie od norm kodeksu pracy tylko wymiar urlopu.

Zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu (art. 152 k.p.) ma zastosowanie tylko w odniesieniu do prawa rozumianego jako zapowiedź przyszłych, powtarzających się praw (ekspektatywa prawa), a nie do aktualizujących się, po spełnieniu wymaganych przesłanek, uprawnień. Powyższe rozróżnienie bierze się stąd, że stosunek pracy jest zobowiązaniem ciągłym (nie jednorazowym). Zastosowanie konstrukcji ekspektatywa prawa – prawo już przysługujące (świadczenie) pozwala na uniknięcie niezliczonego ponawiania zawierania umowy o pracę. Ekspektatywa prawa do urlopu powstaje wraz z zawarciem umowy o pracę (powołaniem). Nabycie prawa do bieżącego urlopu następuje, z reguły, pierwszego dnia stycznia kolejnego roku kalendarzowego (art. 153 k.p.). Z pojęciem urlopu przysługującego związane ściśle są określenia „wykorzystanie” i „udzielenie urlopu”.

[-DOKUMENT_HTML-]

Zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu odnosi się tylko do ekspektatywy, bo może odnosić się wyłącznie do niej. Gdyby zakaz dotyczył prawa już przysługującego, byłoby to niezgodne z kluczowym kanonem demokracji, w świetle którego prawo (do czegoś) oznacza możność, a nie obowiązek czynienia użytku ze swego prawa. Na etapie zapowiedzi powstania przyszłych, powtarzających się praw przedwczesne jest postrzeganie prawa jako możności czy obowiązku. Kwestia ta pojawi się dopiero w chwili nabycia prawa do urlopu bieżącego.

Przepisy kodeksu pracy, zakazując zrzeczenia się prawa do urlopu, nie zobowiązują pracownika do wykorzystania urlopu. Wyjątek w tym zakresie, tj. obowiązek wykorzystania urlopu w okresie wypowiedzenia umowy o pracę (art. 167.1 k.p.), potwierdza regułę, że pracodawca nie może przymusić do uczynienia użytku ze swego prawa do urlopu wypoczynkowego, w tym sprzeciwić się zrzeczeniu się świadczenia urlopowego. Wyjątek ten nie dotyczy przy tym sędziego TK. Podstawą nawiązania jego stosunku pracy nie jest bowiem umowa o pracę, lecz powołanie. Ustanie zaś stosunku pracy jest następstwem upływu kadencji.

Źródło: ''Dziennik Gazeta Prawna''

Zapraszamy na największą bezpłatną konferencję HR - HR Tech Summit 2017 r. - już 27 kwietnia!