Pracodawca jest obowiązany wyznaczyć, wykonać i oznakować na terenie zakładu pracy drogi komunikacyjne i transportowe, drogi i przejścia dla pieszych oraz dojazdy pożarowe, a ponadto zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym. Obowiązek ten został określony w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p.
Zgodnie z r.b.h.p. pracodawca powinien zapewnić stosowanie znaków lub sygnałów bezpieczeństwa wszędzie tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia środkami ochrony zbiorowej lub innymi środkami stosowanymi w organizacji pracy. W zależności od rodzaju stosowanego transportu, w zakładzie pracy powinny być stosowane znaki i sygnały używane odpowiednio w transporcie drogowym, kolejowym, śródlądowym, morskim i powietrznym.
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom instrukcje dotyczące stosowanych w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa, obejmujące w szczególności znaczenie znaków i sygnałów oraz zasady zachowania się pracowników, których mogą one dotyczyć.
Przejścia w zakładach pracy, gdzie występują zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do r.b.h.p. oraz w Polskich Normach. Jeżeli oznakowanie to nie jest wystarczające dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne powinny być wyłączone z użytkowania przez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób. Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli jest to niemożliwe - właściwie ogrodzone i oznakowane. Miejsca niebezpieczne na przejściach, zagrażające potknięciem się, upadkiem lub uderzeniem (np. stopnie), powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa zgodnie z Polskimi Normami.
Na drogach w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie pieszych, w szczególności przed bramami, drzwiami i przejściami należy ustawić barierki lub zastosować inne skuteczne środki ochronne. Drogi wewnątrzzakładowe powinny być utrzymywane w stanie niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Ponadto pracodawca ma obowiązek zapewnić oznakowanie stref zagrożonych hałasem.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszczeń, w których mogą przebywać pracownicy, umożliwiające szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń. Drogi ewakuacyjne oraz prowadzące do nich dojścia, nie mogą być zastawiane, a drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użytkowników.
Również maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami bezpieczeństwa, zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do r.b.h.p. oraz w Polskich Normach. Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe. Zgodnie z r.b.h.p. pracodawca powinien zapewnić stosowanie znaków lub sygnałów bezpieczeństwa wszędzie tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia środkami ochrony zbiorowej lub innymi środkami stosowanymi w organizacji pracy.
Stosowane znaki i sygnały powinny być odpowiednio czytelne, widoczne i słyszalne. Ich czytelność, widoczność i słyszalność nie może być zmniejszana np. wskutek jednoczesnego stosowanie znaków lub sygnałów tego samego rodzaju. W szczególności należy unikać umieszczania zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko siebie, jednoczesnego stosowania dwóch sygnałów świetlnych, które łatwo mogą być pomylone, stosowania sygnału świetlnego blisko innego źródła światła, używania jednocześnie dwóch sygnałów dźwiękowych, stosowania sygnałów dźwiękowych przy zbyt dużym natężeniu hałasu tła (otoczenia).
Znaki bezpieczeństwa i urządzenia sygnalizacyjne powinny być sprawdzane, czyszczone i konserwowane w regularnych odstępach czasu oraz w zależności od potrzeb naprawiane i wymieniane, tak aby zapewnić spełnianie przez nie funkcji informacyjnej i sygnalizacyjnej. Liczba i umiejscowienie znaków bezpieczeństwa i urządzeń sygnalizacyjnych powinny być uzależnione od wielkości terenu, na którym są stosowane, oraz od rodzajów i poziomu występujących zagrożeń.
Edward Kołodziejczyk