Jeśli pracodawca nie podpisze z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy, to będzie musiał wręczyć mu pismo z ustaleniami dotyczącymi stosunku pracy. Tak wynika z rządowego projektu zmian kodeksu pracy.

Powstał on po analizie wyników kontroli Państwowej Inspekcji Pracy dotyczącej nielegalnego zatrudniania. Zgodnie z obecnym art. 29 § 2 kodeksu pracy (dalej k.p.) umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli jednak nie została ona zawarta z zachowaniem formy pisemnej, ale np. w formie ustnej albo w sposób dorozumiany (np. przez dopuszczenie pracownika do pracy), to pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. A zatem pracodawca może wypełnić swój obowiązek do końca pierwszego dnia pracy pracownika.

Wyniki PIP pokazują, że takie rozwiązanie nie chroni pracowników przed nielegalnym zatrudnianiem. W razie kontroli inspektora pracy regułą jest tłumaczenie pracodawców, iż pracownicy nie mają jeszcze umów o pracę, ponieważ jest to ich pierwszy dzień pracy i że dostaną pisemne potwierdzenie warunków zatrudnienia do końca tego dnia, zgodnie z art. 29 § 2 k.p. - wskutek takiego brzmienia przepisu wielu pracowników jest permanentnie pierwszy dzień w pracy.

Dane PIP pokazują, że zatrudnianie bez potwierdzenia na piśmie rodzaju umowy o pracę i jej warunków oraz niezgłaszanie pracownika lub zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych stwierdzono w 18% kontrolowanych podmiotów (w 2013 r. - w 18%, w 2012 r. - w 16%). Nieprawidłowości te dotyczyły 6,2% osób objętych kontrolą (w 2013 r. - 7,4%, w 2012 r. - 6,6%), tj. ponad 10,3 tys. pracobiorców (w 2013 r. - 13,1 tys., w 2012 r. - 11,7 tys.). Najwięcej w transporcie, gastronomii i hotelarstwie.

Nowela k.p. ma na celu uszczelnienie przepisów, aby zapobiec temu procederowi. I tak, proponuje się zmianę art. 29 § 2 k.p.. Jeśli pracodawca nie zawrze z pracownikiem pisemnie umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy, będzie musiał potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. A zatem, każdy pracownik wykonujący pracę będzie musiał mieć albo pisemną umowę o pracę, albo pisemne potwierdzenie wcześniejszych podstawowych ustnych (lub dorozumianych) ustaleń związanych z zawarciem umowy o pracę. Taka zmiana umożliwi inspektorom pracy stwierdzanie nielegalnego zatrudniania pracowników w każdym przypadku gdy okaże się, że praca w ramach stosunku pracy jest wykonywana przez osoby, z którymi pracodawca uprzednio nie zawarł pisemnych umów o pracę, ani którym nie wydał pisemnego potwierdzenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Projekt przewiduje nałożenie grzywny w razie naruszenia tego obowiązku. Resort pracy proponuje zmianę w art. 281 pkt 2 k.p.. Polega ona na doprecyzowaniu, że karze grzywny przewidzianej w tym przepisie podlegać będzie niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy.

Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Agnieszka Rosa