Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 16 marca 2016 r. w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów w transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 369) określa zasady powiadamiania o poważnych wypadkach, wypadkach i incydentach, powoływania przewodniczącego komisji kolejowej oraz prowadzenia postępowania i tryb pracy komisji kolejowych powoływanych do zbadania przyczyn i okoliczności wypadków w transporcie kolejowym.
Każdy pracownik kolejowy jest obowiązany osobiście, a jeżeli nie jest to możliwe, za pośrednictwem innych osób, niezwłocznie zgłosić zdarzenie wypadkowe, używając wszelkich dostępnych środków dyżurnemu ruchu najbliższego posterunku ruchu, dyspozytorowi lub innemu wyznaczonemu pracownikowi zarządcy infrastruktury albo użytkownikowi bocznicy kolejowej (w przypadku zdarzeń zaistniałych na danej bocznicy).
Dyżurny ruchu zarządcy infrastruktury, który otrzymał zgłoszenie o zdarzeniu, powinien w szczególności, w zależności od skutków i okoliczności zdarzenia, natychmiast zamknąć tory, na których powstała przeszkoda dla ruchu, zatrzymać zbliżający się po sąsiednim torze pociąg, skład manewrowy lub pojazd trakcyjny w przypadku zagrożenia spowodowanego zaistniałym zdarzeniem (włącznie z ewentualnym nadaniem sygnału „Alarm”), niezwłocznie zawiadomić centrum powiadamiania ratunkowego, a w przypadku zabicia lub zranienia człowieka przez pojazd kolejowy – pojazd ten należy zatrzymać. Powiadamiając centrum powiadamiania wypadkowego, należy podać (w miarę możliwości) informacje o rodzaju zdarzenia i przybliżonej liczbie poszkodowanych, uwięzieniu ludzi w uszkodzonym pojeździe lub braku do nich dostępu, pożarze lub wybuchu bądź zagrożenia nimi, zawaleniu się lub zalaniu wodą obiektu budowlanego, wykolejeniu wagonu z towarem niebezpiecznym lub niekontrolowanym uwolnieniu się towaru niebezpiecznego z wagonu lub opakowania.
Ponadto dyżurny ruchu powinien niezwłocznie zgłosić zdarzenie właściwemu dla miejsca zdarzenia dyspozytorowi lub innemu wyznaczonemu pracownikowi zarządcy infrastruktury oraz właściwej dla miejsca zdarzenia jednostce straży ochrony kolei, powiadomić dyspozytora zasilania elektroenergetycznego oraz ustalić z nim zakres niezbędnych wyłączeń napięcia w sieci trakcyjnej i możliwość prowadzenia ruchu trakcją elektryczną (jeżeli zdarzenie nastąpiło na torach zelektryfikowanych). Jeżeli jest taka potrzeba, na żądanie kierującego akcją ratowniczą, należy wprowadzić ograniczenie prędkości na torach sąsiadujących z miejscem zdarzenia, po których może odbywać się ruch kolejowy.
Dyspozytor lub inny wyznaczony pracownik zarządcy infrastruktury, któremu zgłoszono zdarzenie zaistniałe na sieci kolejowej, jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o nim członków komisji kolejowej, przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych oraz oddział terenowy Urzędu Transportu Kolejowego właściwy terytorialnie dla miejsca zdarzenia, a w przypadku zagrożenia poważną awarią z udziałem towarów niebezpiecznych – powiadomić o zdarzeniu wojewodę oraz właściwe terenowo stanowisko kierowania komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.
Kierownik jednostki organizacyjnej zarządcy infrastruktury określa wykaz osób upoważnionych do udziału w pracach komisji kolejowej do zbadania danego wypadku lub incydentu. Zadaniem komisji jest ustalenie okoliczności i przyczyny wypadku lub incydentu oraz szacunkowe określenie wielkości strat z tego tytułu, sformułowanie wniosków zapobiegających powstaniu podobnego wypadku lub incydentu w przyszłości.
Po dokonaniu oględzin i badań na miejscu wypadku lub incydentu komisja kolejowa sporządza protokół oględzin, którego wzór określa załącznik nr 3 do rozporządzenia albo protokół oględzin miejsca wypadku lub incydentu na przejeździe, którego wzór określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.
Komisja kolejowa może zwrócić się do właściwych organów lub jednostek organizacyjnych zarządcy infrastruktury, użytkownika bocznicy kolejowej lub przewoźnika kolejowego o skierowanie przed komisję określonych osób w celu ich wysłuchania, jak również o dostarczenie materiałów lub wykonanie innych czynności potrzebnych do przeprowadzenia postępowania.
Po zakończeniu postępowania dowodowego komisja kolejowa dokonuje analizy końcowej, ustalając przyczyny wypadku lub incydentu (przyczynę bezpośrednią, pierwotną i pośrednią, a także przyczyny systemowe). Po ustaleniu wyników postępowania komisja kolejowa sporządza protokół ustaleń końcowych, którego wzór określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.
Edward Kołodziejczyk