W takiej rzeczywistości żyje niestety wielu aktywnych zawodowo Polaków po 50. roku życia. Jak zmienia się ich sytuacja, gdy nauczą się obsługi komputera i korzystania z Internetu?

WWW – co to właściwie oznacza
 
„Teraz to ja im dopiero pokażę!” – to słowa absolwentki kursu „Akademii e-Seniora UPC”, gdy odkryła możliwości sieci. Jak pokazują badania1, 100 proc. osób, które posiadły umiejętność posługiwania się komputerem i Internetem, uważa, że jakość ich życia uległa poprawie. Tymczasem skala wykluczenia cyfrowego osób po 50. roku życia plasuje Polskę na jednym z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej. W Polsce to niemal 9,5 mln osób.
 
Brak umiejętności obsługi komputera i Internetu w zasadzie oznacza dla wielu osób wykluczenie społeczne – nie rozumieją języka, jakim posługują się młodsze pokolenia oraz media, nie mają świadomości korzyści, jakie wiążą się z używaniem nowych technologii w życiu codziennym oraz zawodowym. Dlatego tak ważne jest, by osoby dojrzałe poznawały cyfrowe narzędzia i rozwijały e-kompetencje. Kluczowe wyzwanie to zmotywowanie osób z tej grupy wiekowej do nauki i wykorzystywania urządzeń mobilnych, takich jak laptopy czy tablety, w codziennym życiu oraz pracy. Podstawową barierą wpływającą na ogromną skalę wykluczenia cyfrowego jest brak motywacji. Osoby 50+ nie wiedzą, do czego wykorzystywać nowe technologie, i uważają, że nie jest to im w życiu potrzebne. Stąd konieczność podejmowania inicjatyw zmieniających postawę seniorów i włączających ich do cyfrowego świata. Dążąc do tego, warto pamiętać, że wielu Polaków w swoim zawodowym życiu się nie dokształca, nie zdobywa nowych umiejętności.
Jak pokazują badania, podjęcie edukacji cyfrowej często nie jest motywowane zdobyciem nowych umiejętności, a zupełnie innymi okolicznościami, np. chęcią poznania nowych ludzi, wyjścia z domu, zrozumienia języka, jakim posługują się młodsze pokolenia oraz media2.
 
 
W obliczu starzenia się społeczeństwa oraz zmian zachodzących na rynku pracy stoimy przed wieloma wyzwaniami, nie tylko społecznymi, lecz również gospodarczymi. Dane Komisji Europejskiej wskazują, że w 2015 r. 90 proc. zawodów będzie wymagało podstawowych kompetencji cyfrowych. Jak zatem 50-latek z Polski ma szukać pracy, wysłać swoje CV, dotrzeć do potencjalnego pracodawcy, jeśli nie wie, jak działa e-mail lub wyszukiwarka? Jak pracodawcy mogą odpowiadać na wyzwania, jakimi są edukacja dojrzałych pracowników oraz współpraca starszych pokoleń z młodszymi w ramach jednej organizacji?
 
„Fifty-Fifty”, czyli jak zwiększać szanse osób 50+ na rynku pracy
 
Aby coraz więcej osób mogło poznać potencjał sieci, tym samym zwiększając nie tylko własne szanse na rynku pracy, lecz także samoocenę, Koalicja „Dojrz@łość w sieci”3, której założycielem jest UPC Polska, zorganizowała już trzy edycje konkursu na dobre praktyki edukacji cyfrowej Polaków 50+. Doceniając wagę podejmowanych przez koalicję działań, patronat nad przedsięwzięciem objął prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski.
 
Organizatorzy chcą dzięki konkursowi stymulować działania edukacyjne. Dlatego wybierają i promują wzorcowe inicjatywy w zakresie edukacji cyfrowej osób po 50. roku życia przyczyniające się przez efektywne wykorzystanie nowych technologii do zmniejszenia poziomu wykluczenia cyfrowego seniorów oraz wzmocnienia więzi międzypokoleniowych. Celem edycji konkursu w 2014 r. było odnalezienie najlepszych i najbardziej inspirujących przykładów projektów, w które zaangażowane są młodsze pokolenia.
 
Praktyki zgłaszane do konkursu nie ograniczają się do Internetu, lecz dotyczą wykorzystania szeroko pojętych nowych technologii. Są to działania z zakresu edukacji cyfrowej osób powyżej 50. roku życia mające zarówno charakter cykliczny, długofalowy, jak i jednorazowy. Poza prezentacją samego działania organizacje pokazują też jego wymiar indywidualny, czyli przykład konkretnej osoby, która skorzystała z uczestnictwa w danym przedsięwzięciu. Takie informacje nie tylko uwiarygodniają projekt i jego skuteczność, lecz są również dowodem zmian, jakie powoduje on w życiu beneficjentów. To właśnie opis osoby uczestniczącej w projekcie często decyduje o tym, że dane zgłoszenie okazuje się lepsze od innych. Pozytywne emocje, osobiste doświadczenia i zmiany zachodzące w życiu tych osób wpływają na ocenę dobrej praktyki i wybór przez kapitułę konkursową.
Adresatami konkursu są organizacje, instytucje oraz firmy, które podejmują różnorodne działania na rzecz edukacji cyfrowej dojrzałych Polaków.
 
 
Nagrodzony w 2013 r. projekt „Pl – Fifty-Fifty – model sieci franczyzy społecznej metodą przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu jako jednej z barier aktywności zawodowej osób 50+”, realizowany przez Fundację Wspierania Rozwoju Nowoczesnych Technologii 4FUTURE w partnerstwie z HRP Group sp. z o.o., to działania prowadzone w zakresie obsługi komputerów i wykorzystywania Internetu. Ich celem jest zwiększenie aktywności zawodowej i społecznej osób starszych, które są bezrobotne, nieaktywne zawodowo. W ramach projektu są organizowane szkolenia IT, spotkania „Przy kawie o nowych technologiach”, gdzie w nieformalnej atmosferze eksperci przybliżają nowinki technologiczne, a także kurs trenerski. To zajęcia dla osób mających pasję do uczenia innych. Po ukończeniu kursu, na zasadach wolontariatu, uczą kolejnych uczestników. Metoda, w oparciu o którą są prowadzone działania, bierze pod uwagę różnice międzypokoleniowe oraz psychologię uczenia się osób starszych. Organizatorzy przyjęli założenie, że najlepszymi nauczycielami osób 50+ są ich rówieśnicy. Osoby uczące pokazują na własnym przykładzie, że nabywanie nowych umiejętności jest możliwe w każdym wieku. Przedsięwzięcie zakłada utworzenie sieci franczyzy społecznej (centrum w Łodzi oraz punkty w województwie łódzkim). Grupą docelową są osoby bezrobotne i nieaktywne zawodowo w wieku 50+.
 
Uczymy się od siebie nawzajem
 
Jedna z zasad działania Koalicji „Dojrz@łość w sieci” zakłada, że wszyscy jej członkowie, wśród których są takie organizacje, jak: UPC Polska, Orange, Microsoft, Onet, IBM, F-Secure, Deloitte oraz Konfederacja Lewiatan, starają się wykorzystać w innych działaniach biznesowych i społecznych wiedzę i doświadczenie nabyte w ramach projektu. Dzięki realizowanym wspólnie badaniom oraz konkursowi dziś dużo lepiej rozumiemy osoby dojrzałe – znamy ich oczekiwania, potrzeby oraz aspiracje. Ten zasób cennych informacji jest przydatny w naszej codziennej działalności biznesowej, nie tylko jako pracodawców, lecz również dostarczycieli usług, narzędzi i rozwiązań, z których osoby po pięćdziesiątce chętnie korzystają.
 
Analiza zgłaszanych do konkursu projektów pokazuje, jak ogromny potencjał tkwi w pokoleniu 50+, którego aktywność i kreatywność mogą być inspiracją nie tylko dla równolatków, lecz również dla 20- i 30-latków oraz pracodawców. Wiedza i doświadczenie, niecodzienne pomysły i duża otwartość na nowości w tej grupie wiekowej napawają optymizmem. Oczywiście opisywane osoby to liderzy. Jednak ich rola jest bardzo ważna, a promocja ich działań niezwykle istotna, ponieważ osoby starsze chętniej podejmują wyzwania, gdy widzą, że ich koledzy z łatwością i satysfakcją zdobywają nowe umiejętności.
 
Rola pracodawców poszukujących ciekawych sposobów na aktywizację starszych pracowników i ich edukację z pewnością jest niebagatelna. Wiele osób zapisujących się na kursy komputerowe (63 proc.4) wskazuje, że za motywacją do podjęcia nauki stała potrzeba znalezienia pracy lub utrzymania dotychczasowej, a nawet chęci awansu.
Odkrycie i wykorzystanie potencjału dojrzałych Polaków to wyzwanie, przed jakim stoi wiele firm. Warto korzystać z badań i już zewoluowanych projektów. Nie ma potrzeby wyważać otwartych drzwi. Zwłaszcza że osoby 50+ już dziś są grupą, którą trudno będzie pominąć w procesie rekrutacji.
 
 
Realizowanie takich działań, jak konkurs „Dojrz@łość w sieci. Dobre praktyki”, nie byłoby możliwe bez zaangażowania organizacji pozarządowych, administracji oraz firm, które na co dzień dzielą się know-how i włączają tę grupę wiekową do świata nowych technologii. Współpraca wszystkich sektorów jest tu niezwykle ważna i – jak pokazuje przykład zrzeszonych w koalicji organizacji – pozwala uzyskać efekt synergii, lepszego zrozumienia potrzeb beneficjentów oraz podniesienia wydajności realizowanych działań.
 
Zalety korzystania z Internetu przez osoby 50+
Dla zaawansowanych użytkowników Internet stał się nieodzownym elementem życia codziennego: wiele osób nie jest w stanie obecnie wyobrazić sobie życia bez Internetu.
Dzięki Internetowi osoby 50+:
  1. Podtrzymują aktywność zawodową,
  2. Podtrzymują sprawność intelektual-ną, np. uczą się języków,
  3. Rozwijają zainteresowania, hobby,
  4. Zdobywają informacje, poszerzają wiedzę,•ułatwiają sobie życie codzienne,
  5. Są aktywne społecznie,
  6. Uczestniczą w kulturze,
  7. Przełamują poczucie osamotnienia,
  8. Są w kontakcie ze znajomymi i rodziną,
  9. Budują więzi międzypokoleniowe.
Źródło: infografika Koalicji „Dojrz@łość w sieci”
 
Dagmara Krzesińska
ekspert ds. reputacji i odpowiedzialnego biznesu, UPC Polska sp. z o.o.
1 Internet wzbogacił moje życie. Wpływ Internetu na życie codzienne osób 50+, http://dojrzaloscwsieci.pl/tl_files/pliki/Raport2.pdf, dostęp: 16 listopada 2014 r.
2 Głównym problemem zdiagnozowanym u osób starszych jest samotność; http://dojrzaloscwsieci.pl/tl_files/pliki/Raport2.pdf, dostęp: 16 listopada 2014 r.
3 Więcej o Koalicji i jej członkach: http://dojrzaloscwsieci.pl/koalicjanci.html, dostęp: 16 listopada 2014 r.
4 Wyniki badań wśród uczestników kursów „Akademii e-Seniora UPC” na grupie 1,2 tys. osób w latach 2012–2013.