Pytanie pochodzi z Kompasu Księgowo-Kadrowego

Czynny podatnik VAT prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych. Pragnie przekazać cale przedsiębiorstwo żonie, która tez prowadzi działalność gospodarczą (bez VAT). W skład przedsiębiorstwa wchodzi: nazwa, środki trwałe (bez nieruchomości), wyposażenie, materiały, baza klientów itp.
 
Jakie dokumenty należy przygotować, żeby organy skarbowe nie zakwestionowały, że nastąpiła darowizna całego przedsiębiorstwa (zorganizowanej części przedsiębiorstwa)?
 
Co bezwzględnie należy ująć w tych dokumentach?
 
Małżeństwo nie ma rozdzielności majątkowej.
 
Czy w ogóle jest możliwa taka darowizna, przecież wszystko należy do majątku wspólnego?
 
Czy podlega zgłoszeniu do Urzędu Skarbowego?
 
Odpowiedź
Dla prawidłowego udokumentowania zbycia przedsiębiorstwa podatnik winien przede wszystkim udokumentować, jakie elementy zawiera zbywane przez niego przedsiębiorstwo.
 
Samo zbycie przedsiębiorstwa nie podlega zgłoszeniu do organu podatkowego, o ile nie wiąże się z zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT.
 
Na gruncie przepisów o VAT zbycie przedsiębiorstwa możliwe jest nawet między małżonkami pozostającymi we wspólności majątkowej.
 
Uzasadnienie
Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u. - przepisów u.p.t.u. nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
 
W interpretacji indywidualnej z 8.04.2013 r., ITPP2/443-27/13/KT, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wyjaśnił, że pojęcie "transakcja zbycia" należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu "dostawa towarów" w ujęciu art. 7 ust. 1 u.p.t.u., tzn. "zbycie" obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej, w tym także w formie darowizny.
 
Ponieważ za dostawę towarów uznawane jest "przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel", nie ma znaczenia, że - podobnie jak w sytuacji opisanej w pytaniu - nie ma miejsca faktyczne zbycie przedsiębiorstwa, które nadal będzie stanowiło majątek wspólny małżonków. Dla uznania danej czynności za zbycie istotne jest, że nastąpi zmiana osoby, która włada przedsiębiorstwem "jak właściciel".
 
Ponieważ przepisy dotyczące podatku VAT nie zawierają definicji "przedsiębiorstwa", należy sięgnąć do definicji art. 551 ustawy z 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny - dalej k.c. - stanowiącej, że przedsiębiorstwem jest zorganizowany zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
 
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),
 
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
 
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
 
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
 
- koncesje, licencje i zezwolenia,
 
- patenty i inne prawa własności przemysłowej,
 
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
 
- tajemnice przedsiębiorstwa,
 
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
 
Jeśli więc w skład zbywanego przedsiębiorstwa wchodzi:
 
- nazwa,
 
- środki trwałe (bez nieruchomości),
 
- wyposażenie,
 
- materiały,
 
- baza klientów itp.
 
można przyjąć, że przedmiotem zbycia jest przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 k.c.
 
Przepisy prawa podatkowego nie określają sposobu dokumentowania zbycia przedsiębiorstwa. Jednak podatnik winien udokumentować, jakie elementy zawiera zbywane przez niego przedsiębiorstwo.
 
Samo zbycie przedsiębiorstwa nie podlega zgłoszeniu do organu podatkowego. Zgłoszenie należy złożyć w razie zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT, a to nie zawsze jest tożsame ze zbyciem przedsiębiorstwa.