Blisko 200 międzynarodowych wydarzeń, w tym prawie 100 spotkań grup roboczych Rady UE, 8 globalnych konferencji z udziałem ministrów – to najkrótsze podsumowanie polskiej prezydencji w Radzie UE ds. Środowiska. Przez ostatnie 6 miesięcy Ministerstwo Środowiska kształtowało nowe ramy dla środowiska w Europie– Pokazaliśmy nasze kompetencje i sprawność działania. To był wysiłek, który się opłaci – konkluduje minister Korolec.

Obejmując prezydencję Polska wyznaczyła cztery główne priorytety w obszarze środowiska, na których skupiła się szczególnie, i które dyktowały przebieg prac: działania na rzecz globalnego zrównoważonego rozwoju w ramach procesu Rio+20, efektywne wykorzystanie zasobów, ochrona różnorodności biologicznej i zmiany klimatu.

Czy prezydencja w obszarze ochrony środowiska była udana? Jakie wyniki są najważniejsze? Minister Korolec podsumowuje:

- Polska prezydencja przez ostatnie pół roku podjęła ogromny wysiłek w budowaniu nowych ram dla środowiska w Europie. Skoncentrowaliśmy się na czterech tematach: ochronie klimatu, wsparciu dla globalnego procesu zrównoważonego rozwoju Rio+20, bioróżnorodności i efektywnym korzystaniu z zasobów. W każdym z tych obszarów osiągnęliśmy zakładany postęp prac. Ta prezydencja pokazała nas jako konsekwentnego i silnego partnera w tworzeniu prawa środowiskowego. Z dumą przekazujemy kolejnej prezydencji, czyli Duńczykom pałeczkę i trud jednoczenia wszystkich państw członkowskich UE wokół wspólnych, strategicznych środowiskowych celów - mówił minister Korolec.

Postępy, które wypracowała polska prezydencja w priorytetowych tematach dla środowiska to:

Zmiany klimatu: przełom w globalnych negocjacjach

Polska prezydencja wypracowała trudny kompromis i uzgodniła stanowisko negocjacyjne UE na Konferencję klimatyczną ONZ (COP 17) w Durbanie. Wielomiesięczne prace prowadzone na forum Grupy Roboczej ds. Międzynarodowych Aspektów Środowiskowych nt. Zmian Klimatu (WPIEI[i] Climate Change) i Grupy Roboczej ds. Środowiska (WPE[ii]) doprowadziły do zatwierdzenia w czasie Rady UE ds. Środowiska 10 października wspólnego stanowiska w postaci Konkluzji Rady. Całość międzyresortowych prac koordynowało Ministerstwo Środowiska.

W czasie Konferencji klimatycznej ONZ (COP 17, 28.11-10.12.2011 r.) dzięki aktywności polskiej prezydencji, która pełniła wiodącą rolę w procesie negocjacyjnym w imieniu UE, udało się osiągnąć cel - plan dojścia do nowego globalnego porozumienia o ochronie klimatu, prowadzący do stworzenia nie później niż w 2015 r. nowej umowy , która obejmie wszystkie kraje Konwencji klimatycznej ONZ i 100 proc. emisji gazów cieplarnianych w tej grupie. Podczas szczytu zapadła też decyzja, że Unia Europejska przyjmie drugi okres Protokołu z Kioto – po roku 2012.

Konferencja klimatyczna była największym wydarzeniem w czasie całej polskiej prezydencji.

Proces Rio+20: polityczne poparcie Unii dla zrównoważonego rozwoju na świecie

Podczas posiedzenia Rady UE ds. Środowiska 10 października przyjęto konkluzje, które były pierwszym politycznym stanowiskiem w ramach przygotowań do procesu Rio+20 – konferencji mającej na celu odnowienie zobowiązań politycznych w obszarze zrównoważonego rozwoju. Główne wyniki Konferencji Rio+20 zawierały „mapę drogową w obszarze zielonej gospodarki” złożoną z konkretnych celów i działań na szczeblu międzynarodowym, jak również pakiet reform prowadzących do wzmocnienia międzynarodowego zarządzania środowiskiem.

28 października Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER[iii]) przyjął bezdyskusyjnie wypracowany pod kierunkiem polskiej prezydencji wkład Unii Europejskiej i państw członkowskich do dokumentu negocjacyjnego na konferencję Rio+20 w 2012 roku.

Efektywne wykorzystywanie zasobów: od idei do planu działań

„Efektywne wykorzystanie zasobów” (resource efficiency) to jedna z 7 inicjatyw flagowych Strategii Europa 2020. W jej ramach Komisja Europejska proponuje nowe, horyzontalne podejście do ochrony środowiska poprzez integrowanie aspektów środowiskowych z innymi sektorami (transport, energetyka, rolnictwo, etc.), zwracając uwagę na przepływ surowców, materiałów i odpadów.

Prezydencja doprowadziła do przyjęcia Planu działań na rzecz Europy efektywnie korzystającej z zasobów podczas ostatniej Rady UE ds. Środowiska 19 grudnia. Dokument ten jest jednym z elementów przygotowań Unii do transformacji gospodarczej w stronę bardziej zrównoważonej, konkurencyjnej i zielonej gospodarki. „Mapa drogowa” wskazuje kierunki średniookresowych i długookresowych działań prowadzących do osiągnięcia efektywnego zarządzania zasobami. Obejmuje szeroki zakres obszarów - energetykę, żywność, transport i budownictwo. Plan wskazuje działania do podjęcia na wszystkich poziomach społeczeństwa, przez firmy, konsumentów, regiony, państwa członkowskie, i które będą konieczne do stopniowego osiągnięcia efektywnego zarządzania zasobami oraz zrównoważonego rozwoju.

Różnorodność biologiczna: wielki sukces – na rzecz wielkich ssaków morskich

Rolą prezydencji była koordynacja stanowisk krajowych odzwierciedlających interesy UE w dziedzinie różnorodności biologicznej.

W listopadzie w Warszawie odbyła się konferencja ekspercka „Planowanie na rzecz różnorodności biologicznej”, która stanowiła narzędzie realizacji celu prezydencji w postaci zainicjowania dyskusji na temat kluczowej roli planowania przestrzennego, jako narzędzia koordynacji i integracji polityk międzysektorowych w kierunku zwiększenia skuteczności ochrony różnorodności biologicznej.

Podczas 63. spotkania Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC63), które odbywało się w lipcu na Wyspie Jersey (UK) zostało wypracowane wspólne stanowisko państw Unii. Po raz pierwszy w historii funkcjonowania Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej (IWC - International Whaling Commission) udało się doprowadzić do uzgodnienia wspólnego stanowiska Unii Europejskiej w sprawie ulepszenia zasad działania IWC, w szczególności procesu podejmowania decyzji i finansowania.

Przedmiotem rozmów prezydencji podczas 10. Konferencji Stron Konwencji Bońskiej o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Bergen, Norwegia, 20 – 25 listopada 2011 r.) były działania, które mają na celu ochronę dzikich zwierząt migrujących między państwami oraz rozwiązania dotyczące powstrzymania gwałtownego spadku liczby osobników danego gatunku. W trakcie konferencji podpisano dwa Porozumienia (Memorandum of Understanding) dotyczące ochrony ptaków drapieżnych oraz rekinów. Podpis jako pierwszy złożył przedstawiciel polskiej prezydencji.

Podczas ostatniego posiedzenia Rady UE ds. Środowiska 19 grudnia zostały przyjęte przygotowane przez Polskę konkluzje dotyczące Unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej do 2020 roku (EU Biodiversity Strategy to 2020). Dokument ten prowadzi do osiągnięcia głównych celów polityki ochrony bioróżnorodności w Europie: ochrony gatunków i siedlisk, utrzymywania i odnawiania ekosystemów, wprowadzania celów w zakresie różnorodności biologicznej w inne polityki UE (tzw. integracja sektorowa), walki z agresywnymi gatunkami obcymi oraz wzmocnienie wkładu UE w zapobieganie globalnej utraty różnorodności biologicznej.

Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska - Environmental Action Programme (EAP)

W wyniku prac prezydencji 10 października Rada UE ds. Środowiska przyjęła konkluzje dotyczące oceny 6. Programu Działań na Rzecz Środowiska. Państwa członkowskie opowiedziały się za kontynuacją polityki środowiskowej przez jak najszybsze przyjęcie 7. Programu Działań na Rzecz Środowiska. Rada bardzo pozytywnie oceniła 6. Program, który doprowadził do konsolidacji i uzupełnienia prawa środowiskowego. Podkreślono jednocześnie, że dla skuteczności działań, konieczne jest zwiększenie integracji aspektów środowiskowych w odniesieniu do innych obszarów polityki UE. Podkreślono, że wymagane jest „zazielenienie” przyszłych unijnych ram finansowych zgodnie z założeniami strategii Europa 2020, czyli przejście do zrównoważonej niskoemisyjnej, przyjaznej środowisku gospodarki.