Prawo do nieruchomości przysługiwało będzie następcom prawnym spadkobiercy. Aby ustalić krąg tych następców należy przeprowadzić postępowanie w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Z wnioskiem do sądu o przeprowadzenie takiego postępowania może wystąpić każdy, kto legitymuje się interesem prawnym w ustaleniu następców prawnych danej osoby. Jeżeli następcy prawni spadkobiercy nie są znani, wówczas sąd zamieści w prasie ogólnopolskiej ogłoszenie o toczącym się postępowaniu, wzywając ewentualnych następców prawnych do udziału. Po sześciu miesiącach od ogłoszenia sąd wyznaczy rozprawę. Jeżeli następcy prawni się nie ujawnią, wówczas sąd orzeknie, iż spadek nabyła gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (jeśli wiadomo, co to za gmina), lub Skarb Państwa (jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania nie da się ustalić lub gdy znajdowało się ono za granicą).
Przepisy k.c. określają bardzo precyzyjnie krąg osób, które dziedziczą po spadkodawcy w sytuacji, gdy nie pozostawił on testamentu. Przepisy te mówią też dokładnie, w jakich częściach majątek spadkowy przypada poszczególnym osobom, jednakże kwestia ta w niniejszej odpowiedzi zostanie pominięta.
Zgodnie z brzmieniem art. 931 § 1 k.c., do dziedziczenia w pierwszej kolejności powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. W braku zstępnych spadkodawcy (tj. dzieci, wnuków, prawnuków, itd.) powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice, natomiast w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom (art. 932 § 1 i 3 k.c.). W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy. Z kolei w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy (art. 934 § 1 k.c.). Z punktu widzenia niniejszego pytania kluczowe znaczenie może mieć natomiast art. 935 k.c. Przepis ten stanowi, że w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Jeśli natomiast chodzi o zasady przeprowadzania postępowania spadkowego, to uregulowane one zostały w kodeksie postępowania cywilnego (art. 669-679 k.p.c.). Zasadą jest, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydawane jest po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywany jest wnioskodawca oraz osoby mogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi (art. 669 k.c.). Wnioskodawcą może być każda osoba, która posiada interes prawny w ustaleniu następców prawnych danej osoby. Jeśli w niniejszej sprawie nie będzie możliwe ustalenie kręgu następców prawnych, to sąd skorzysta z trybu przewidzianego w art. 672-676 k.p.c. Przepis ten stanowi, że jeżeli zapewnienie spadkowe (co do kręgu następców prawnych) nie było złożone albo jeżeli zapewnienie lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Ogłoszenie powinno być umieszczone w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa i podane publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy na tym obszarze, w sposób w miejscu tym przyjęty. Jeżeli wartość spadku jest nieznaczna, sąd może zaniechać umieszczenia ogłoszenia w piśmie. Ogłoszenie powinno zawierać:

  1. imię, nazwisko, zawód oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy;
  2. datę śmierci spadkodawcy;
  3. wskazanie majątku pozostałego po spadkodawcy;
  4. wezwanie, aby spadkobiercy w ciągu sześciu miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciwnym razie mogą być pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Rozprawa zostanie wyznaczona dopiero po upływie sześciu miesięcy od daty ogłoszenia. Jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo, zgłosiwszy je, nie udowodnił go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, których prawa zostały wykazane, a w ich braku - przez Skarb Państwa jako spadkobiercę ustawowego.

Anna Kamińska