(notyfikowana jako dokument nr C(2003) 3375)(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2005/940/WE)
(Dz.U.UE L z dnia 24 grudnia 2005 r.)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 88 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z wymienionymi wyżej artykułami(1),
a także mając na uwadze, co następuje:
I. PROCEDURA
(1) W piśmie z dnia 30 grudnia 1999 r. Niemcy poinformowały Komisję o różnych środkach pomocy przyznanych na rzecz Jahnke Stahlbau GmbH, Halle (zwanego dalej Jahnke). Sprawa została zarejestrowana pod numerem NN 9/2000.
(2) W piśmie z dnia 2 marca 2001 r. Komisja poinformowała Niemcy o swojej decyzji o wszczęciu postępowania zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE względem wspomnianej pomocy oraz zgłoszonej sprzedaży aktywów. Decyzja Komisji została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich(2). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag odnośnie do przedmiotowej pomocy.
(3) Zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE(3) Komisja zwróciła się do Niemiec z wnioskiem o przedstawienie wszystkich niezbędnych informacji umożliwiających sprawdzenie, czy kredyt konsolidacyjny kraju związkowego Saksonii-Anhalt został przyznany zgodnie z zatwierdzonym programem pomocy.
(4) Komisja nie otrzymała żadnych uwag od innych zainteresowanych stron.
(5) Niemcy przedstawiły swoje uwagi odnośnie do wszczęcia postępowania w dniach 17 maja 2001 r., 22 listopada 2002 r. oraz 17 stycznia 2003 r.
(6) W dniu 17 stycznia 2003 r. Niemcy poinformowały Komisję, że Jahnke złożyło wniosek o ogłoszenie niewypłacalności, natomiast w dniu 31 lipca 2003 r., że w lutym 2003 r. rozpoczęto postępowanie dotyczące niewypłacalności.
II. OPIS
(7) Przedsiębiorstwo konstrukcji stalowych Jahnke znajduje się w Halle, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt, który jest regionem kwalifikującym się do pomocy zgodnie z art. 87 ust. 3 Traktatu WE.
1. Kontekst
(8) Jahnke zostało utworzone w dniu 12 listopada 1999 r. przez pana Bernda Jahnke, dyrektora naczelnego przedsiębiorstwa konstrukcji stalowych Jahnke Stahlbau GmbH Lenzen (zwanego dalej Jahnke Lenzen) w celu umożliwienia przejęcia aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA Steel GmbH (zwanego dalej HAMESTA), które w maju 1999 r. ogłosiło upadłość. HAMESTA było przedsiębiorstwem- następcą firmy Hallische Metall- und Stahlbau GmbH i.Gv, która od 1998 r. była w stanie upadłości. Hallische Metall- und Stahlbau GmbH została sprywatyzowana przez Urząd Powierniczy na rzecz Thuringia AG w 1995 r. Z tym wiązało się przyznanie legalnej pomocy w wysokości około 37 mln EUR.
(9) W listopadzie 1999 r. syndyk masy upadłościowej przedsiębiorstwa HAMESTA poinformował pana Jahnke, że będzie on mógł sprzedać aktywa tej firmy jedynie za zgodą zgromadzenia wierzycieli. Mając na względzie późniejszą sprzedaż, syndyk obiecał, że Jahnke mogłoby korzystać z aktywów za miesięczną opłatą w wysokości około 13.000 EUR, płatną począwszy od 1 stycznia 2000 r.
(10) W dniu 3 lutego 2001 r. powstał projekt porozumienia w sprawie przejęcia pomiędzy syndykiem masy upadłościowej i panem Jahnke, zgodnie z którym inwestor miał nabyć aktywa za przewidywaną cenę sprzedaży w wysokości około 2,5 mln EUR. Jednak w międzyczasie zgromadzenie wierzycieli podjęło decyzję o zawieszeniu wykonania porozumienia w sprawie przejęcia, a zamiast tego postanowiło sprzedać aktywa na aukcji. Tym samym porozumienie w sprawie przejęcia nie zostało zatwierdzone i nie ma mocy prawnej.
(11) W maju 2000 r. syndyk masy upadłościowej i pan Jahnke podpisali nowe porozumienie w sprawie dzierżawy, zgodnie z warunkami którego miesięczny czynsz wynosi około 11.300 EUR, jest ono bezterminowe, a okres wypowiedzenia wynosi 6 miesięcy ze skutkiem na koniec roku.
(12) W listopadzie 2002 r. Komisja poinformowała Niemcy, że Jahnke w celu nabycia aktywów powzięło zamiar przejęcia praw z hipoteki od dwóch wierzycieli przedsiębiorstwa HAMESTA, aby zabezpieczyć swoją pozycję nabywcy. W tym celu Jahnke zawarło porozumienie z obydwoma wierzycielami w sprawie przejęcia praw z hipoteki za cenę 1,54 mln EUR.
(13) Zgodnie z twierdzeniem Niemiec nie doszło do aukcji aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA. Jahnke w dalszym ciągu jest przedmiotem postępowania dotyczącego niewypłacalności. Publiczna aukcja aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA była pierwotnie przewidziana na rok 2002, jednak odbędzie się pod koniec 2003 r. Postępowanie dotyczące niewypłacalności w sprawie Jahnke nie zostanie zakończone wcześniej niż w połowie 2004 r.
(14) W marcu 2001 r. Jahnke, zatrudniające około 80 pracowników, osiągnęło obroty w wysokości około 5 mln EUR (w roku 2000-około 2 mln EUR), zaś jego wynik na działalności operacyjnej wyniósł około 18.000 EUR (w roku 2000-około 100.000 EUR). Jahnke Lenzen osiągnęło w 2001 r. obroty w wysokości 3,3 mln EUR (w roku 2000-około 4,4 mln EUR), zaś jego wynik na działalności operacyjnej wyniósł około 21.000 EUR (w roku 2000-około 71.000 EUR). Jahnke Lenzen zatrudnia około 40 pracowników.
2. Środki pomocy
(15) Szacunki kosztów i środków pieniężnych na restrukturyzację znacząco się zmieniły w porównaniu z informacjami uprzednio przedłożonymi Komisji w latach 1999 i 2000. W piśmie z dnia 4 września 2000 r. przedstawiono następujące informacje dotyczące zapotrzebowania finansowego:
| Zapotrzebowanie finansowe (w EUR) |
Pochodzenie środków pieniężnych w EUR (w zaokrągleniu) |
|
Środki własne inwestora |
Sparkasse Halle |
Kraj związkowy Saksonia-Anhalt |
Federalny Urząd ds. Zadań Szczególnych związanych ze Zjednoczeniem (niem. BvS) |
| Cena nabycia: do 2,5 mln |
|
20 % z 2,5 mln 500.000 |
Gwarancja dla 80 % kredytu w wysokości 2 mln
|
|
| Aktywa/rachunek bieżący: 410.000 |
Kapitał akcyjny: 260.000 |
|
|
150.000 |
| Finansowanie zleceń i koszty rozpoczęcia działalności: 670.000 |
|
|
Kredytkonsolidacyjny 260.000 |
410.000 |
|
Łącznie: 3,58 mln
|
260.000 |
500.000 |
2,26 mln |
560.000 |
Cena nabycia aktywów w wysokości do 2,5 mln EUR
(16) Cena nabycia aktywów miała zostać sfinansowana ze środków z kredytu bankowego w wysokości 2,5 mln EUR, z czego 80 % miała obejmować gwarancja udzielona przez kraj związkowy Saksonię- Anhalt. Zabezpieczeniem pozostałych 20 % miały być prawa z hipoteki oraz majątek.
(17) Gwarancja kraju związkowego Saksonii-Anhalt miała zostać udzielona w ramach zatwierdzonego programu gwarancji(4). Jednym z warunków tego programu jest spełnienie kryteriów wytycznych Komisji w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zwanych dalej wytycznymi)(5).
(18) Niemcy twierdzą, że ani kredyt bankowy na nabycie aktywów, ani gwarancja nie zostały udzielone.
Finansowanie środków pomocy na rozpoczęcie działalności
(19) Na pokrycie kosztów rozpoczęcia działalności Jahnke musiało dysponować kapitałem obrotowym w wysokości 1,08 mln EUR, przede wszystkim na finansowanie zleceń oraz na swój kredyt w rachunku bieżącym. W tym celu inwestor wniósł wkład w wysokości 260.000 EUR, Federalny Instytut ds. Zadań Szczególnych związanych ze Zjednoczeniem (zwany dalej BvS) dwa kredyty w łącznej wysokości 560.000 EUR oraz kraj związkowy Saksonia-Anhalt kredyt w wysokości 260.000 EUR(6).
(20) Z zastrzeżeniem uzyskania zgody Komisji kredyty te miały zostać przekształcone na dotacje.
(21) Kapitał obrotowy był niezbędny do podjęcia środków konserwacyjnych, finansowania pośredniego, pokrycia zaległych roszczeń oraz finansowania zleceń. Zgodnie ze stanowiskiem władz niemieckich w przemyśle konstrukcji stalowych przyjętą praktyką jest, że początkowo bank przejmuje gwarancję na około 10 % wartości zamówienia. Po zakończeniu prac i dostarczeniu produktu klientowi przez okres dwóch do pięciu lat przysługuje roszczenie gwarancyjne w wysokości 5 %.
3. Plan restrukturyzacji
(22) Zgodnie z twierdzeniem Niemiec wspomniany plan restrukturyzacji opiera się przede wszystkim na know-how inwestora, a także na wprowadzeniu skutecznej kontroli i usprawnieniu kierownictwa, redukcji wydatków administracyjnych, restrukturyzacji obszarów działalności oraz większym wykorzystaniu sieci dystrybucji przedsiębiorstwa Jahnke Lenzen. Podano, że restrukturyzacja przewidziana jest na okres od dnia 1 grudnia 1999 r. do dnia 30 listopada 2002 r.
(23) Zgodnie z planem restrukturyzacji w 2000 r. obrót/- wynik na działalności rocznej wynoszą odpowiednio około 8 mln/250.000 EUR, w 2001 r. 9 mln/600.000 EUR, a w 2002 r. 10 mln/600.000 EUR. W roku 2000 obrót/wynik na działalności rocznej wyniosły odpowiednio 2 mln/100.000 EUR, natomiast w 2001 r. 5 mln/15.000 EUR.
(24) Na plan restrukturyzacji składały się - zgodnie z informacjami pochodzącymi od Niemiec - środki opisane poniżej.
Kierownictwo i pracownicy
(25) Zgodnie z informacjami pochodzącymi od Niemiec jedną z przyczyn niewypłacalności przedsiębiorstwa HAMESTA był nieudolny sposób zarządzania. HAMESTA zatrudniało zbyt wielu pracowników w sektorze operacyjnym i administracyjnym, co pociągnęło za sobą wysokie koszty i nieefektywne zarządzanie przedsiębiorstwem.
(26) Liczba pracowników została zredukowana do 80 osób, z których 45 to pracownicy w sektorze produkcyjnym. Znacząco zmniejszono personel wchodzący w skład kierownictwa. Oprócz personelu zatrudnionego na stałe niektóre zadania wykonywane poprzednio w przedsiębiorstwie zostaną przejęte przez dwóch zewnętrznych doradców, prawnika oraz doradcę przedsiębiorstwa.
Kontrola
(27) Zdaniem Niemiec sposób wykonywania zleceń przez przedsiębiorstwo HAMESTA był w przeszłości mało profesjonalny. Popełniano zaniedbania, polegające na nieujmowaniu prac wykonywanych dodatkowo w ramach umowy, w związku z czym klienci nie byli obciążani ich kosztami. Prowadziło to do nieprawidłowego wyceniania zleceń.
(28) W grudniu 1999 r. w ramach restrukturyzacji wprowadzono oparty na użyciu nowoczesnego oprogramowania rachunkowego i planowania gospodarczego w przedsiębiorstwie plan zarządzania firmą zawierający wytyczne w sprawie formułowania celów, zarządzania opartego na realizacji celów oraz wypełniania celów przedsiębiorstwa. Dzięki temu możliwe jest przeprowadzanie na bieżąco kalkulacji wykonywanych w danym czasie zleceń.
Produkcja i bardziej efektywna realizacja
(29) Dzięki systemowi zarządzania magazynami powinno być możliwe dokładne ujmowanie stanu magazynowego i zarządzanie nim. W celu uniknięcia odpadów i ścinków Jahnke miało zaopatrywać się w stal bezpośrednio w hucie stali. Zgodnie ze wspomnianą koncepcją surowiec miał być przycinany do rozmiaru potrzebnego do danego zlecenia i dostarczany bezpośrednio do Jahnke prywatną bocznicą kolejową.
Nowe ukierunkowanie obszarów działalności
(30) Rozpoczęcie działalności w nowych, bardziej zyskownych sektorach miało pozwolić na rozszerzenie bazy klientów. HAMESTA miało na celu przetworzenie jak największej ilości stali w krótkim czasie, natomiast Jahnke realizuje zamierzenie polegające na wytwarzaniu złożonych konstrukcji stalowych wysokiej jakości.
(31) HAMESTA nie wyspecjalizowała się w żadnych obszarach sektora konstrukcji stalowych, natomiast Jahnke Halle rozwinął wytwarzanie szerokiej gamy produktów wyższej jakości. Przy współpracy z architektem kierownictwo przedsiębiorstwa opracowało szeroką gamę konstrukcji halowych, których struktury stalowe zawierają elementy szklane i drewniane. Aby móc oferować gotowe do użytku hale w całości wykonane w ramach przedsiębiorstwa, w roku 1998 przy współpracy z Jahnke Lenzen utworzono Jahnke Bau GmbH, która ma przejąć prace takie jak np. produkcja fundamentów betonowych dla hali stalowych.
Marketing i sprzedaż
(32) Jahnke miało zostać włączone do istniejącej sieci dystrybucji Jahnke Lenzen, jednocześnie miała następować systematyczna penetracja rynku. Według Niemiec Jahnke posiada już bazę stałych klientów, w tym przedsiębiorstwa o utrwalonej pozycji na rynku, które cenią Jahnke jako profesjonalnego i godnego zaufania dostawcę oraz są zainteresowani dalszym rozwojem współpracy handlowej z przedsiębiorstwem.
4. Analiza rynku
(33) Jahnke prowadzi działalność w przemyśle konstrukcji stalowych (kod 128.1 w klasyfikacji Nace).
(34) Najważniejszym rynkiem pod względem rozmiarów są Niemcy, gdzie udział w rynku przedsiębiorstwa Jahnke utrzymuje się na poziomie 0,3 %. Udział przedsiębiorstwa w rynku europejskim wynosi nieco poniżej 0,01 %. Według władz niemieckich Jahnke miało do tej pory tylko jedno zlecenie dostawy na rynek europejski na kwotę 154.000 EUR.
(35) Z informacji przekazanych przez Niemcy wynika, że nadwyżek zdolności produkcyjnej nie ma ani na rynku niemieckim (około 80 % wykorzystanie zdolności produkcyjnej w Niemczech Zachodnich i około 90% w Niemczech Wschodnich), ani na rynku wspólnotowym.
(36) Od roku 1990 Jahnke stopniowo zmniejszało swoją zdolność produkcyjną, rezygnując z działalności w wielu obszarach, co miało przyczynić się do poprawy struktury kosztów tego przedsiębiorstwa. Ponadto w 1991 r. Jahnke zredukowało liczbę pracowników z 650 do 80. Pomoc ma na celu nie umożliwienie beneficjentowi zwiększenia zdolności produkcyjnej, lecz przede wszystkim sfinansowanie jego kosztów rozpoczęcia działalności.
5. Wszczęcie formalnego postępowania wyjaśniającego
(37) W piśmie z dnia 28 lutego 2001 r. Komisja poinformowała Niemcy o swojej decyzji o wszczęciu formalnego postępowania zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE w celu wyjaśnienia następujących kwestii:
a) czy Jahnke jako przedsiębiorstwo nowo utworzone kwalifikuje się do pomocy na restrukturyzację zgodnie z wytycznymi?
b) czy przedłożony plan restrukturyzacji spełnia kryteria rentowności nakładane przez wytyczne?
c) czy pomoc nie zakłóca w nieproporcjonalnym stopniu konkurencji?
d) czy przewidziana gwarancja kraju związkowego Saksonii-Anhalt jest udzielana zgodnie z odnośnym programem pomocy? Komisja uznała tę gwarancję za pomoc ad hoc.
(38) Zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 659/1999 Komisja zwróciła się do władz niemieckich z wnioskiem o przedstawienie niezbędnych informacji umożliwiających sprawdzenie, czy kredyt konsolidacyjny kraju związkowego Saksonii-Anhalt został przyznany zgodnie z odnośnym programem pomocy.
III. UWAGI NIEMIEC
(39) W odpowiedzi na wszczęcie postępowania wyjaśniającego Niemcy reprezentowały stanowisko, zgodnie z którym pismo z dnia 30 listopada 1999 r. wystosowane przez syndyka masy upadłościowej przedsiębiorstwa HAMESTA do pana Jahnke należy traktować jako porozumienie w sprawie przejęcia, i w związku z tym do Jahnke ma zastosowanie odstępstwo od powszechnego zakazu przydzielania pomocy na restrukturyzację nowo utworzonemu przedsiębiorstwu zgodnie z przypisem 10 wytycznych. Władze niemieckie wskazały na fakt, że Jahnke już w latach 2000 i 2002 przejęło stan magazynowy należący do HAMESTA oraz zainwestował kwotę 237.000 EUR w środki naprawcze.
(40) Niemcy obstają przy opinii, zgodnie z którą plan restrukturyzacji był właściwy dla przywrócenia długoterminowej rentowności Jahnke, przy czym nie zakłócał w niedopuszczalnym stopniu konkurencji.
(41) Władze niemieckie uzupełniły informacje dotyczące zastosowania programu, w ramach którego kraj związkowy Saksonia-Anhalt przyznał kredyt konsolidacyjny. Zdaniem Niemiec kredyt ten został przyznany bez naruszenia żadnego z warunków wspomnianego programu pomocy.
(42) Niemcy przypomniały Komisji, iż w przeszłości dozwolone było przyznawanie nowo utworzonym przedsiębiorstwom pomocy na restrukturyzację, powołując się przy tym na decyzję Komisji z dnia 2 sierpnia 2000 r. dotyczącą pomocy na rzecz Homatec Industrietechnik GmbH (HOMATEC) i Ambau Stahl- und Anlagenbau GmbH (Ambau)(7).
(43) W styczniu i lipcu 2003 r. Niemcy poinformowały Komisję, że Jahnke złożył wniosek o ogłoszenie niewypłacalności, przy czym postępowanie w tej sprawie miało trwać co najmniej do połowy roku 2004.
IV. OCENA POMOCY
1. Pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE
(44) Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcję niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem. Zgodnie z orzecznictwem Sądów Wspólnot Europejskich kryterium mówiące o wpływie na wymianę handlową jest spełnione, jeśli przedsiębiorstwo będące beneficjentem wykonuje działalność gospodarczą, która ma wpływ na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.
(45) Jahnke otrzymało od BvS dwa kredyty w wysokości 560.000 EUR oraz kredyt konsolidacyjny od kraju związkowego Saksonii-Anhalt w wysokości 260.000 EUR. Kraj związkowy był gotów udzielić dodatkowej gwarancji dla kredytu bankowego, który miał zostać przyznany na finansowanie ceny sprzedaży aktywów. Środki te stanowią dla Jahnke korzyści, jakich nie uzyskałoby przedsiębiorstwo znajdujące się w podobnie trudnej sytuacji na rynku finansowym.
(46) Kraj związkowy Saksonia-Anhalt stanowi obszar będący częścią federalnej struktury Niemiec, BvS jest również podmiotem publicznym finansującym swoją działalność ze środków państwa. BvS działa jako podmiot publicznoprawny, którego statutowym zadaniem jest prywatyzacja przedsiębiorstw, którymi podmiot ten się zajmuje, w imieniu władz państwa i zgodnie z interesem publicznym. Z tego powodu środki podjęte przez BvS należy uznać za działania również państwa.
(47) Odnośne środki przyznawane są przy użyciu zasobów państwowych na rzecz przedsiębiorstwa w celu obniżenia kosztów, które przedsiębiorstwo takie musiałoby ponieść, wdrażając plan restrukturyzacji. Będące beneficjentem pomocy przedsiębiorstwo Jahnke prowadzi działalność w sektorze konstrukcji stalowych i wytwarza produkty, które są przedmiotem wymiany handlowej pomiędzy Państwami Członkowskimi. Ponieważ omawiana pomoc grozi zakłóceniem konkurencji, wchodzi ona w zakres stosowania art. 87 ust. 1 Traktatu WE.
(48) Odstępstwo od zakazu sformułowanego w art. 87 ust. 1 Traktatu WE nie może zostać przyznane ani na podstawie ust. 2, ani ust. 3 tego artykułu.
(49) Niemcy nie twierdziły, że pomoc powinna być uznana za dozwoloną zgodnie z ust. 2 wymienionego artykułu. Ten przepis zdecydowanie nie ma tutaj zastosowania.
(50) Pod uwagę można brać przepisy art. 87 ust. 3 Traktatu WE, zgodnie z którymi Komisja może uznać za dozwoloną pomoc państwa przyznaną w związku z określonymi okolicznościami. Przepisy dotyczące odstępstw zawarte w lit. b), d) i e) wspomnianego artykułu nie zostały przywołane w tej sprawie i rzeczywiście nie mają tutaj zastosowania. Zgodnie z lit. a) Komisja może uznać za dozwoloną pomoc państwa przeznaczoną na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia. Kraj związkowy Saksonia-Anhalt stanowi tego rodzaju region. W niniejszym przypadku zasadniczym celem pomocy jest jedynka wspieranie rozwoju określonego sektora gospodarki, nie zaś rozwoju gospodarczego regionu. Dlatego przedmiotową pomoc na restrukturyzację tego przedsiębiorstwa zgodnie z przedłożonym planem restrukturyzacji należy oceniać, odwołując się do lit. c), nie zaś do lit. a) artykułu 87 ust. 3 Traktatu WE.
(51) W przypadku przedsiębiorstwa Jahnke mamy do czynienia z MŚP w rozumieniu zalecenia Komisji 96/280/WE z dnia 3 kwietnia 1996 r. w sprawie definicji małych i średnich przedsiębiorstw(8).
2. Przyznanie pomocy w ramach zatwierdzonego programu
(52) W decyzji w sprawie wszczęcia postępowania wyjaśniającego Komisja stwierdziła, że kraj związkowy Saksonia-Anhalt planował udzielenie gwarancji kredytowej zgodnie z dyrektywami w sprawie gwarancji kraju związkowego Saksonii-Anhalt(9), co stanowi program zatwierdzony przez Komisję pod numerem N 413/91 (program gwarancji). Gwarancja w wysokości 2 mln EUR była przeznaczona na 80 % kredytu wynoszącego 2,5 mln EUR.
(53) Ponadto kraj związkowy Saksonia-Anhalt przyznał kredyt konsolidacyjny w wysokości 260.000 EUR. Zdaniem Niemiec nastąpiło to przy zastosowaniu dyrektywy w sprawie przyznawania kredytów konsolidacyjnych małym i średnim przedsiębiorstwom w kraju związkowym Saksonii-Anhalt, która również została zatwierdzona przez Komisję pod numerem N 452/97 (drugi program).
(54) W przypadku obydwu programów muszą być spełnione określone warunki, aby pomoc mogła zostać przyznana. W odniesieniu do restrukturyzacji pomoc musi być ograniczona do planów restrukturyzacji, dzięki którym możliwe będzie przywrócenie rentowności przedsiębiorstwa; ponadto przyznanie pomocy uzależnione jest od wniesienia przez beneficjenta znacznego wkładu własnego, pomoc musi również mieć minimalną wysokość konieczną do tego, aby beneficjent mógł odzyskać rentowność. Obydwa programy zakazują przyznawania pomocy inwestycyjnej dla nowo utworzonych przedsiębiorstw.
(55) W odniesieniu do kredytu konsolidacyjnego kraju związkowego Saksonia-Anhalt Komisja wystąpiła z wnioskiem o udzielenie informacji zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 659/1999 w celu ustalenia, czy w przypadku omawianego środka spełnione są wszystkie warunki określone w drugim programie pomocy.
(56) Komisja wyraziła wątpliwości, czy w przypadku gwarancji spełnione są wszystkie warunki programu gwarancji (przywrócenie długoterminowej rentowności, nieprzyznawanie pomocy na inwestycje początkowe dla nowo utworzonego przedsiębiorstwa). Z tego powodu Komisja uznała przewidywaną gwarancję za pomoc ad hoc.
(57) W swojej odpowiedzi na wniosek o udzielenie informacji oraz decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego Niemcy zaprezentowały stanowisko, zgodnie z którym obydwa środki zostały/zostaną przyznane zgodnie z warunkami odnośnych programów pomocy.
(58) W odniesieniu do uzasadnień w sekcji 3 Komisja jest zdania, że przedłożony plan restrukturyzacji nie spełnia kryterium rentowności określonego w wytycznych. W opinii Komisji również Jahnke nie kwalifikuje się do pomocy na restrukturyzację. Tym samym pożyczka i gwarancja kraju związkowego Saksonii-Anhalt nie były/nie byłyby przyznane zgodnie ze wszystkimi warunkami odnośnych programów.
(59) Ponieważ obydwa środki nie spełniają warunków odnośnego mającego do nich zastosowanie programu, muszą one zostać uznane za pomoc ad hoc.
(60) Łączna kwota pomocy ad hoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, podlegających badaniu na mocy tej decyzji, wynosi tym samym 2,82 mln EUR.
3. Pomoc na restrukturyzację na rzecz Jahnke
(61) We wspólnotowych wytycznych w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji(10) Komisja szczegółowo określiła kryteria oceny pomocy na restrukturyzację.
Kwalifikowalność
(62) Zgodnie z pkt 3.2.2 wytycznych nowo utworzone przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację, nawet jeśli jego początkowa sytuacja finansowa jest niepewna. Dzieje się tak np. w przypadku gdy nowo utworzone przedsiębiorstwo powstaje w wyniku likwidacji poprzedniego przedsiębiorstwa lub jedynie przejmuje jego aktywa. Jedynymi wyjątkami od tej reguły są przypadki, którymi zajmuje się BvS w ramach swoich zadań prywatyzacyjnych, bądź podobne przypadki w nowych krajach związkowych, gdzie do dnia 31 grudnia 1999 r. przedsiębiorstwa powstały w wyniku likwidacji innego poprzedniego przedsiębiorstwa lub przejęcia aktywów.
(63) W swojej decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja stwierdziła, że Jahnke, które zostało zarejestrowane w listopadzie 1999 r., było nowo utworzonym przedsiębiorstwem. W decyzji tej Komisja wyraziła wątpliwości, czy w odniesieniu do Jahnke ma zastosowanie odstępstwo od powszechnego zakazu udzielania pomocy na restrukturyzację nowo utworzonemu przedsiębiorstwu, ponieważ aktywa przedsiębiorstwa HAMESTA nie zostały zlikwidowane oraz ponieważ nie można powiedzieć, że Jahnke przejęło te aktywa, gdyż zgromadzenie wierzycieli postanowiło, że aktywa Jahnke Halle zamiast zostać sprzedane będą przedmiotem publicznej aukcji.
(64) W swojej odpowiedzi Niemcy przedstawiły argument, iż pismo z dnia 30 listopada 1999 r. syndyka masy upadłościowej do pana Jahnke należy uważać za porozumienie w sprawie przejęcia. W piśmie tym syndyk masy upadłościowej obiecał, że Jahnke będzie mogło korzystać z aktywów aż do momentu ich sprzedaży. Władze niemieckie wskazały ponadto na fakt, że Jahnke prowadziło interesy przedsiębiorstwa HAMESTA od grudnia 1999 r. oraz że pan Jahnke i jego przedsiębiorstwo Jahnke Lenzen zaciągnęły zobowiązania.
(65) Niemcy wysunęły także argument, że Komisja zezwoliła już w kilku przypadkach na pomoc dla nowo utworzonych przedsiębiorstw. Niemcy odwołują się w tym kontekście szczególnie do spraw HOMATEC i AMBAU.
(66) Według władz niemieckich przejęcie aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA przez Jahnke miało następujący przebieg:
(67) W dniu 30 listopada 1999 r. syndyk masy upadłościowej poinformował pana Jahnke, że ma zamiar sprzedać aktywa przedsiębiorstwu Jahnke, o ile otrzyma zgodę zgromadzenia wierzycieli. W międzyczasie pan Jahnke mógłby za zgodą drugiego dzierżawcy aktywów korzystać z nich za cenę płatną po dniu 1 stycznia 2000 r. w wysokości około 13.000 EUR.
(68) W lutym 2000 r. został sporządzony projekt umowy sprzedaży. Następnie okazało się jednak, że zgromadzenie wierzycieli przedsiębiorstwa HAMESTA nie wyrazi zgody na tę umowę sprzedaży, preferując sprzedaż aktywów w drodze aukcji publicznej. W rezultacie w maju 2000 r. podpisano nowe bezterminowe porozumienie w sprawie dzierżawy.
(69) Niemcy przewidywały termin aukcji najpierw w roku 2002, a następnie w roku 2003. Aby zagwarantować, że Jahnke będzie mogło nabyć aktywa na wspomnianej aukcji, miało ono najpierw nabyć należące do wierzycieli przedsiębiorstwa HAMESTA prawa do hipoteki, a następnie akcje.
(70) Jahnke przejęło następnie stan magazynowy przedsiębiorstwa HAMESTA za cenę kupna w wysokości 76.694 EUR i zainwestowało w latach 2000-2002 około 237.000 EUR w środki naprawcze dla aktywów.
(71) Syndyk masy upadłościowej przedsiębiorstwa HAMESTA poinformował Jahnke w piśmie z dnia 30 listopada 1999 r. o swoim zamiarze sprzedania mu aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA za kwotę 2,5 mln EUR, o ile otrzyma zgodę zgromadzenia wierzycieli. Aktywa były w tamtym czasie wydzierżawione komuś innemu - najpóźniej do 31 marca 2000 r. Ponadto zaoferował on panu Jahnke możliwość korzystania za porozumieniem z dzierżawcą z aktywów za kwotę płatną po 1 stycznia 2000 r. w wysokości około 13.000 EUR.
(72) Umowa sprzedaży zawarta pomiędzy syndykiem masy upadłościowej i Jahnke w lutym 2000 r. nigdy nie weszła w życie, ponieważ zgromadzenie wierzycieli przedsiębiorstwa HAMESTA wolało sprzedaż aktywów w drodze publicznej aukcji.
(73) W maju 2000 r. pomiędzy syndykiem masy upadłościowej i Jahnke zostało zawarte nowe porozumienie w sprawie dzierżawy, w którym okres wypowiedzenia określono na sześć miesięcy ze skutkiem na koniec danego roku. Porozumienie miało tracić ważność wraz z końcem syndykatu upadłości przedsiębiorstwa HAMESTA.
(74) Komisja jest zdania, że z pisma z dnia 30 listopada 1999 r. nie wynika jednoznacznie, że syndyk masy upadłościowej zobowiązał się w odniesieniu do przejęcia aktywów przez Jahnke. Syndyk zaoferował jedynie panu Jahnke możliwość bezterminowego korzystania z aktywów za porozumieniem z dzierżawcą. Pan Jahnke miałby korzystać z aktywów do czasu wypowiedzenia przez syndyka masy upadłościowej porozumienia w ramach ustanowionego terminu.
(75) Syndyk masy upadłościowej nie mógł w listopadzie 1999 r. zawrzeć długoterminowego zobowiązania odnośnie do przejęcia aktywów, jako że nie miał na to zgody zgromadzenia wierzycieli. W lutym 2000 r. stało się jasne, że zgromadzenie wierzycieli nie popiera bezpośredniej sprzedaży aktywów na rzecz Jahnke, natomiast preferuje sprzedaż w drodze aukcji publicznej.
(76) Planowana aukcja aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA jak do tej pory nie odbyła się. Według władz niemieckich, aby aukcja - zaplanowana obecnie na koniec roku 2003 - mogła się odbyć, konieczne jest ponowne ustalenie wartości aktywów. Komisja nie może w związku z tym zakładać, że Jahnke będzie mogło nabyć aktywa oraz trwale z nich korzystać.
(77) Bieżąca sprawa różni się od spraw HOMATEC i AMBAU, do których zastosowanie miały wytyczne z roku 1994 w sprawie oceny pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji(11). Ze względu na nadzwyczajne okoliczności w nowych krajach związkowych Komisja zezwoliła zgodnie z wytycznymi z 1994 r. również na pomoc na restrukturyzację na rzecz nowo utworzonych przedsiębiorstw w postaci specjalnych rozwiązań mających uratować przedsiębiorstwa w stanie upadłości (zwanych dalej z niem. Auffanglösungen)(12). Ponieważ w przypadku HOMATEC i AMBAU chodziło o Auffanglösungen, w przypadku których spełnione były wszystkie kryteria wytycznych z 1994 r., Komisja mogła w tamtym okresie zaaprobować pomoc na restrukturyzację na rzecz tych dwóch przedsiębiorstw.
(78) W bieżącej sprawie zastosowanie mają jednak wytyczne z 1999 r., które zawęziły stosowanie Auffanglösungen do przypadków, które były rozpatrywane przez dniem 31 grudnia 1999 r. Bieżąca sprawa wykazuje ponadto różnice rzeczowe, ponieważ działalność przedsiębiorstwa HAMESTA nie została przejęta przez Jahnke długoterminowo, lecz jedynie na podstawie oferty syndyka masy upadłościowej polegającej na umożliwieniu korzystania z aktywów tylko do zakończenia postępowania upadłościowego. Na tym polega różnica pomiędzy bieżącą sprawą i dwiema sprawami wspomnianymi powyżej. Ponieważ bieżąca sprawa podlega ocenie zgodnie z nowymi bardziej rygorystycznymi wytycznymi, Komisja musi przyjąć inną miarę niż w sprawach HOMATEC i AMBAU.
(79) Z przedstawionych powyżej powodów Komisja nie może zakładać, że Jahnke spełnia warunki przyznania odstępstwa od powszechnego zakazu udzielania pomocy na restrukturyzację nowo utworzonemu przedsiębiorstwu.
(80) Komisja sądzi, że rozważania dotyczące zakazu przyznawania pomocy na restrukturyzację uzasadniają wniosek, że pomoc nie spełnia warunków pozytywnego zastosowania art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE. W celu ustalenia, czy środki spełniają inne kryteria zatwierdzonych programów pomocy, Komisja zbadała pozostałe mające zastosowanie kryteria wytycznych.
Przywrócenie rentowności
(81) Zgodnie z wytycznymi plan restrukturyzacji musi prowadzić do przywrócenia długoterminowej rentowności i uzdrowienia przedsiębiorstwa w ramach odpowiednich terminów na podstawie realistycznych założeń w odniesieniu do przyszłych warunków funkcjonowania danego przedsiębiorstwa. Aby spełnione było kryterium rentowności, plan restrukturyzacji musi być właściwy dla zapewnienia przedsiębiorstwu takiej kondycji, która pozwoli mu na pokrycie wszystkich kosztów, włączając w to amortyzację i obciążenia odsetkowe, oraz na osiągnięcie minimalnej rentowności kapitału, tak aby po zakończeniu restrukturyzacji przedsiębiorstwo nie potrzebowało dalszej pomocy i było w stanie o własnych siłach sprostać konkurencji na rynku.
(82) W decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego Komisja stwierdziła, że współpraca z Jahnke Lenzen jest zasadniczą częścią planu restrukturyzacji. Komisja zauważyła w tym kontekście, że nie mogłaby zezwolić na plan restrukturyzacji, jeśli byłyby wątpliwości co do tego, czy beneficjent pomocy byłby w stanie sam wdrożyć środki restrukturyzacyjne. Ponadto Komisja wyraziła wątpliwości, czy inwestor będzie miał niezbędne środki finansowe na zakup aktywów. W obliczu faktu, że okres restrukturyzacji miał zakończyć się w listopadzie 2002 r., natomiast aukcja publiczna miała odbyć się dopiero w okresie pomiędzy marcem i wrześniem 2002 r., Komisja wyraziła wątpliwości, czy plan restrukturyzacji byłby w stanie przywrócić trwałą rentowność Jahnke zgodnie z wytycznymi.
(83) Z przedłożonych informacji wynika, że Jahnke jak do tej pory nie mogło ostatecznie nabyć aktywów przedsiębiorstwa HAMESTA, co już samo w sobie potwierdza, że przedsiębiorstwo nie jest w stanie przetrwać. Prawdopodobieństwo, iż Jahnke będzie mogło nabyć aktywa w najbliższej przyszłości, jest niewielkie z następujących powodów:
a) nie został przyznany kredyt bankowy w wysokości 2,5 mln EUR niezbędny w celu sfinansowania ceny sprzedaży aktywów;
b) inwestor dysponuje jedynie ograniczonymi środkami finansowymi; oraz
c) w 2002 r. Jahnke ogłosiło upadłość.
(84) Słabość projektu restrukturyzacji polega na tym, że warunek jego wdrożenia, tj. przejęcie aktywów, nigdy nie było zabezpieczony finansowo. Informacje przekazane po wszczęciu postępowania nie pozwalają na stwierdzenie, że kiedykolwiek istniało wiążące zaangażowanie banku finansującego. Z zaprezentowanych informacji nie wynika także, żeby inwestor był w stanie sam sfinansować brakujące środki z zasobów własnych, które zostały już spożytkowane na sfinansowanie środków na rozpoczęcie działalności, bądź też z planowanych nadwyżek przedsiębiorstwa, jako że nadwyżki te również były niewystarczające.
(85) Oprócz tego należy stwierdzić, że wątpliwości Komisji potwierdza fakt, że faktyczne wyniki Jahnke są niższe od oczekiwań. Plan restrukturyzacji zakładał wynik roczny w wysokości 250.000 EUR w 2000 r. oraz 600.000 EUR w 2001 r., natomiast faktycznie wynik w 2000 r. wyniósł 100.000 EUR oraz w 2001 r. 15.000 EUR.
(86) Komisja nie może założyć, że plan restrukturyzacji oparty jest na realistycznych założeniach i że długoterminowa rentowność Jahnke może zostać przywrócona w ramach odpowiednich terminów.
Zakłócenie konkurencji
(87) Plan restrukturyzacji musi obejmować środki, które zrównoważą ewentualne negatywne oddziaływania na konkurentów, jako że w przeciwnym razie przyznana pomoc będzie sprzeczna ze wspólnym interesem i nie będzie się kwalifikowała do przyznania na mocy odstępstwa określonego w art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE.
(88) Oznacza to, że plan restrukturyzacji w sposób odczuwalny i proporcjonalnie do kwoty otrzymywanej pomocy przyczynia się do restrukturyzacji gałęzi przemysłu odpowiadającej rynkowi właściwemu we Wspólnocie, trwałe zmniejszając bądź likwidując zdolności produkcyjne, jeśli dane przedsiębiorstwo prowadzi działalność na rynku Wspólnoty, na którym w obiektywnej ocenie popyt i podaż wykazują strukturalne nadwyżki zdolności produkcyjnych. W przypadku gdy nie ma strukturalnych nadwyżek zdolności produkcyjnych, Komisja w normalnej sytuacji nie wymaga zmniejszenia zdolności produkcyjnych w charakterze świadczenia zwrotnego za przyznaną pomoc.
(89) Niemcy przedłożyły Komisji szczegółowe informacje na temat sytuacji na rynku konstrukcji stalowych, wykazując, że nie ma nadwyżek strukturalnych zdolności produkcyjnych ani na odnośnym niemieckim rynku, na którym w przeważającym stopniu prowadzi działalność Jahnke Halle i w którym jego udział wynosi mniej niż 1 %, ani też na rynku europejskim, w którym udział Jahnke wynosi poniżej 0,001 %.
(90) Ponieważ w przypadku Jahnke chodzi o przedsiębiorstwo typu MŚP i plan restrukturyzacji nie przewiduje zwiększenia zdolności produkcyjnych, Komisja uznaje odnośne kryterium wytycznych za spełnione.
Proporcjonalność w odniesieniu do kosztów restrukturyzacji i korzyści
(91) Kwota i intensywność pomocy muszą być ograniczone do minimum niezbędnego do umożliwienia restrukturyzacji oraz muszą z punktu widzenia Komisji być proporcjonalne do spodziewanych korzyści. Dlatego inwestor musi dokonać znaczącego wkładu ze środków własnych do finansowania kosztów restrukturyzacji.
(92) Zgodnie z przedłożonymi przez Niemcy danymi wkład własny inwestora wynosi około 21 % kosztów całkowitych. Ponieważ w przypadku Jahnke chodzi o przedsiębiorstwo typu MŚP, Komisja może przyjąć mniej rygorystyczne oszacowanie pomocy. Dlatego Komisja jest zdania, że wkład własny inwestora jest odpowiedni.
V. UWAGI KOŃCOWE
(93) Uwzględniając powyższe wywody, Komisja stwierdza, że chociaż nie ma już wątpliwości co do proporcjonalności pomocy oraz tego, że nie występuje niedopuszczalne zakłócenie konkurencji, to jednak nie są spełnione takie kryteria wytycznych w sprawie restrukturyzacji, jak kwalifikowalność przedsiębiorstwa do pomocy oraz kryterium rentowności. Z tego powodu pomoc musi zostać uznana za niezgodną ze wspólnym rynkiem.
(94) Komisja stwierdza, że Republika Federalna Niemiec bezprawnie przyznała pomoc w wysokości około 820.000 EUR, naruszając art. 88 ust. 3 Traktatu WE.
(95) Przyznana bezprawnie pomoc składająca się z dwóch kredytów od BvS w wysokości 560.000 EUR oraz kredytu kraju związkowego Saksonii-Anhalt w wysokości 260.000 EUR, podlega windykacji od beneficjenta, o ile nie miała ona jeszcze miejsca,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Bruksela, dnia 1 października 2003 r.
|
W imieniu Komisji |
|
Mario MONTI |
|
Członek Komisji |
______
(1) Dz.U. C 160 z 2.6.2001, str. 2.
(2) Patrz: przypis 1.
(3) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, str. 1.
(4) Dyrektywa kraju związkowego Saksonii-Anhalt w sprawie gwarancji, obwieszczenie z dnia 4.4.2000 r. (Bürgschaftsrichtlinie des Landes Sachsen-Anhalt RdErl vom 4.4.2000), N 413/91; E 5/94; E 8/01.
(5) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, str. 2.
(6) Przyznane na mocy dyrektywy w sprawie przyznawania kredytów konsolidacyjnych małym i średnim przedsiębiorstwom w Saksonii- Anhalt (Richtlinie über die Gewährung von Konsolidierungsdarlehen an mittelständische Unternehmen im Land Sachsen-Anhalt), program pomocy zatwierdzony przez Komisję pod numerem 459/97.
(7) HOMATEC: decyzja z dnia 12.7.2002 r. (Dz.U. C 310 z 13.12.2002, str. 22); Ambau: decyzja Komisji 2003/261/WE (Dz.U. L 103 z 24.4.2003, str. 51).
(8) Dz.U. L 107 z 30.4.1996, str. 4; patrz także: Załącznik, art. 11 ust. 1 i 6.
(9) Dostosowany do wytycznych obwieszczeniem Ministerstwa Finansów z dnia 4 kwietnia 2000 r. oraz dnia 3 marca 2001 r.
(10) Dz.U. C 288 z 9.10.1999, str. 2. Wytyczne te mają zastosowanie, ponieważ część pomocy została przyznana po ich opublikowaniu (patrz: pkt 101 wspomnianych wytycznych).
(11) Dz.U. C 386 z 23.12.1994, str. 12.
(12) Nowe przedsiębiorstwa powstałe w wyniku postępowań upadłościowych i przejmujące działalność poprzedniego przedsiębiorstwa, które postawiono w stan upadłości.
