(2020/C 282/04)(Dz.U.UE C z dnia 26 sierpnia 2020 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4,
uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych 1 , w szczególności jego art. 9 ust. 2,
uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,
uwzględniając rezolucje Parlamentu Europejskiego,
uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej,
uwzględniając opinię Komitetu ds. Zatrudnienia,
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Finansowego,
uwzględniając opinię Komitetu Ochrony Socjalnej,
uwzględniając opinię Komitetu Polityki Gospodarczej,
a także mając na uwadze, co następuje:
1) W dniu 17 grudnia 2019 r. Komisja przyjęła roczną strategię zrównoważonego wzrostu gospodarczego, rozpoczynając tym samym europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej w 2020 r. Uwzględniła ona w należytym stopniu Europejski filar praw socjalnych proklamowany przez Parlament Europejski, Radę i Komisję w dniu listopada 20r. W dniu grudnia 2019 r. na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 2 Komisja przyjęła również sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania, w którym nie wskazała Danii jako jednego z państw członkowskich, w przypadku których przeprowadzona zostanie szczegółowa ocena sytuacji.
(2) Sprawozdanie krajowe 2020 dotyczące Danii zostało opublikowane w dniu 26 lutego 2020 r. Zawiera ono ocenę postępów Danii w realizacji zaleceń dla tego kraju, przyjętych przez Radę w dniu 9 lipca 2019 r. 3 (zwanych dalej "zaleceniami z 2019 r."), działań następczych podjętych w związku z zaleceniami z poprzednich lat, a także postępów Danii w realizacji jej krajowych celów w ramach strategii "Europa 2020".
(3) W dniu 11 marca 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie uznała epidemię COVID-19 za globalną pandemię. Stanowi ona poważne zagrożenie w zakresie zdrowia publicznego dla obywateli, społeczeństw i gospodarek. Znacznie obciąża krajowe systemy ochrony zdrowia, zakłóca globalne łańcuchy dostaw, powoduje wahania na rynkach finansowych, wywołuje wstrząsy popytu konsumpcyjnego oraz negatywne efekty w różnych sektorach. Stwarza zagrożenie dla zatrudnienia i dochodów obywateli oraz dla działalności przedsiębiorstw. Spowodowała silny wstrząs gospodarczy, który już teraz wywołuje w Unii poważne konsekwencje. W dniu 13 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat wzywający do skoordynowanej reakcji gospodarczej na kryzys, obejmującej wszystkie podmioty na poziomie krajowym i unijnym.
(4) Kilka państw członkowskich ogłosiło stan nadzwyczajny lub wprowadziło środki nadzwyczajne. Wszelkie tego typu środki powinny być ściśle proporcjonalne, konieczne, ograniczone w czasie i zgodne ze standardami europejskimi i międzynarodowymi. Powinny one podlegać nadzorowi demokratycznemu i niezależnej kontroli sądowej.
(5) W dniu 20 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie uruchomienia ogólnej klauzuli korekcyjnej w ramach paktu stabilności i wzrostu. Ogólna klauzula korekcyjna określona w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 3, art. 9 ust. 1 i art. 10 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1466/97 oraz w art. 3 ust. 5 i art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1467/97 4 , ułatwia koordynację polityk budżetowych w czasie poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej. W swoim komunikacie z dnia 20 marca 2020 r. Komisja uznała, że w świetle spodziewanego poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej w związku z pandemią COVID-19 spełnione zostały warunki uruchomienia tej ogólnej klauzuli korekcyjnej, oraz zwróciła się do Rady o zatwierdzenie tego stwierdzenia. W dniu 23 marca 2020 r. ministrowie finansów państw członkowskich zgodzili się z oceną Komisji. Uzgodnili, że poważne pogorszenie koniunktury gospodarczej wymaga zdecydowanej, ambitnej i skoordynowanej reakcji. Uruchomienie ogólnej klauzuli korekcyjnej pozwala na czasowe odstępstwo od ścieżki dostosowawczej prowadzącej do średniookresowego celu budżetowego, pod warunkiem że nie zagraża to stabilności fiskalnej w średnim okresie. W przypadku części naprawczej Rada może również zdecydować, na podstawie zalecenia Komisji, o przyjęciu zmienionego kursu polityki fiskalnej. Ogólna klauzula korekcyjna nie zawiesza procedur paktu stabilności i wzrostu. Pozwala ona państwom członkowskim na odstąpienie od wymogów budżetowych, które miałyby zastosowanie w normalnych warunkach, a jednocześnie umożliwia Komisji i Radzie wprowadzenie koniecznych środków koordynacji polityki w ramach paktu stabilności i wzrostu.
(6) Potrzebne są stałe działania, aby ograniczać i kontrolować rozprzestrzenianie się pandemii COVID-19, wzmocnić odporność krajowych systemów ochrony zdrowia, złagodzić społeczno-gospodarcze skutki pandemii za pomocą środków wspierających przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe oraz zapewnić odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy w celu wznowienia działalności gospodarczej. Unia powinna w pełni wykorzystywać różne dostępne jej narzędzia, aby wspierać wysiłki państw członkowskich w tych obszarach. Jednocześnie państwa członkowskie i Unia powinny wspólnie przygotowywać środki konieczne do przywrócenia normalnego funkcjonowania naszych społeczeństw i gospodarek oraz zrównoważonego wzrostu gospodarczego, uwzględniając między innymi transformację ekologiczną i cyfrową oraz wyciągając wnioski z kryzysu.
(7) Kryzys związany z COVID-19 uwypuklił elastyczność, jaką zapewnia rynek wewnętrzny, umożliwiając dostosowanie się do nadzwyczajnych sytuacji. Aby jednak zapewnić szybkie i sprawne przejście do etapu odbudowy gospodarki oraz przywrócenia swobodnego przepływu towarów, usług i pracowników, należy znieść środki wyjątkowe utrudniające normalne funkcjonowanie rynku wewnętrznego, gdy tylko przestaną one być konieczne. Obecny kryzys pokazał, że sektor ochrony zdrowia musi dysponować planami gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej. Kluczowymi elementami koniecznymi do opracowania szerzej zakrojonych planów gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej są między innymi ulepszone strategie zakupów, zdywersyfikowane łańcuchy dostaw oraz rezerwy strategiczne podstawowych produktów i materiałów.
(8) Prawodawca Unii już znowelizował odpowiednie uregulowania, przyjmując rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/460 5 oraz (UE) 2020/558 6 , aby umożliwić państwom członkowskim uruchomienie wszystkich niewykorzystanych zasobów z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w celu przeciwdziałania nadzwyczajnym skutkom pandemii COVID-19. Zmiany te zapewnią dodatkową elastyczność oraz uproszczą i usprawnią procedury. Aby zmniejszyć presję na przepływy środków pieniężnych, państwom członkowskim umożliwiono również skorzystanie w roku obrachunkowym 2020-2021 ze stopy współfinansowania z budżetu Unii w wysokości 100 %. Zachęca się Danię do pełnego wykorzystania tych możliwości w celu wspierania najbardziej dotkniętych osób i sektorów.
(9) W dniu 7 maja 2020 r. Dania przedłożyła swój krajowy program reform na 2020 r., a w dniu 5 maja 2020 r. - program konwergencji na 2020 r. W celu uwzględnienia powiązań między tymi dwoma programami poddano je jednoczesnej ocenie.
(10) Dania jest obecnie objęta częścią zapobiegawczą paktu stabilności i wzrostu.
(11) W programie konwergencji na 2020 r. rząd planuje pogorszenie salda nominalnego z nadwyżki na poziomie 3,7 % produktu krajowego brutto (PKB) w 2019 r. w kierunku deficytu w wysokości 8,0 % PKB w 2020 r. Prognozuje się, że w 2021 r. deficyt obniży się do 2,4 % PKB. W programie konwergencji na 2020 r. przewiduje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB, po spadku w 2019 r. do 33,2 % PKB, wzrośnie w 2020 r. do 40,7 %. Na perspektywy makroekonomiczne i fiskalne wpływa duża niepewność spowodowana pandemią COVID-19.
(12) W odpowiedzi na pandemię COVID-19 oraz w ramach skoordynowanego unijnego podejścia Dania przyjęła w odpowiednim czasie środki budżetowe mające na celu zwiększenie zdolności swojego systemu ochrony zdrowia, powstrzymanie pandemii oraz pomoc tym osobom i sektorom, które zostały szczególnie nią dotknięte. W programie konwergencji na 2020 r. wskazano, że wspomniane środki budżetowe stanowią 4,9 % PKB. Środki te obejmują wzmocnienie usług opieki zdrowotnej, tymczasową rekompensatę kosztów stałych przedsiębiorstw, tymczasowy system rekompensat wynagrodzeń oraz pomoc nadzwyczajną dla sektorów znajdujących się w trudnej sytuacji. Dania zapowiedziała ponadto środki, które wprawdzie nie mają bezpośredniego wpływu na budżet, ale przyczynią się do wsparcia płynności przedsiębiorstw. W programie konwergencji na 2020 r. wartość tych środków oszacowano na ok. 15 % PKB. Środki te obejmują odroczenia płatności podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych oraz gwarancje kredytowe (3,7 % PKB). W porównaniu z prognozą Komisji z wiosny 2020 r. główna różnica polega na tym, że w programie konwergencji na 2020 r. uwzględniono oczekiwane przyszłe straty wynikające z gwarancji rządowych udzielanych w związku z pandemią COVID-19 (0,5 % PKB). Ogólnie rzecz biorąc, działania podjęte przez Danię są zgodne z wytycznymi określonymi w komunikacie Komisji z dnia 13 marca 2020 r. Pełne wdrożenie środków nadzwyczajnych i wspierających środków fiskalnych, a następnie przeorientowanie polityk fiskalnych na osiągnięcie ostrożnej sytuacji fiskalnej w średnim terminie, kiedy pozwolą na to warunki ekonomiczne, przyczyni się do ochrony stabilności fiskalnej w średnim terminie.
(13) Według prognozy Komisji z wiosny 2020 r. przy założeniu niezmiennego kursu polityki saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych Danii w 2020 r. wyniesie -7,2 % PKB, a w 2021 r. osiągnie -2,3 % PKB. Prognozuje się, że wskaźnik zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach 2020 i 2021 utrzyma się poniżej poziomu 60 % PKB.
(14) W dniu 20 maja 2020 r. Komisja opublikowała sprawozdanie sporządzone zgodnie z art. 126 ust. 3 Traktatu w związku z planowanym przekroczeniem przez Danię w 2020 r. progu deficytu wynoszącego 3 % PKB. Ogólnie rzecz biorąc, analiza Komisji wskazuje, że kryterium deficytu określone w Traktacie i rozporządzeniu (WE) nr 1467/97 nie zostało spełnione.
(15) W pierwszej połowie 2020 r. duży wpływ na sytuację w Danii miała pandemia COVID-19, obciążając system ochrony zdrowia i znacznie ograniczając działalność gospodarczą w niektórych sektorach. Dania w odpowiednim czasie wprowadziła w życie środki mające na celu powstrzymanie pandemii i wzmocnienie systemu ochrony zdrowia, w tym dalekosiężne inicjatywy mające ograniczyć skutki gospodarcze pandemii. W wyniku pogorszenia koniunktury gospodarczej rząd i bank centralny wprowadzili szereg istotnych środków gospodarczych i finansowych, w tym bezpośrednie wsparcie w celu częściowego pokrycia kosztów stałych i wydatków na wynagrodzenia ponoszonych przez przedsiębiorstwa, odroczenia płatności podatków oraz zapewnianie płynności banków i przedsiębiorstw, programy kredytowe i inne środki polityki pieniężnej. Przy opracowywaniu i wdrażaniu tych środków należy wziąć pod uwagę odporność sektora bankowego. Środki te skutecznie ograniczyły wstrząs gospodarczy spowodowany pandemią COVID-19, ale nie zapobiegły znacznej utracie produkcji, dużej liczbie przypadków upadłości i niewypłacalności oraz zauważalnemu wzrostowi bezrobocia i liczby osób zagrożonych ubóstwem, w tym wśród osób znajdujących się w trudnej sytuacji (np. wśród osób z niepełnosprawnościami). Zgodnie z prognozą Komisji z wiosny 2020 r. przewiduje się, że w 2020 r. stopa bezrobocia umiarkowanie wzrośnie do ok. 6,5 %, po czym nastąpi spadek do poziomu poniżej 6 % w 2021 r.
(16) Trwający kryzys związany z COVID-19 pokazuje, że Dania musi stale dążyć do wzmocnienia odporności swojego systemu ochrony zdrowia. Jedną z kwestii budzących szczególne zaniepokojenie jest niedobór personelu medycznego oraz brak lekarzy specjalistów i wyspecjalizowanego personelu pielęgniarskiego, np. na intensywnej terapii (w szczególności personel pielęgniarski o specjalizacji anestezjologicznej). Kluczowe znaczenie ma stałe dążenie do rozwiązania tego problemu niedoboru siły roboczej. W perspektywie krótkoterminowej Dania powinna dążyć do zapewnienia dostępności kluczowych produktów medycznych, w tym środków ochrony indywidualnej dla personelu medycznego. Trwają badania nad wynalezieniem nie tylko metody leczenia przeciwwirusowego i szczepionki, ale również lepszych i szybszych testów.
(17) W celu wspierania odbudowy gospodarki ważne będzie przyspieszenie realizacji gotowych projektów w zakresie inwestycji publicznych i promowanie inwestycji prywatnych, m.in. w drodze odpowiednich reform. Dania osiąga dobre wyniki w dziedzinie cyfryzacji, o czym świadczy tabela wyników agendy cyfrowej opracowana przez Komisję Europejską. Aby jednak utrzymać tę silną pozycję w perspektywie długoterminowej, zapewnić swoją konkurencyjność i skorzystać z transformacji cyfrowej, Dania potrzebuje inwestycji w infrastrukturę cyfrową, a także w edukację, szkolenia i podnoszenie kwalifikacji. Duński krajowy plan w dziedzinie energii i klimatu wskazuje na istotne potrzeby inwestycyjne w celu zapewnienia skutecznej transformacji klimatycznej i energetycznej. Największe inwestycje są niezbędne do uruchamiania nowych zdolności w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych; istotne potrzeby inwestycyjne stwierdzono również w gospodarstwach domowych (efektywność energetyczna i przekształcanie dostaw ciepła), zrównoważonym transporcie, przemyśle, a także w zakresie biogazu i systemów ciepłowniczych. Celem Danii w zakresie polityki klimatycznej jest ograniczenie do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych o 70 % w porównaniu z 1990 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r. Z myślą o tych celach należałoby obniżyć zużycie energii, wymagając, by inwestycje opierały się na kompleksowym podejściu i koncentrowały na sektorach, w których potencjalne oszczędności energii są szczególnie obiecujące. Odbudowę gospodarki po kryzysie związanym z COVID-19 można wspierać poprzez przyspieszenie planowanych zielonych inwestycji oraz promowanie ambitnych projektów inwestycyjnych w dziedzinie środowiska, klimatu, energii i infrastruktury, na przykład dotyczących mieszkalnictwa, morskich farm wiatrowych, łączności energetycznej i elektryfikacji kolei. Transport jest największym źródłem emisji gazów cieplarnianych w Danii, dalsze działania polityczne w tej dziedzinie są więc szczególnie istotne. Programowanie przewidzianego we wniosku Komisji Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji na lata 2021-2027 mogłoby pomóc Danii sprostać niektórym wyzwaniom związanym z przejściem na gospodarkę neutralną dla klimatu, w szczególności na terytoriach objętych załącznikiem D do sprawozdania krajowego 2020. Pozwoliłoby to Danii optymalnie wykorzystać ten fundusz.
(18) Ogólne wydatki na badania i rozwój nie przełożyły się na wyższy wzrost wydajności w Danii. Brakuje zintegrowanej strategii innowacji, która jasno określałaby, co Dania chce osiągnąć w tej dziedzinie w kontekście globalnym. Działalność w zakresie badań naukowych i innowacji jest nadal skoncentrowana w niewielkiej liczbie dużych przedsiębiorstw i fundacji oraz głównie w sektorze farmaceutycznym i sektorze biotechnologii. Osiem największych przedsiębiorstw odpowiada za prawie 40 % całkowitych prywatnych wydatków na badania i rozwój (w porównaniu ze średnią światową wynoszącą 19 %). Ogólne wydatki na badania i rozwój są wysokie, ale całkowita liczba spółek aktywnych w tej dziedzinie zmniejszyła się od 2009 r., w znacznym stopniu dlatego, że małe przedsiębiorstwa nie angażują się w badania i rozwój. Tylko 33 % MŚP wprowadzało innowacje produktowe lub procesowe. W związku z tym konieczne mogą być dalsze działania polityczne, aby poszerzyć bazę innowacji w celu włączenia w nią większej liczby przedsiębiorstw. W związku ze zmianą zapotrzebowania na umiejętności w następstwie pandemii COVID-19, a także w świetle przyszłych zmian technologicznych konieczne są trwałe inwestycje w programy podnoszenia i zmiany kwalifikacji, w tym w ramach uczenia się dorosłych.
(19) Dania podjęła działania w celu wzmocnienia swoich ram przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML). W 2019 r. przyjęto nowe przepisy, a organy krajowe i organy regulacyjne zaczęły wdrażać szereg środków mających wzmocnić duńskie ramy AML. Organowi nadzoru finansowego przyznano uprawnienia do nakładania sankcji oraz wyższy budżet, aby wzmocnić jego zdolności nadzorcze w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Jednostka analityki finansowej otrzymała również dodatkowe zasoby kadrowe i finansowe. Kluczowe znaczenie ma to, by wzmocnione ramy AML przełożyły się na skuteczny nadzór i egzekwowanie przepisów. Organ nadzoru w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy będzie w szczególności musiał w pełni wdrożyć podejście oparte na analizie ryzyka. Jednostka analityki finansowej po zwiększeniu zdolności będzie musiała wykazać, że niedociągnięcia, na które zwrócił uwagę duński trybunał obrachunkowy, zostały odpowiednio usunięte.
(20) Podczas gdy zalecenia zawarte w niniejszym zaleceniu (zwane dalej "zaleceniami z 2020 r.") koncentrują się na łagodzeniu społeczno-gospodarczych skutków pandemii COVID-19 i ułatwianiu odbudowy gospodarki, zalecenia z 2019 r. obejmowały również reformy, które są niezbędne do podjęcia średnio- i długoterminowych wyzwań strukturalnych. Zalecenia z 2019 r. pozostają aktualne i będą nadal monitorowane w ramach kolejnego europejskiego semestru w przyszłym roku. Obejmuje to zalecenia z 2019 r. dotyczące polityk gospodarczych związanych z inwestycjami. Wszystkie zalecenia z 2019 r. powinny być uwzględniane przy strategicznym programowaniu finansowania w ramach polityki spójności w okresie po 2020 r., w tym na potrzeby środków łagodzących i strategii wyjścia wdrażanych w odpowiedzi na obecny kryzys.
(21) Europejski semestr zapewnia ramy stałej koordynacji polityki gospodarczej i zatrudnienia w Unii, co może przyczynić się do osiągnięcia gospodarki zrównoważonej. W swoich krajowych programach reform na 2020 r. państwa członkowskie podsumowały postępy w realizacji określonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych celów zrównoważonego rozwoju. Poprzez zapewnienie pełnej realizacji zaleceń z 2020 r. Dania przyczyni się do postępów w realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz do wspólnych wysiłków na rzecz zapewnienia konkurencyjnej zrównoważoności w Unii.
(22) W ramach europejskiego semestru 2020 Komisja przeprowadziła wszechstronną analizę polityki gospodarczej Danii, a następnie opublikowała ją w sprawozdaniu krajowym 2020. Komisja oceniła również program konwergencji na 2020 r. i krajowy program reform na 2020 r. oraz działania następcze podjęte w odpowiedzi na zalecenia skierowane do Danii w poprzednich latach. Komisja wzięła pod uwagę nie tylko ich znaczenie dla stabilnej polityki fiskalnej i społeczno-gospodarczej w Danii, ale także ich zgodność z unijnymi przepisami i wytycznymi, ze względu na konieczność wzmocnienia ogólnego zarządzania gospodarczego w Unii przez wnoszenie opracowanego na szczeblu unijnym wkładu w przyszłe decyzje krajowe.
(23) W świetle niniejszej oceny Rada przeanalizowała program konwergencji na 2020 r., a jej opinia 7 znajduje odzwierciedlenie w szczególności w zaleceniu 1 poniżej,
NINIEJSZYM ZALECA Danii w latach 2020 i 2021:
Sporządzono w Brukseli dnia 20 lipca 2020 r.
|
W imieniu Rady |
|
J. KLOECKNER |
|
Przewodnicząca |
