Program inwigilacji amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego, służby wywiadowcze w różnych państwach członkowskich i wpływ na prywatność obywateli UE (2013/2682(RSP)).

Program inwigilacji amerykańskiej NSA, służby wywiadowcze w różnych państwach członkowskich i wpływ na prywatność obywateli UE

P7_TA(2013)0322

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie programu inwigilacji amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego, służb wywiadowczych w różnych państwach członkowskich i wpływu na prywatność obywateli UE (2013/2682(RSP))

(2016/C 075/14)

(Dz.U.UE C z dnia 26 lutego 2016 r.)

Parlament Europejski,

-
uwzględniając art. 2, 3, 6 i 7 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 16 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
-
uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej oraz europejską Konwencję w sprawie ochrony praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC),
-
uwzględniając Konwencję nr 108 Rady Europy z dnia 28 stycznia 1981 r. o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych wraz z późniejszym protokołem do niej z dnia 8 listopada 2001 r.,
-
uwzględniając ustawodawstwo UE w sprawie prawa do prywatności i ochrony danych, zwłaszcza dyrektywę 95/46/WE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz swobodnego przepływu takich danych, decyzję ramową Rady 2008/977/WSiSW w sprawie ochrony danych osobowych przetwarzanych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, dyrektywę 2002/58/WE w sprawie prywatności i łączności elektronicznej oraz rozporządzenie (WE) nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie tych danych,
-
uwzględniając wnioski Komisji w sprawie rozporządzenia i dyrektywy w związku z reformą systemu ochrony danych w UE,
-
uwzględniając umowę między UE a USA w sprawie wzajemnej pomocy prawnej, umożliwiającą wymianę danych do celów zapobiegania działalności przestępczej i prowadzenia dochodzeń, konwencję w sprawie cyberprzestępczości (CETS nr 185), umowę "bezpiecznej przystani" między UE a USA (2000/520/WE), a także obecny przegląd systemu "bezpiecznej przystani",
-
uwzględniając amerykańską ustawę Patriot Act oraz ustawę o nadzorze nad wywiadem obcym (FISA), w tym sekcję 702 aktu zmieniającego FISA (FISAAA) z 2008 r.,
-
uwzględniając trwające negocjacje nad umową ramową UE-USA o ochronie danych osobowych przekazywanych i przetwarzanych do celów współpracy policyjnej i współpracy między wymiarami sprawiedliwości,
-
uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie prawa do prywatności i ochrony danych, zwłaszcza rezolucję z dnia 5 września 2001 r. w sprawie istnienia globalnego systemu przechwytywania prywatnych i handlowych wiadomości (system podsłuchu Echelon) 1 ,
-
uwzględniając oświadczenia przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana van Rompuya, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza, wiceprzewodniczącej Komisji/komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa Viviane Reding oraz wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Catherine Ashton,
-
uwzględniając art. 110 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A.
mając na uwadze, że partnerstwo transatlantyckie między UE i USA musi opierać się na wzajemnym zaufaniu i szacunku, lojalnej i wzajemnej współpracy, poszanowaniu podstawowych praw i praworządności;
B.
mając na uwadze, że państwa członkowskie są zobowiązane do poszanowania podstawowych praw i wartości ujętych w art. 2 TUE oraz w Karcie praw podstawowych;
C.
mając na uwadze, że przestrzeganie tych zasad zostało obecnie poddane w wątpliwość po tym, jak w czerwcu 2013 r. w doniesieniach prasy międzynarodowej ujawniono dowody na to, że poprzez takie programy jak PRISM władze USA uzyskują dostęp do danych osobowych obywateli UE korzystających z amerykańskich dostawców usług internetowych i przetwarzają je na szeroką skalę;
D.
mając na uwadze, że wątpliwości te dotyczą nie tylko działań władz USA, lecz także szeregu państw członkowskich UE, które według międzynarodowej prasy współpracowały z PRISM i innymi podobnymi programami lub uzyskiwały dostęp do utworzonych baz danych;
E.
mając ponadto na uwadze, że szereg państw członkowskich posiada programy inwigilacji podobne do PRISM lub rozważa ustanowienie takich programów;
F.
mając na uwadze, że pojawiły się szczególne pytania dotyczące zgodności z prawem UE praktyk Centralnej Agencji Rządowej (GCHQ, brytyjska agencja wywiadowcza), która w ramach programu o kryptonimie Tempora zakładała podsłuch bezpośrednio na kablach transatlantyckich przewodzących komunikację elektroniczną; mając na uwadze, że inne państwa członkowskie mają rzekomo dostęp do ponadnarodowej komunikacji elektronicznej bez formalnego nakazu, lecz w oparciu o specjalne sądy, przekazują dane innym krajom (Szwecja), a także mogą zwiększyć swój potencjał inwigilacji (Holandia, Niemcy); mając na uwadze, że w innych państwach członkowskich wyrażono zaniepokojenie uprawnieniami tajnych służb w zakresie przechwytywania informacji (Polska);
G.
mając na uwadze, że istnieją przesłanki świadczące o tym, iż przedmiotem inwigilacji i działalności szpiegowskiej USA stały się instytucje UE oraz ambasady UE i państw członkowskich;
H.
mając na uwadze, że komisarz V. Reding wystosowała pismo do amerykańskiego prokuratora generalnego Erica Holdera, przywołując obawy Europejczyków i zwracając się o wyjaśnienia i uściślenia odnośnie do programu PRISM i innych podobnych programów wiążących się z gromadzeniem i wyszukiwaniem danych oraz do przepisów, na podstawie których można udzielić zezwolenia na takie programy; mając na uwadze, że pomimo dyskusji, które miały miejsce na posiedzeniu ministrów sprawiedliwości UE i USA w dniu 14 czerwca 2013 r. w Dublinie, nadal nie otrzymano pełnej odpowiedzi władz amerykańskich;
I.
mając na uwadze, że na mocy umowy "bezpiecznej przystani" państwom członkowskim i Komisji powierza się obowiązek zagwarantowania bezpieczeństwa i integralności danych osobowych; mając na uwadze, że wszystkie przedsiębiorstwa zaangażowane w sprawę PRISM, o których donosi prasa międzynarodowa, są stronami umowy "bezpiecznej przystani"; mając na uwadze, że na mocy art. 3 tej umowy Komisja ma obowiązek ją uchylić lub zawiesić w sytuacji, gdyby nie przestrzegano któregoś z jej postanowień;
J.
mając na uwadze, że porozumienie między UE a USA o wzajemnej pomocy prawnej, ratyfikowane przez Unię i Kongres Stanów Zjednoczonych, określa tryb gromadzenia i wymiany informacji oraz zwracania się o pomoc i świadczenia jej w zakresie pozyskiwania dowodów znajdujących się w jednym kraju w celu wsparcia dochodzenia w sprawie karnej w innym kraju;
K.
mając na uwadze, że byłoby niefortunne, gdyby z powodu niedawnych doniesień miały ucierpieć starania na rzecz zawarcia transatlantyckiego partnerstwa w zakresie handlu i inwestycji (TTIP), będące wyrazem zaangażowania na rzecz dalszego zacieśniania partnerstwa między UE a USA;
L.
mając na uwadze, że w dniu 14 czerwca 2013 r. komisarz C. Malmström ogłosiła powołanie transatlantyckiej grupy ekspertów;
M.
mając na uwadze, że komisarz V. Reding wystosowała do władz Wielkiej Brytanii pismo, w którym wyraziła zaniepokojenie doniesieniami mediów w sprawie programu Tempora i zwróciła się o wyjaśnienia na temat jego zakresu i działania; mając na uwadze, że władze Wielkiej Brytanii bronią działalności wywiadowczej GCHQ i twierdzą, iż działają zgodnie z surowymi i legalnymi wytycznymi;
N.
mając na uwadze, że na szczeblu UE zbliża się reforma związana z ochroną danych w postaci przeglądu dyrektywy 95/ 46/WE i jej zastąpienia przez proponowane ogólne rozporządzenie w sprawie ochrony danych i dyrektywę dotyczącą ochrony danych w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy na potrzeby zapobiegania przestępstwom, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie, wykrywania ich i ścigania albo wykonywania sankcji karnych oraz swobodnego przepływu takich danych;
1.
potwierdzając nieustanne poparcie dla transatlantyckich wysiłków w walce z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością, wyraża poważne zaniepokojenie w związku z programem PRISM i innymi podobnymi programami, ponieważ - o ile dotychczas dostępne informacje się potwierdzą - może to oznaczać poważne naruszenie podstawowego prawa obywateli i rezydentów UE do prywatności i ochrony danych, a także życia prywatnego i rodzinnego, poufności komunikowania się, domniemania niewinności, swobody wypowiedzi, swobody informowania oraz swobody prowadzenia interesów;
2.
stanowczo potępia szpiegowanie przedstawicielstw UE, ponieważ - o ile dotychczas dostępne informacje potwierdzą się - oznaczałoby to poważne naruszenie Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych i mogłoby wpłynąć na stosunki transatlantyckie; domaga się od władz USA natychmiastowych wyjaśnień w tej sprawie;
3.
wzywa władze USA, aby dostarczyły UE - bez nieuzasadnionej zwłoki - pełne informacje na temat programu PRISM i innych podobnych programów wiążących się z gromadzeniem danych - w tym na temat ich podstawy prawnej, koniecznego i proporcjonalnego charakteru oraz wdrożonych zabezpieczeń w celu ochrony podstawowych praw obywateli UE, takich jak ograniczenie zakresu i czasu trwania, warunków dostępu oraz niezależnego nadzoru, jak określono w konwencji w sprawie cyberprzestępczości - o co wystąpiła komisarz V. Reding w piśmie z dnia 10 czerwca 2013 r. skierowanym do prokuratora generalnego Erica Holdera; wzywa władze USA do zawieszenia i dokonania przeglądu wszelkich przepisów i programów inwigilacji, które naruszają podstawowe prawo obywateli UE do prywatności i ochrony danych, suwerenność i jurysdykcję UE i jej państw członkowskich, a także konwencję w sprawie cyberprzestępczości;
4.
wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do rozważenia wszystkich instrumentów, jakimi dysponują w dyskusjach i negocjacjach z USA, zarówno na szczeblu politycznym, jak i eksperckim, aby osiągnąć powyższe cele, w tym ewentualnego zawieszenia porozumienia w sprawie rejestrów nazwisk pasażerów (PNR) oraz umowy w sprawie programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (TFTP);
5.
domaga się, aby zapowiedzianej przez komisarz C. Malmström transatlantyckiej grupie ekspertów, w której weźmie udział Parlament, zagwarantowano odpowiedni poziom poświadczenia bezpieczeństwa i dostępu do wszystkich odnośnych dokumentów, tak aby mogła ona przeprowadzić swoje prace w należyty sposób i w określonych granicach czasowych; domaga się ponadto, aby Parlament był odpowiednio reprezentowany w tej grupie ekspertów;
6.
wzywa Komisję i władze USA do niezwłocznego wznowienia negocjacji nad umową ramową o ochronie danych osobowych przekazywanych i przetwarzanych do celów współpracy policyjnej i współpracy między wymiarami sprawiedliwości; wzywa Komisję do dopilnowania w trakcie tych negocjacji, aby umowa spełniała co najmniej następujące kryteria:
a)
gwarantowanie obywatelom UE prawa do informacji, czy ich dane są przetwarzane w USA;
b)
zapewnienie dostępu obywateli UE do wymiaru sprawiedliwości USA na równi z dostępem, jaki gwarantuje się obywatelom USA;
c)
gwarantowanie w szczególności prawa do dochodzenia roszczeń;
7.
wzywa Komisję do dopilnowania, aby w wyniku transatlantyckiego partnerstwa w zakresie handlu i inwestycji (TTIP) z USA nie ucierpiały standardy UE w zakresie ochrony danych oraz negocjacje nad obecnym pakietem dotyczącym ochrony danych;
8.
wzywa Komisję, aby w świetle ostatnich doniesień przeprowadziła pełny przegląd umowy "bezpiecznej przystani" zgodnie z art. 3 tej umowy;
9.
wyraża poważne zaniepokojenie ujawnionymi informacjami dotyczącymi domniemanych programów inwigilacji realizowanych przez państwa członkowskie - zarówno z pomocą Agencji Bezpieczeństwa Narodowego USA, jak i jednostronnie; wzywa wszystkie państwa członkowskie do zbadania zgodności takich programów z prawem pierwotnym i wtórnym UE, zwłaszcza z art. 16 TFUE dotyczącym ochrony danych, oraz z zobowiązaniami UE w zakresie praw podstawowych wynikającymi z europejskiej konwencji praw człowieka oraz tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich;
10.
podkreśla, że wszystkie przedsiębiorstwa świadczące usługi w UE muszą bez wyjątku przestrzegać prawa UE i ponoszą odpowiedzialność za wszelkie naruszenia;
11.
podkreśla, że przedsiębiorstwa podlegające systemowi prawnemu państw trzecich powinny w jasny i widoczny sposób ostrzegać użytkowników znajdujących się w UE o możliwości przetwarzania danych osobowych przez organy ścigania i agencje wywiadowcze w następstwie tajnych rozkazów lub nakazów sądowych;
12.
ubolewa nad faktem, że Komisja zrezygnowała z dawnego art. 42 projektu rozporządzenia w sprawie ochrony danych w wersji, która wyciekła; wzywa Komisję, aby wyjaśniła przyczyny tej decyzji; wzywa Radę, aby wzorując się na podejściu Parlamentu, przywróciła ten przepis;
13.
podkreśla, że w demokratycznych, otwartych i praworządnych krajach obywatele mają prawo wiedzieć o poważnych naruszeniach swoich praw podstawowych, a także donieść o nich, również gdy bierze w nich udział rząd ich kraju; podkreśla, że potrzebne są procedury pozwalające informatorom na ujawnianie poważnych naruszeń praw podstawowych oraz trzeba zapewnić takim osobom konieczną ochronę, w tym na szczeblu międzynarodowym; wyraża stałe wsparcie dla dziennikarstwa śledczego i wolności środków przekazu;
14.
wzywa Radę, aby w trybie pilnym przyspieszyła prace nad całym pakietem dotyczącym ochrony danych, a zwłaszcza nad proponowaną dyrektywą w sprawie ochrony danych;
15.
podkreśla konieczność ustanowienia europejskiego odpowiednika mieszanych, parlamentarno-sądowniczych komisji kontrolno-śledczych ds. służb wywiadowczych, jakie obecnie działają w niektórych państwach członkowskich;
16.
zobowiązuje swoją Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, aby dogłębnie zbadała tę sprawę we współpracy z parlamentami państw członkowskich i grupą ekspertów UE-USA powołaną przez Komisję oraz aby złożyła sprawozdanie do końca roku:
a)
gromadząc wszystkie odnośne informacje i dowody ze źródeł amerykańskich i unijnych (rozpoznanie);
b)
badając domniemaną działalność inwigilacyjną władz USA, a także wszelką taką działalność niektórych państw członkowskich (określenie zasięgu odpowiedzialności);
c)
dokonując oceny wpływu programów inwigilacji w odniesieniu do: praw podstawowych obywateli UE (zwłaszcza prawa do poszanowania życia prywatnego i prywatnej komunikacji, wolności słowa, domniemania niewinności i prawa do skutecznego środka odwoławczego); faktycznej ochrony danych zarówno w UE, jak i w odniesieniu do obywateli UE przebywających poza Unią, ze szczególnym naciskiem na skuteczność prawa UE w odniesieniu do mechanizmów eksterytorialności; bezpieczeństwa UE w erze chmury obliczeniowej; wartości dodanej i proporcjonalności takich programów w związku ze zwalczaniem terroryzmu; zewnętrznego wymiaru przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (ocena ważności decyzji o odpowiednim stopniu ochrony wobec przekazów do państw trzecich, takich jak te wykonywane na mocy umowy "bezpiecznej przystani", umów międzynarodowych i innych instrumentów prawnych przewidujących pomoc i współpracę prawną) (analiza szkód i ryzyka);
d)
badając najodpowiedniejsze mechanizmy dochodzenia roszczeń w przypadku potwierdzonych naruszeń (administracyjne i sądowe dochodzenie roszczeń i systemy rekompensaty);
e)
formułując zalecenia mające na celu zapobieżenie dalszym naruszeniom i zagwarantowanie wiarygodnego i wysokiego poziomu ochrony danych osobowych obywateli UE za pomocą odpowiednich środków, zwłaszcza poprzez przyjęcie pełnowymiarowego pakietu dotyczącego ochrony danych (zalecenia polityczne i prawodawstwo);
f)
formułując zalecenia mające na celu wzmocnienie bezpieczeństwa informatycznego w instytucjach, organach i agencjach UE za sprawą stosownych zasad bezpieczeństwa wewnętrznego systemów komunikacji, tak aby zapobiegać i zaradzać nieuprawnionemu dostępowi i ujawnianiu lub utracie informacji i danych osobowych (zaradzenie naruszeniom bezpieczeństwa);
17.
zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, Radzie Europy, parlamentom państw członkowskich, prezydentowi Stanów Zjednoczonych, Senatowi i Izbie Reprezentantów Stanów Zjednoczonych oraz sekretarzowi bezpieczeństwa krajowego i sekretarzowi sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych.
1 Dz.U. C 72 E z 21.3.2002, s. 221.

Zmiany w prawie

Powstańcy nie zapłacą podatku dochodowego od nagród

Minister finansów zaniecha poboru podatku dochodowego od nagród przyznawanych w 2024 roku powstańcom warszawskim oraz ich małżonkom. Zgodnie z przygotowanym przez resort projektem rozporządzenia, zwolnienie będzie dotyczyło nagród przyznawanych przez radę miasta Warszawy od 1 stycznia do końca grudnia tego roku.

Monika Pogroszewska 06.05.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 30.04.2024
Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024