Opinia perspektywiczna Komitetu Regionów w sprawie "Wkład władz lokalnych i regionalnych do strategii Unii Europejskiej na rzecz rozwoju zrównoważonego"(2007/C 197/05)
(Dz.U.UE C z dnia 24 sierpnia 2007 r.)
| KOMITET REGIONÓW |
| - By strategia na rzecz zrównoważonego rozwoju potwierdzała w praktyce przekrojowy i nadrzędny charakter rozwoju zrównoważonego, zaleca, by postanowienia artykułów 99 i 128 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, leżące u podstaw trzyletniego cyklu polityki i opracowywania zintegrowanych wytycznych w zakresie polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia, były realizowane w kompleksowych ramach, zgodnie z którymi w zintegrowanym pakiecie wytycznych ujęte byłyby - oprócz aspektów gospodarczych i społecznych - również aspekty środowiskowe i instytucjonalne. |
| - Proponuje Komisji Europejskiej rozwinięcie, jako części składowej wieloletniego partnerstwa instytucjonalnego, zacieśnionej współpracy w celu oceny wkładu lokalnego i regionalnego szczebla sprawowania rządów do polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju. |
| - Wnosi, by Komisja Europejska zaproponowała odpowiednie kierunki polityki, takie jak ustalenie dopuszczalnych pułapów produkcji niektórych substancji zanieczyszczających lub wykorzystania niektórych zasobów, między innymi w odniesieniu do praktyk rolniczych i rybołówczych, które towarzyszyłyby mechanizmom regulacji rynku oraz polityce podatkowej w dziedzinie środowiska. Co się tyczy polityki podatkowej w dziedzinie środowiska, istnieje pilna potrzeba wyeliminowania zakłóceń rynku spowodowanych pomocą finansową, która wspiera produkcję lub produkty o dużym wpływie na środowisko lub o wysokim stopniu ryzyka dla środowiska. |
| - Uważa, że strategia powinna precyzować, iż główny cel, czyli zerwanie związku między wzrostem gospodarczym a degradacją środowiska, wymaga kontroli, ograniczenia i ustabilizowania przepływu energii oraz materii, jak też związanych z tym odpadów, które zasilają system gospodarczy przed powróceniem do ekosystemu w formie mniej nadającej się do użycia. |
| - Podkreśla znaczenie roli, jaką władze lokalne i regionalne mogą odgrywać w urzeczywistnieniu zrównoważonego rozwoju; zaleca propagowanie agendy lokalnej 21, między innymi w zakresie wykorzystania funduszy europejskich jako głównego instrumentu realizacji procesów szerokiego udziału społeczeństwa; zaleca promowanie na każdym szczeblu pełnej realizacji i poszerzenia postanowień konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i dostępie do sprawiedliwości w odniesieniu do wszystkich dziedzin rozwoju zrównoważonego. |
1. Punkt widzenia Komitetu Regionów
KOMITET REGIONÓW
Uwagi ogólne
1.1 Odnosi się przychylnie do przyjęcia nowej strategii Unii Europejskiej na rzecz rozwoju zrównoważonego.
1.2 Wyraża zadowolenie, że nowa strategia potwierdza ponownie przekrojowy charakter działań dążących do rozwoju zrównoważonego, który jest celem nadrzędnym(1) i wpływa w sposób decydujący na wszystkie obszary polityki i działania Unii.
1.3 Podkreśla - podobnie do konkluzji Rady Europejskiej z 16 i 17 czerwca 2006 r. - że postępy poczynione od czasu przyjęcia strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego w 2001 r. w Göteborgu są niewystarczające i wyraża swe zaniepokojenie z powodu braku odpowiedniego zgłębienia przyczyn tak niezadowalających postępów oraz negatywnych tendencji głównych zmiennych środowiskowych.
1.4 Zgadza się z Komisją, że należy obecnie dążyć do proaktywnego podejścia do rozwoju zrównoważonego i do konkretnych działań w terenie oraz do odegrania decydującej roli przez władze lokalne i regionalne w urzeczywistnieniu zrównoważonego modelu społeczeństwa zarówno w Unii Europejskiej, jak w pozostałej części świata.
1.5 Podkreśla, jak zresztą uczynił już w swej poprzedniej opinii, wagę uwzględnienia i uwypuklenia rozwoju zrównoważonego we wszystkich obszarach polityki UE. Wciąż aktualny pozostaje dzisiaj postulat, by polityka spójności wspierała wymiar gospodarczy, ekologiczny, instytucjonalny i społeczny i by należycie oceniono długofalowe efekty wszystkich kierunków polityki.
1.6 Podkreśla, że poczucie bezpieczeństwa wobec różnego rodzaju zagrożeń jest istotnym warunkiem dobrej jakości życia. Zapewnienie takiego poczucia bezpieczeństwa i ochrony to obok dobrej publicznej opieki zdrowotnej podstawowy cel starań o osiągnięcie rozwoju zrównoważonego. Potrzeba bezpieczeństwa i ochrony rozciąga się na wszystkie dziedziny, począwszy od następstw zmian klimatycznych i wojny po przemoc wobec kobiet i dzieci. Podkreśla także, że w staraniach o osiągnięcie rozwoju zrównoważonego należy uwzględnić perspektywę równouprawnienia.
1.7 Przypomina różne dziedziny, w których władze lokalne i regionalne odgrywają decydującą rolę. Należy do nich gospodarka przestrzenna, w której wypadku wiele z potrzebnych środków na rzecz promowania rozwoju - od wykorzystania gruntów, przez zasoby wodne i gospodarkę odpadami po obszary polityki na rzecz środowiska miejskiego - dotyczy głównie władz lokalnych i regionalnych, a także uważa, że kluczowymi partnerami w procesie realizacji, monitoringu i rewizji strategii powinny być władze lokalne i regionalne.
1.8 Potwierdza, że należy poświęcić uwagę uwzględnieniu wymogów ekologicznych w zamówieniach publicznych - w sektorze technologii, a zwłaszcza w zakresie odpadów, energii, transportu, zaopatrzenia w wodę, sieci kanalizacyjnej, ulic i innych infrastruktur - promowaniu green public procurement (proekologicznych zamówień publicznych) oraz rozpowszechnianiu na szczeblu lokalnym i w urzędach publicznych systemu eko-zarządzania i audytu (EMAS), który należy udoskonalić i dostosować do problemów oraz wymogów rozwoju zrównoważonego, uwzględniając wymiar gospodarczy, ekologiczny i społeczny. W związku z tym należy następnie rozważyć możliwość wzięcia pod uwagę korzyści ekologicznych związanych z wytwarzanymi lokalnie towarami i usługami.
1.9 Uważa, że możliwość wymiany doświadczeń i zdobycia nowej wiedzy poprzez współpracę oraz interakcję między różnymi podmiotami stanowi istotną część wysiłków ukierunkowanych na rozwój zrównoważony.
Kluczowe cele
1.10 Zgadza się z kluczowymi celami wytyczonymi w ramach nowej strategii, które muszą zostać w większym stopniu wyjaśnione i pogłębione.
1.11 Uważa, że należy sprecyzować, iż dla zerwania związku między wzrostem gospodarczym a degradacją środowiska konieczne jest, by stopień regeneracji zasobów odnawialnych był równy bądź wyższy od łącznego stopnia wykorzystania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych i by wskaźnik produkcji odpadów był niższy od wskaźnika ich przetwarzania przez systemy naturalne. Strategie nie powinny być zatem ukierunkowane wyłącznie na unikanie pogorszenia się stanu ekosystemów, lecz, przede wszystkim, na umożliwienie pełnego przywrócenia ich funkcji, poprzez wspieranie tych sposobów gospodarowania, których celem jest odzyskanie i zachowanie integralności i dobrej kondycji ekosystemów; w związku z tym należy podjąć obowiązek dopasowania sposobów wykorzystania i zastosowania towarów i usług środowiskowych do socjoekologicznej funkcjonalności danego obszaru.
1.12 Jest zdania, że postulat o ekologicznie efektywną gospodarkę nie jest wystarczający i że powinno mu towarzyszyć uściślenie, iż "ekoefektywność" oznacza, że dobrobyt wytworzony przez wzrost odpowiada kosztom społecznym i ekologicznym lub je przewyższa.
1.13 Uważa za stosowne wyjaśnić, że w takim kontekście zrównoważony rozwój wymaga równowagi w wykorzystaniu zasobów i produkcji zanieczyszczeń. Wymiar globalny, w którym bogaty świat (11 % ludności na świecie) przywłaszcza sobie ponad 80 % zasobów naturalnych i adekwatną do tego część światowego dochodu, nie jest zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Zasady przewodnie polityki
1.14 Zgadza się z zasadami przewodnimi określonymi w ramach nowej strategii, które powinny zostać w większym stopniu rozszerzone i wyjaśnione.
1.15 Co się tyczy udziału obywateli, przedsiębiorstw i partnerów społecznych, uważa, że należy odwołać się bardziej konkretnie do form partecipatory i deliberative democracy, czyli do sposobów czy mechanizmów partycypacji i podejmowania decyzji, które w różnych sytuacjach istnieją obok form tradycyjnej demokracji przedstawicielskiej, i że krzewienie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw obejmuje wypróbowywanie form struktury własności przedsiębiorstw, takich jak na przykład spółdzielnia czy programy rozprowadzania akcji wśród pracowników oraz zainteresowanych społeczności.
1.16 Zgadza się, że należy zapewnić spójność między obszarami polityki sprawowania rządów (governance), integrację obszarów polityki oraz wykorzystanie najlepszej dostępnej wiedzy, lecz jest zdania, że w obecnej sytuacji taka spójność nie istnieje, brak również integracji, a najlepsza wiedza odnosi się przede wszystkim do konkurencyjności i innowacji mających na celu wzrost gospodarczy oraz podbój nowych rynków, a w dużo mniejszym stopniu do wymogów rozwoju zrównoważonego.
1.17 Uważa, że w tym celu należy wyjaśnić, iż rozwój zrównoważony odnosi się do jakości życia, która jest możliwa również wtedy, gdy nie następuje wzrost gospodarczy rozumiany jako większa produkcja towarów i usług, bądź jako wzrost produktu krajowego brutto (PKB) pro capita. Chodzi tu przede wszystkim o rozwój zrównoważony, który jest nastawiony na współczesne potrzeby, ale jednocześnie uwzględnia też potrzeby przyszłych pokoleń.
1.18 Zgadza się, że wszystkie instytucje europejskie i państwa członkowskie na każdym szczeblu powinny zagwarantować, iż główne decyzje polityczne będą oparte na propozycjach poddanych ocenie oddziaływania o wysokiej jakości, w której rozważony zostanie wymiar społeczny, ekologiczny, instytucjonalny i gospodarczy rozwoju zrównoważonego.
1.19 Jeśli chodzi o możliwe synergie między strategią lizbońską a göteborską, przypomina swoje uwagi z poprzedniej opinii, w której zaakcentował, że strategia lizbońska stanowi podstawę do odpowiedzi UE na wpływ globalizacji na konkurencję, gospodarkę i siłę roboczą w Europie, lecz że powinna ona również odzwierciedlać wpływ na rozwój zrównoważony w Europie i w skali międzynarodowej.
1.20 Pragnie podkreślić, że powiązanie między tymi dwoma strategiami spowodowało zatarcie się początkowych wytycznych, zgodnie z którymi strategia göteborska powinna była być syntezą strategii lizbońskiej, procesu rewizji piątego planu działań i opracowania szóstego planu działań w dziedzinie środowiska.
1.21 Ubolewa, że takiej syntezy nie przeprowadzono, że obie strategie są realizowane na różnej drodze decyzyjnej i że rozwój zrównoważony ograniczono w rzeczywistości wyłącznie do wymiaru ekologicznego, a strategia na rzecz rozwoju zrównoważonego została odsunięta na dalszy plan przez strategię lizbońską i jej kluczowe pojęcia: wzrost, konkurencyjność i innowację.
1.22 Stwierdza, że postulat o większą synergię wydaje się słaby i niezgodny ze sposobem zarządzania tymi dwoma procesami. Pierwszy z procesów (lizboński) opiera się na procedurach przewidzianych przez Traktat w artykułach 99 i 128. Wpływa on na kształtowanie kierunków polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia różnych krajów oraz na decyzje podejmowane na posiedzeniach Rady, które definiują politykę Unii.
1.23 Ubolewa, że wiosenna Rada Europejska, która powinna była być okazją do oceny realizacji wewnętrznych i zewnętrznych zobowiązań w zakresie rozwoju zrównoważonego(2), została całkowicie poświęcona cyklowi lizbońskiej polityki gospodarczej i społecznej.
1.24 Przyjmuje do wiadomości zamiar Komisji, by przedstawić roczne sprawozdanie na temat środowiska, umożliwiające wniesienie wkładu do prac Rady Ministrów ds. Ochrony Środowiska na etapie przygotowującym do wiosennego szczytu.
Główne wyzwania
1.25 Odnotowuje siedem głównych wyzwań wyłonionych w ramach tej strategii i odpowiadające im cele, cele operacyjne oraz działania, chociaż uznaje ryzyko, że zastosowany podział może doprowadzić do pominięcia głębokich, wzajemnych powiązań między różnymi, wytyczonymi obszarami działania, rozmywając zasadniczą kwestię zintegrowanej i kompleksowej kontroli przepływu materii i energii, który zasila system gospodarczy.
1.26 Z niepokojem odnotowuje, że cele oraz cele operacyjne nie odnoszą się do precyzyjnie wyznaczonych priorytetów, co byłoby pożądane, lecz raczej do zasad lub wytycznych oraz zauważa, że cele związane z wyzwaniem, jakie stanowią zmiany klimatyczne, powinny zostać poddane przeglądowi w świetle wyników I i II grupy roboczej Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu oraz wytycznych z niedawnego posiedzenia Rady Europejskiej w marcu 2007 r.
1.27 Uważa, że promowanie wykorzystania biomasy w celu zróżnicowania źródeł zaopatrzenia w paliwa w UE należy ponownie rozważyć w świetle najnowszych badań.
1.28 Przyjmuje do wiadomości niedawny sondaż Eurobarometru, który wskazuje, że 61 % ludności europejskiej uważa, iż udział energii produkowanej przy pomocy technologii jądrowej powinien zostać ograniczony i jest zdania, że strategia powinna zwracać uwagę na potrzebę wyeliminowania zakłóceń rynku wynikających z przekazania z budżetu Unii Europejskiej wsparcia na energię jądrową (ponad 550 mln euro rocznie), czyli czterokrotnie razy więcej od wkładu w energie odnawialne i racjonalne zużycie energii (168 mln euro).
1.29 Ubolewa, że jeśli chodzi o transport, cele ilościowe są ograniczone do cech samochodów i nie odnoszą się do rodzajów środków transportu. Należy wytyczyć szczegółowe cele, jeśli chodzi o powiązanie między różnymi środkami transportu, wprowadzić zasady rynkowe, które podnosiłyby konkurencyjność transportu kolejowego, między innymi poprzez wprowadzenie innowacyjnych instrumentów, takich jak na przykład ustalenie górnej granicy kilometrów przejechanych rocznie przez jeden środek transportu oraz wymienialne zezwolenia na transport towarowy. Określając cele, należy uwzględnić odmienne okoliczności związane z jednostkami, rodzinami, przedsiębiorstwami, gospodarką, różnego rodzaju położeniem czy zakresem istniejących obecnie możliwości komunikacyjnych i innego typu infrastruktury.
1.30 Dokładnie rozważa rolę, jaką administracja lokalna może odgrywać, tak jak wskazuje strategia, w opracowywaniu i wdrażaniu planów oraz systemów transportu w zakresie strategii tematycznej dotyczącej środowiska miejskiego.
1.31 Z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż przypisano właściwą wagę wyzwaniu związanemu ze światowym ubóstwem i rozwojem, lecz wyraża zaniepokojenie z powodu opóźnień w osiąganiu ustalonego poziomu pomocy dla krajów rozwijających się; uważa, że strategia powinna ponownie rozważyć sposób podejścia do pomocy dla krajów rozwijających się i do polityki handlowej zarówno ze względu na pogłębiające się różnice między bogatym a biednym światem, jak i na zagrożenie kryzysem ekologicznym.
Kierunki polityki przekrojowej wspierającej społeczeństwo oparte na wiedzy
1.32 Zgadza się, że edukacja jest podstawowym warunkiem propagowania zmian w modelach konsumpcji, a zatem - ogólnie mówiąc - modelach zachowania i ma świadomość, że mogą one odbiegać od wymogów zrównoważonego rozwoju, jeżeli nie podejmuje się działań w dziedzinach na nie wpływających lub wręcz o nich decydujących. Należy stworzyć system wartości, który byłby łatwiejszy do zaszczepienia w stylu życia (a zatem również w modelach produkcji i konsumpcji).
1.33 Przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy realizowane obecnie w związku z Dekadą Edukacji ONZ na temat Zrównoważonego Rozwoju, lecz ma świadomość, że edukacja jednakże nie wystarczy, by zagwarantować zachowania rynkowe zgodne z wymogami zrównoważonego rozwoju i że muszą im towarzyszyć mechanizmy regulacji oraz kontroli społecznej.
1.34 Uważa, że należy rozróżnić dziedzinę edukacji i kształcenia od dziedziny szkoleń i że uczenie się przez całe życie jest jednym z najważniejszych instrumentów służących zapewnieniu wszystkim równych szans w społeczeństwie rynkowym, wzmacniającym filar społeczny działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
1.35 Zgadza się z wymogiem, by badania na temat rozwoju zrównoważonego obejmowały projekty krótkoterminowe wspierające podejmowanie decyzji oraz projekty dotyczące długofalowych wizji, a także by rozwiązywały problemy regionalne i globalne.
1.36 Jest zdania, że pilnie potrzebne jest rozwinięcie nowych technologii, które wiązałyby się z większym poszanowaniem środowiska naturalnego. W tym kontekście przydatne wydają się cele 7. programu ramowego w dziedzinie badań oraz wymagające wzmocnienia środki wsparcia inicjatyw, które mogą zostać przełożone na działania promujące rozwój zrównoważony na szczeblu lokalnym, oraz promujące rozwój przedsiębiorstw poświęcających uwagę kwestiom ochrony środowiska, w tym szczególnie MŚP.
1.37 Zgadza się z potrzebą propagowania interdyscyplinarnych wytycznych w świetle stałej ewolucji powiązań między różnymi systemami: gospodarczym, ekologicznym, społecznym i instytucjonalnym oraz uważa, że stopień niepewności dotyczący ewolucji systemów, liczne interesy związane z procesami decyzyjnymi i potrzeba udzielenia odpowiedzi na pytania dotyczące samego przedmiotu badań naukowych (z jakiej perspektywy prowadzić badania?) - oprócz ochrony zdrowia i jakości środowiska oraz zgodności procesów decyzyjnych z wartościami i zasadami etycznymi - wymagają również jak największej przejrzystości i uczestnictwa społecznego.
1.38 Zgadza się co do potrzeby lepszego zrozumienia powiązań między generowaniem dochodu, jego wyliczaniem a dobrobytem. Uważa zwłaszcza, że obliczanie dochodu narodowego powinno zostać połączone z obliczaniem wskaźników mających na celu uwzględnienie przepływu energii i materii zasilającego system gospodarczy oraz zmierzenie całościowej skali działalności gospodarczej.
Instrumenty finansowe i ekonomiczne
1.39 Jest zdania, że gama instrumentów polityki rozwoju zrównoważonego nie może się ograniczać do pojedynczych działań regulujących rynek, chociaż są one przydatne i niezbędne. Poszukiwania "godziwej ceny" - poprzez przejrzystość i działania korygujące - która byłaby odzwierciedleniem kosztów społecznych i środowiskowych nie uwzględniają faktu, że niemożliwe jest przewidzenie w wystarczająco precyzyjny sposób dynamiki zmian różnych systemów.
1.40 Zgadza się z potrzebą większej koordynacji między państwami członkowskimi i Komisją, by polepszyć wykorzystanie funduszy europejskich i w związku z tym wyraża obawę, że fundusze strukturalne na lata 2007-2013 mogą się przyczynić - jak podano w niedawnym sprawozdaniu CEE Bankwatch Network - do zwiększenia emisji CO2.
Komunikacja, mobilizacja podmiotów i mnożenie sukcesów
1.41 Zgadza się z potrzebą ułatwienia - przy pomocy odpowiednich środków komunikacji - działań informacyjnych i podnoszących świadomość na temat zrównoważonego rozwoju i że działania te powinny być zgodne ze stworzeniem spójnej i realistycznej wizji UE w odniesieniu do długofalowego rozwoju zrównoważonego.
1.42 Zgadza się z rolą, jaką mogą odgrywać władze lokalne i regionalne w urzeczywistnianiu rozwoju zrównoważonego poprzez działania społeczności na obszarach miejskich i wiejskich. Agenda lokalna 21 jest głównym instrumentem realizacji kierunków polityki wytyczanych i wprowadzanych w życie za pomocą procesów szerokiego uczestnictwa, lecz uważa, że pełne powodzenie tych procesów nie będzie możliwe, jeżeli nie uzna się ich znaczenia w zarządzaniu budżetami odpowiednich szczebli rządu, zwłaszcza, gdy są one zasilane przez środki pochodzące z budżetu wspólnotowego.
1.43 Jest zdania, że monitoring powinien koncentrować się nie tylko na określaniu i kontrolowaniu kształtowania się wskaźników, lecz również na kierunkach polityki i działaniach podejmowanych przez Unię Europejską i poszczególne państwa aż do szczebla lokalnego oraz regionalnego.
1.44 Uważa, że takie starania wymagają zmian w obecnym sposobie realizacji procesów decyzyjnych w sferze europejskiego zarządzania na rzecz rozwoju zrównoważonego.
1.45 Wyraża przekonanie, że wymaga to radykalnej zmiany powiązań między procesem lizbońskim i göteborskim, czyli powrotu od obecnej praktyki do początkowych zamierzeń. By posłużyć się przykładem: wyniki strategii UE na rzecz rozwoju zrównoważonego nie muszą wnosić wkładu do prac podejmowanych w ramach strategii lizbońskiej, jak stwierdza pkt 38 strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego, lecz raczej wyniki strategii lizbońskiej muszą przyczyniać się do osiągania celów rozwoju zrównoważonego. Wynika to z uznanego nadrzędnego charakteru rozwoju zrównoważonego w stosunku do obszarów polityki europejskiej.
1.46 Podkreśla, że zaproponowane przez Komisję działania na rzecz rozwoju zrównoważonego muszą być przyjmowane i ustalane tak, by mogły być wdrażane na szczeblu lokalnym i regionalnym w 27 państwach członkowskich. Jest ważne, by proponowane działania mogły być realizowane w różnorodnych warunkach panujących w poszczególnych państwach członkowskich na szczeblu lokalnym i regionalnym.
1.47 Wyraża zaniepokojenie z powodu wskazania Komisji, że kwestia zarządzania strategią na rzecz rozwoju zrównoważonego zostanie przekazana Radzie Europejskiej w grudniu. Takie rozwiązanie pogłębiłoby dystans między strategią göteborską a lizbońską, jak też przyczyniłoby się do większej marginalizacji zrównoważonego rozwoju w dziedzinie sprawowania rządów w Europie.
1.48 Przypomina w związku z tym, że na posiedzeniu Rady Europejskiej na wiosnę 2005 r., z okazji ożywienia strategii lizbońskiej, ponownie stwierdzono, że wpisuje się ona w szerszy kontekst wymogu rozwoju zrównoważonego.
2. Zalecenia Komitetu Regionów
KOMITET REGIONÓW
2.1 Wyraża pewność, że podejście do rozwoju zrównoważonego, które powinno obejmować aspekty gospodarcze, ekologiczne, społeczne i instytucjonalne, to warunek wstępny coraz większego dobrobytu, wysokiej jakości dużej liczby miejsc pracy i wzrostu gospodarczego nie pociągającego za sobą większych kosztów dla środowiska czy innymi słowy jedynie pozornego dobrobytu; powodzenie tego podejścia wymaga dogłębnego zreformowania europejskiego zarządzania rozwojem zrównoważonym.
2.2 By strategia na rzecz zrównoważonego rozwoju potwierdzała w praktyce przekrojowy i nadrzędny charakter rozwoju zrównoważonego, zaleca, by postanowienia artykułów 99 i 128 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, leżące u podstaw trzyletniego cyklu polityki i opracowywania zintegrowanych wytycznych w zakresie polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia, były realizowane w kompleksowych ramach, zgodnie z którymi w zintegrowanym pakiecie wytycznych ujęte byłyby - oprócz aspektów gospodarczych i społecznych - również aspekty środowiskowe i instytucjonalne.
2.3 Zaleca ponadto, by taki zreformowany cykl na swych różnych etapach przewidywał udział władz lokalnych i regionalnych jako partnerów o kluczowym znaczeniu dla określenia i realizowania - również począwszy od szczebla lokalnego - całościowych celów i zmian potrzebnych do urzeczywistnienia zrównoważonego modelu społeczeństwa. Wobec tego należy zapewnić, by do sprawozdań na temat kierunków polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia, które każde państwo członkowskie musi składać corocznie do października, dodano sprawozdanie dotyczące realizacji 6. planu działania na rzecz środowiska. Te trzy sprawozdania powinny być powiązane i ukazywać spójność oraz wkład każdego z kierunków polityki do celów rozwoju zrównoważonego wyznaczonych w ramach strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego.
2.4 Uważa, że strategia powinna precyzować, iż główny cel, czyli zerwanie związku między wzrostem gospodarczym a degradacją środowiska, wymaga kontroli, ograniczenia i ustabilizowania przepływu energii oraz materii, jak też związanych z tym odpadów, które zasilają system gospodarczy przed powróceniem do ekosystemu w formie mniej nadającej się do użycia.
2.5 Zaleca, by dokumentom programowym towarzyszyła analiza takich przepływów w celu sprawdzenia ich znaczenia dla zerwania związku między wzrostem gospodarczym a oddziaływaniem na środowisko i by cele działań w dziedzinie spójności odnosiły się przede wszystkim do realizacji celów strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego i - wyłącznie pod warunkiem poszanowania tejże strategii - do zintegrowanych wytycznych dotyczących wzrostu i zatrudnienia w ramach agendy lizbońskiej.
2.6 Apeluje zatem do Komisji o przedstawienie propozycji w tym względzie i do Rady oraz Parlamentu Europejskiego o jej szybkie rozważenie.
2.7 Wnosi, by Komisja Europejska zaproponowała odpowiednie kierunki polityki, takie jak ustalenie dopuszczalnych pułapów produkcji niektórych substancji zanieczyszczających lub wykorzystania niektórych zasobów, między innymi w odniesieniu do praktyk rolniczych i rybołówczych, które towarzyszyłyby mechanizmom regulacji rynku oraz polityce podatkowej w dziedzinie środowiska. Co się tyczy polityki podatkowej w dziedzinie środowiska, istnieje pilna potrzeba wyeliminowania zakłóceń rynku spowodowanych pomocą finansową, która wspiera produkcję lub produkty o dużym wpływie na środowisko lub o wysokim stopniu ryzyka dla środowiska.
2.8 Zaleca, by w ramach strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego wyznaczono jasno określone cele, zarówno pod względem ilościowym, jak i pod względem terminów, i apeluje do państw członkowskich o opracowanie strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego, które byłyby zgodne ze strategią europejską i które wnosiłyby do niej wkład. W związku z tym zobowiązuje władze lokalne i regionalne do opracowania swych własnych strategii zgodnych ze strategicznymi celami wyznaczonymi na szczeblu krajowym i europejskim, którym towarzyszyłyby odpowiednie mechanizmy pozyskiwania informacji zwrotnych.
2.9 Wnosi, by Komisja rozważyła plan dostosowania do zmian klimatu, który obejmowałby aspekty związane z wpływem podniesienia się temperatury na rybołówstwo, ochronę wybrzeży oraz wód śródlądowych, jak również z wpływem zmian w opadach i wpływem innych niesprzyjających zjawisk na rolnictwo i hodowlę, akwakulturę, pożary lasów, susze, różnorodność biologiczną i lasy, turystykę, ochronę wybrzeży, zdrowie itp.
2.10 Zaleca opracowanie procedur i wzmocnienie zdolności instytucjonalnych w celu realizacji procedur oceny planów, programów i projektów pod względem zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju i wpływu na środowisko, tak by umożliwić faktyczne informowanie i uczestnictwo społeczeństwa. Uważa, że te procedury powinny przede wszystkim zmierzać do oceny zgodności przewidzianych działań z celami wyznaczonymi na każdym odpowiednim poziomie strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego i ich wkładu w realizację tych celów.
2.11 Podkreśla znaczenie roli, jaką władze lokalne i regionalne mogą odgrywać w urzeczywistnieniu zrównoważonego rozwoju; wnosi, by Komisja opracowała inicjatywy zmierzające do wsparcia regeneracji społecznej, miejskiej i ekologicznej peryferii miast; zaleca propagowanie agendy lokalnej 21, między innymi w zakresie wykorzystania funduszy europejskich jako głównego instrumentu realizacji procesów szerokiego udziału społeczeństwa; uważa, że w tym celu jest konieczne poszerzenie procesów udziału społeczeństwa zarówno, by zapewnić zgodność odpowiednich procesów decyzyjnych z systemem wartości, który reprezentują zainteresowane społeczności, co jest funkcją, której rynek ze względu na swój charakter nie może pełnić, jak i by podnieść jakość praktyki naukowej; zaleca promowanie na każdym szczeblu pełnej realizacji i poszerzenia postanowień konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i dostępie do sprawiedliwości w odniesieniu do wszystkich dziedzin rozwoju zrównoważonego, gospodarki, społeczeństwa, środowiska i instytucji.
2.12 Jeśli chodzi o udział obywateli, przedsiębiorstw i partnerów społecznych, zaleca, by zapewniono bardziej konkretne odniesienie do form partecipatory i deliberative democracy, by wypróbowywano formy struktury własności, takie jak programy rozprowadzania akcji wśród pracowników i społeczności, oraz zwracano uwagę na spółdzielnie.
2.13 Apeluje o ponowne rozważenie: 1) wielkości i sposobów udzielania pomocy rozwojowej w wypadku, gdy podejście typu "trickle down", zgodnie z którym bogacenie się jednostek podnosi poziom życia całego społeczeństwa, nie jest już możliwe ze względu na pogłębiające się różnice między krajami bogatymi a biednymi oraz coraz większe ograniczenia wzrostu gospodarczego spowodowane ograniczonym charakterem ekosystemu ii) modelu wzrostu wynikającego z globalizacji i jego zgodności z rozwojem zrównoważonym iii) powiązań między regionalnym rynkiem europejskim i jego kapitałem a rynkami i kapitałami międzynarodowymi oraz ich priorytetów iv) dążenia w czasie negocjacji WTO do sprywatyzowania usług publicznych i wspólnych dóbr, takich jak na przykład woda, i uważa, że należy zdecydowanie odrzucić zamiar sprywatyzowania dostaw wody v) pomocy finansowej, zachęt i innych środków stwarzających przeszkody handlowe dla krajów rozwijających się.
2.14 Wierzy, że w swej obecnie przeprowadzanej ocenie strategii na rzecz rozwoju zrównoważonego i w ramach swych prac nad programem działań, Komisja rozwinie i pogłębi dialog z władzami lokalnymi i regionalnymi; zamierza odgrywać aktywną rolę w staraniach na rzecz urzeczywistnienia zrównoważonego modelu społeczeństwa zarówno w Unii Europejskiej, jak i w pozostałej części świata.
2.15 Proponuje Komisji Europejskiej rozwinięcie, jako części składowej wieloletniego partnerstwa instytucjonalnego, zacieśnionej współpracy w celu oceny wkładu lokalnego i regionalnego szczebla sprawowania rządów do polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju. W ramach takiej współpracy Komitet Regionów opracuje m.in. (patrz załącznik 1) konkretne opinie na temat szeregu spraw znajdujących się w programie prac Komisji Europejskiej na okres trzyletni 2007-2009 i uznawanych za szczególnie istotne dla zrównoważonego rozwoju, poczynając od szczebla władz lokalnych i regionalnych, oraz zaproponuje również konkretne propozycje dotyczące realizacji wspólnych inicjatyw.
Bruksela, 6 czerwca 2007 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Michel DELEBARRE |
3. Procedura
| Tytuł |
Wkład władz lokalnych i regionalnych do strategii Unii Europejskiej na rzecz rozwoju zrównoważonego |
| Sygnatura |
- |
| Podstawa prawna |
art. 265 ust. 1 |
| Tryb postępowania |
art. 40 ust. 2 regulaminu wewnętrznego |
| Data wniosku Komisji |
11.12.2006 |
| Data decyzji Przewodniczącego |
9.1.2007 |
| Komisja odpowiedzialna |
Komisja Rozwoju Zrównoważonego (DEVE) |
| Sprawozdawca generalny |
Nichi Vendola (IT/PSE), przewodniczący regionu Puglia |
| Notatka analityczna |
26.2.2007 |
| Posiedzenie komisji |
- |
| Data przyjęcia przez komisję |
- |
| Wynik głosowania komisji |
- |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
6.6.2007 |
| Wcześniejsza opinia Komitetu |
Opinia w sprawie komunikatu Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego: "Przegląd Strategii Zrównoważonego Rozwoju UE na rok 2005: Wstępne podsumowanie i przyszłe kierunki realizacji" |
| CdR 66/2005 fin(1) - COM(2005) 37 końcowy |
| (1) Dz.U. C 81 z 4.4.2006, s. 18. |
______
(1) CdR 66/2005 fin.
(2) "Przypomina, że - zgodnie ze strategią rozwoju zrównoważonego przyjętą na Radzie Europejskiej w Göteborgu, na wiosennych posiedzeniach Rady Europejskiej omówione zostaną postępy poczynione w zakresie realizacji tej strategii i opracowane zostaną dalsze wytyczne polityczne dotyczące promowania zrównoważonego rozwoju; przypomina również, że Rada Europejska w Barcelonie zapoczątkuje to nowe podejście polityczne w oparciu o wyważoną i skoordynowaną analizę trzech wymiarów strategii (społecznego, gospodarczego i ekologicznego) w czasie opracowywania, analizowania, oceniania i kontrolowania strategicznych wytycznych politycznych Unii Europejskiej", konkluzje prezydencji, Rada Europejska z Barcelony, 15-16 marca 2002 r.
