Szóste roczne sprawozdanie, zgodnie z klauzulą operacyjną nr 8 Kodeksu postępowania Unii Europejskiej w sprawie wywozu broni.

SZÓSTE ROCZNE SPRAWOZDANIE, ZGODNIE Z KLAUZULĄ OPERACYJNĄ NR 8 KODEKSU POSTĘPOWANIA UNII EUROPEJSKIEJ W SPRAWIE WYWOZU BRONI

(2004/C 316/01)

(Dz.U.UE C z dnia 21 grudnia 2004 r.)

WPROWADZENIE

Kodeks postępowania Unii Europejskiej w sprawie wywozu broni został przyjęty dnia 8 czerwca 1998 r. Kodeks określa osiem kryteriów dla wywozu broni konwencjonalnej oraz procedurę notyfikacji odmowy wymagającą od Państw Członkowskich konsultacji w sprawach ewentualnych zezwoleń wydanych po odwołaniu. Od czasu jego przyjęcia kodeks w znaczący sposób przyczynił się do harmonizacji krajowych polityk dotyczących kontroli wywozu broni.

W szóstym roku stosowania europejskiego kodeksu postępowania ponownie osiągnięto znaczący postęp w odniesieniu do wprowadzania w życie kodeksu. Wiele nowych i ważnych wydarzeń przyczyniło się do dalszego wzmocnienia i rozszerzenia stosowania kodeksu. Wydarzenia te ponownie potwierdzają status kodeksu jako najbardziej wszechstronnego międzynarodowego systemu kontroli wywozu broni. Najważniejszym wydarzeniem pod tym względem było przystąpienie do Unii Europejskiej dziesięciu nowych Państw Członkowskich dnia 1 maja 2004 r. Należy również zauważyć, że poza nowymi Państwami Członkowskimi, wkrótce po przyjęciu kodeksu w 1998 r., Bułgaria, Rumunia, Islandia i Norwegia zadeklarowały, że podzielają jego cele i dostosowały się do kryteriów i zasad zawartych w kodeksie, które stanowią dla nich wytyczne w ich krajowych politykach wywozu. Następnie Kanada i Chorwacja również dostosowały się do kodeksu.

W celu zachowania przejrzystości zwraca się uwagę na podręcznik użytkownika, który jest istotnym narzędziem podsumowującym uzgodnione wytyczne do stosowania przepisów operacyjnych kodeksu, a który został opublikowany i będzie regularnie uaktualniany. Podręcznik użytkownika jest przeznaczony głównie do użytku przez urzędników wydających zezwolenia wywozowe i znajduje się w Kodeksie postępowania UE w sprawie wywozu broni w rozdziale "Kontrole wywozu związane z bezpieczeństwem" na stronie internetowej Rady w dziale wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (http://ue.eu.int). Przestawia obszerne omówienie kodeksu i sposobu jego stosowania przez Państwa Członkowskie.

I. PRZEGLĄD SZÓSTEGO ROKU WPROWADZANIA W ŻYCIE KODEKSU

1. Rozszerzenie Unii

W wyniku przystąpienia do Unii Europejskiej dziesięciu nowych Państw Członkowskich dnia 1 maja 2004 r. kryteria i procedury kodeksu postępowania, szczególnie mechanizm notyfikacji i konsultacji, ma do nich pełne zastosowanie. W rezultacie oczekuje się, że duża liczba notyfikowanych odmów i konsultacji, które miały miejsce w ciągu ostatnich sześciu lat, będzie nadal rosła, a dialog między Państwami Członkowskimi w sprawie interpretacji kodeksu niewątpliwie zostanie zintensyfikowany. Przyczyni się to do dalszej zbieżności polityk i procedur dotyczących wywozu broni, mających zastosowanie do 25 Państw Członkowskich. Te Państwa Członkowskie, które ostatnio przystąpiły do UE i które mogły przekazać liczby dotyczące swojej sprzedaży broni w 2003 r., jak to widać z załączonych tablic, zostały uwzględnione w niniejszym sprawozdaniu.

2. Przegląd kodeksu postępowania

Ważnym wydarzeniem, które miało miejsce w 2004 r., a które wiąże się z kodeksem postępowania, był jego przegląd, pierwszy od czasu wprowadzenie kodeksu w życie w 1998 r. Dyskusja nad przeglądem odbywała się nie tylko między Państwami Członkowskimi, ale również poprzez spotkania z trzecimi zainteresowanymi stronami, zwłaszcza międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi. W czasie Prezydencji irlandzkiej i niderlandzkiej odbyło się wiele konstruktywnych spotkań w sprawie przeglądu, w których uczestniczyły zarówno Państwa Członkowskie, jak i organizacje pozarządowe. Oczekuje się, że dyskusje dotyczące przeglądu w znaczący sposób przyczynią się do uaktualnienia i poprawy kodeksu. Najprawdopodobniej wiele nowych elementów zostanie włączonych do kodeksu, co przyczyni się do pogłębienia i poszerzenia jego zastosowania.

3. Podręcznik użytkownika

Począwszy od dnia 1 stycznia 2004 r., podręcznik użytkownika, którego pierwsza wersja została przyjęta w 2003 r., jest dostępny w części "Kontrole wywozu związane z bezpieczeństwem" na stronie internetowej Rady w dziale wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (http://ue.eu.int) i ma pełne zastosowanie. Zawiera on procedury usprawnienia systemu notyfikacji odmów i konsultacji oraz wyjaśnia obowiązki Państw Członkowskich w tym zakresie. Poprawiona wersja podręcznika zostanie wkrótce opublikowana i będzie zawierała rozdziały dotyczące praktyk związanych z wydawaniem zezwoleń, najlepszych praktyk dotyczących interpretacji wybranych kryteriów oraz wymogi związane z przekazywaniem informacji do rocznego sprawozdania UE.

4. Najlepsze praktyki dotyczące interpretacji kryteriów

Najlepsze praktyki dotyczące interpretacji kryterium 8 kodu postępowania, do włączenia do podręcznika użytkownika, są obecnie przedmiotem dyskusji między Państwami Członkowskimi.

5. Środki tymczasowe dotyczące zniesienia embarga na broń

Państwa Członkowskie dyskutują obecnie nad zestawem procedur tymczasowych, które można by stosować wobec państw, dla których UE zdecydowała się znieść istniejące embarga na broń. Ten tzw. niezbędnik (toolbox) stanowiłby uzupełnienie kodeksu postępowania.

6. Współpraca z państwami trzecimi

Państwa Członkowskie osiągnęły porozumienie w sprawie mechanizmu usprawnienia współpracy z państwami trzecimi, dotyczącej działań przez nie prowadzonych w celu promowania zasad i kryteriów kodeksu wśród państw trzecich. Prezydencja i kilka Państw Członkowskich zorganizowały wspólne seminaria z krajami sąsiadującymi i krajami kandydującymi.

Odbyły się spotkania Trojki ze Stanami Zjednoczonymi, Kanadą, Federacją Rosyjską i Ukrainą w ramach dialogu politycznego w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Owocne dyskusje z tymi krajami dotyczyły ogólnie kontroli wywozu broni i w szczególności kodeksu postępowania.

7. Dialog z Parlamentem Europejskim

Dnia 1 września 2004 r. na zaproszenie Podkomitetu ds. Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego Prezydencja niderlandzka wymieniła poglądy z członkami tego Podkomitetu w sprawie piątego rocznego sprawozdania dotyczącego europejskiego Kodeksu postępowania w sprawie wywozu broni i spraw związanych z wywozem broni. Grupa robocza COARM wyraziła zgodę na zaproszenie sprawozdawcy wyżej wymienionego sprawozdania z Komitetu Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego do dyskusji nieformalnej.

II. STAN ZAAWANSOWANIA WPROWADZANIA W ŻYCIE ŚRODKÓW PRIORYTETOWYCH OKREŚLONYCH W PIĄTYM ROCZNYM SPRAWOZDANIU

1. Harmonizacja sprawozdań krajowych

Mimo że różnice między krajowymi sprawozdaniami nadal istnieją, podjęto wiele kroków w celu dalszej harmonizacji procedur sprawozdawczych oraz osiągania pełnej porównywalności danych statystycznych. Państwa Członkowskie wyraziły zgodę na włączenie odniesień do numerów wykazu sprzętu wojskowego w swoim wkładzie do rocznego sprawozdania UE (jeśli są one dostępne). Ponadto osiągnięto porozumienie w sprawie przekazywania danych krajowych dotyczących wartości wydanych licencji. W związku z faktem, że niektóre państwa nie są obecnie w stanie przekazywać dodatkowych danych dotyczących faktycznego wywozu, uzgodniono, że liczby te będą udostępniane przez te państwa, gdy tylko będzie to możliwe.

2. Pośrednictwo w handlu bronią

W czerwcu 2003 r., po ostatecznym zatwierdzeniu przez grupę roboczą COARM, Rada przyjęła wspólne stanowisko w sprawie kontroli pośrednictwa w handlu bronią. Wspólne zobowiązanie jest formalnym potwierdzeniem niektórych z uzgodnionych praktyk wyszczególnionych w dodatku do czwartego sprawozdania rocznego. Zawiera ono również pewne kryteria i definicje, które Państwa Członkowskie mają włączyć do swojego prawodawstwa dotyczącego pośrednictwa w handlu bronią.

Grupa robocza uzgodniła, że wspólne stanowisko powinno zostać wprowadzone w życie za pomocą mechanizmu określonego w kodeksie postępowania. Oczekuje się, że zostanie to wyraźnie określone w odpowiednim ustępie operacyjnym poprawionego kodeksu postępowania. Jednakże, ze względu na fakt, że wszystkie Państwa Członkowskie nie mają jeszcze prawodawstwa dotyczącego pośrednictwa w handlu bronią, system notyfikacji i konsultacji będzie działał na zasadach obowiązku tylko dla tych Państw Członkowskich, które już posiadają wymagane przepisy prawne.

3. Elektroniczne przekazywanie oprogramowania i technologii

W ramach przeglądu kodeksu postępowania spodziewane jest osiągnięcie porozumienia w celu włączenia w odpowiednim ustępie operacyjnym kodeksu nowych przepisów stwierdzających, że wywóz licencjonowanych aplikacji powinien obejmować aplikacje dotyczące każdego niematerialnego przekazywania oprogramowania i technologii za pomocą takich środków, jak media elektroniczne, faks lub telefon.

4. Promowanie zasad i kryteriów kodeksu wśród państw nieczłonkowskich oraz wśród organizacji międzynarodowych

Kodeks postępowania, jego cele i procedury są stale prezentowane i promowane w ramach dialogu politycznego z państwami nieczłonkowskimi i organizacjami międzynarodowymi.

W tym zakresie w 2003 r. grupa robocza COARM uzgodniła ogólne zasady przekazywania zbiorczych informacji dotyczących odmów bez wskazywania Państw Członkowskich, które wydały odmowę wybranym państwom nieczłonkowskim, których prawodawstwo dotyczące kontroli wywozu i polityka w tym zakresie spełniają wysokie normy określone przez Państwa Członkowskie wobec siebie samych. Każda decyzja w tym zakresie będzie podejmowana oddzielnie dla każdego przypadku po konsultacji z Prezydencją lub Sekretariatem Rady z Państwem Członkowskim, którego ona dotyczy, w sprawie szczegółowych informacji, które mogą być przekazane zgodnie z prawem krajowym. Norwegia jest pierwszym państwem, z którym osiągnięto takie porozumienie. Wyżej wspomniana wymiana informacji dotyczących odmów między UE i Norwegią będzie się odbywała, począwszy od dnia 18 listopada 2004 r.

5. Praktyczna i techniczna pomoc dla krajów kandydujących

Jak stwierdzono w rozdziale I niniejszego sprawozdania, Państwa Członkowskie osiągnęły porozumienie w sprawie mechanizmu usprawnienia koordynacji inicjatyw dotyczących kontaktów zewnętrznych przez nie podejmowanych w celu promowania zasad i kryteriów kodeksu wśród krajów kandydujących i innych państw trzecich. Taki mechanizm będzie składał się, między innymi, z bazy danych zawierającej informacje dotyczące krajowych działań podejmowanych z takimi krajami. Pomoże to Państwom Członkowskim w lepszym określaniu priorytetów i planowaniu własnych działań w tym zakresie oraz w promowaniu wspólnych działań.

6. Pełne wprowadzenie w życie podręcznika użytkownika

Jak określono w rozdziale I niniejszego sprawozdania, podręcznik użytkownika, w pierwszej wersji przyjętej w 2003 r., zaczął być w pełni stosowany, począwszy od dnia 1 stycznia 2004 r. Zawiera on procedury usprawnienia systemu notyfikacji odmów i konsultacji oraz wyjaśnia obowiązki Państw Członkowskich w tym zakresie. Począwszy od wyżej wspomnianej daty, krajowe notyfikacje i konsultacje dwustronne odbywają się za pomocą systemu poczty elektronicznej UE "COREU" niemal codziennie, przyczyniając się w znaczący sposób do wzrostu przejrzystości polityki wywozu broni Państw Członkowskich wobec szczególnych krajów końcowego przeznaczenia i szczególnych użytkowników końcowych.

Państwa Członkowskie uaktualniły swoje krajowe wykazy notyfikacji odmów i zobowiązały się do regularnej kontynuacji tego uaktualniania. Wykazy takie, jak również wyniki konsultacji dwustronnych, są umieszczane w centralnej elektronicznej bazie odmów UE. Baza danych, która zarządzana jest przez Sekretariat Generalny Rady, może zostać przekształcona w dynamiczny system odzwierciedlający politykę Państw Członkowskich w sprawie wywozu broni.

Rozdziały opisujące uzgodnione praktyki dotyczące procedury udzielania licencji, wytyczne w sprawie kryteriów (tzn. kryterium 8) oraz wymogi dotyczące przekazywania informacji do rocznego sprawozdania UE zostaną włączone do poprawionej wersji podręcznika użytkownika, która zostanie wkrótce opublikowana.

7. Rozwój dialogu z Parlamentem Europejskim

Jak stwierdzono w rozdziale I niniejszego sprawozdania, dnia 1 września Prezydencja niderlandzka, na zaproszenie Podkomitetu ds. Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego, wymieniła poglądy z członkami tego Podkomitetu w sprawie piątego rocznego sprawozdania dotyczącego europejskiego kodeksu postępowania w sprawie wywozu broni i spraw związanych z wywozem broni. Członkowie Parlamentu byli szczególnie zainteresowania następującymi kwestiami: przekształceniem kodeksu postępowania we wspólne stanowisko, kwestiami dotyczącymi nielegalnymi transferami broni strzeleckiej i lekkiej, przejrzystości, pośrednictwa w handlu bronią, działaniami zewnętrznymi oraz wyjaśnianiem i ujednolicaniem interpretacji kryteriów kodeksu.

8. Rozwój stosunków z krajami trzecimi

Odbyły się owocne spotkania "trojki" COARM Prezydencji irlandzkiej i niderlandzkiej ze Stanami Zjednoczonymi, Kanadą, Federacją Rosyjską i Ukrainą w ramach dialogu politycznego w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. W trakcie tych spotkań Prezydencja poinformowała swoich rozmówców o nowych wydarzeniach dotyczących kodeksu postępowania UE, w szczególności o procesie przeglądu. Przedyskutowano także inne sprawy będące przedmiotem wzajemnego zainteresowania, takie jak kwestie zgodności wywozu i kontroli broni oraz wnioski o członkostwo w Porozumieniu z Wassenaar, złożone przez sześć nowych Państw Członkowskich UE.

9. Przegląd kodeksu postępowania

Grupa COARM przeprowadziła pogłębione dyskusje w celu dokonania przeglądu kodeksu, który postanowiła przeprowadzić w grudniu 2003 r. W wyniku tego przeglądu, pierwszego od czasu przyjęcia kodeksu w 1998 r., spodziewane jest znaczące wzmocnienie go poprzez włączenie do jego tekstu szeregu nowych elementów, a w szczególności: kwestii dotyczących pośrednictwa w handlu bronią, tranzytu, zamorskiej produkcji na licencji, niematerialnego przekazywania oprogramowania i technologii, certyfikacji użytkowników końcowych oraz sprawozdawczości krajowej. Trwają dyskusje nad możliwością włączenia również innych kwestii. Nie osiągnięto jeszcze porozumienia w sprawie przekształcenia kodeksu w instrument prawnie wiążący.

III. INNE KWESTIE OMAWIANE PRZEZ GRUPĘ ROBOCZĄ COARM W ZWIĄZKU Z WPROWADZANIEM W ŻYCIE KODEKSU POSTĘPOWANIA

1. Wykorzystanie towarów wwożonych ponownie jako komponentów

Państwa Członkowskie uzgodniły, że tak jak w przypadku wszystkich wniosków o wydanie zezwolenia, będą w pełni stosowały kodeks postępowania do wniosków o wydanie zezwoleń dla towarów, w przypadkach gdy rozumie się, że te towary zostaną wykorzystane jako komponenty produktów przeznaczonych do ponownego wwozu. Jednakże przy ocenie takich wniosków Państwa Członkowskie będą brały pod uwagę, między innymi, następujące kwestie:

i) politykę kontroli wywozu i skuteczność systemu kontroli wywozu w kraju, w którym dokonuje się wykorzystania tych towarów jako komponentów;

ii) istotność stosunków Państw Członkowskich z tym krajem w zakresie obrony i bezpieczeństwa;

iii) znaczenie i istotność towarów w stosunku do towarów, które mają być włączone jako komponenty, oraz w stosunku do któregokolwiek użytkownika końcowego produktów finalnych, co może powodować pewne obawy;

iv) łatwość, z jaką towary lub ich istotne elementy mogą być usuwane z tych towarów, w których skład mają wchodzić;

v) reputacja podmiotu, dla którego towary te są przeznaczone.

2. Wytyczne dotyczące priorytetów na najbliższą przyszłość

Sześć lat stosowania kodeksu postępowania pokazało, że podstawowe elementy wspólnego podejścia do kontroli wywozu broni konwencjonalnej przez Państwa Członkowskie można uznać za wprowadzone w życie. Jednakże w dalszym ciągu jest wiele do zrobienia w pewnych dziedzinach, którymi nie zajęto się w przeszłości lub gdzie dalsze prace są niezbędne w celu skonsolidowania i kontynuowania prac na podstawie już osiągniętych rezultatów.

Państwa Członkowskie określiły następujące wytyczne priorytetowe na najbliższą przyszłość:

1) Kontynuacja procesu ujednolicania sprawozdań krajowych w celu opracowania bardziej czytelnych i przejrzystych tabel zbiorczych.

2) Kontynuacja wykonania wspólnego stanowiska w sprawie pośrednictwa w handlu bronią, z uwzględnieniem różnej sytuacji w prawodawstwie krajowym.

3) Pełne wprowadzenie w życie uproszczonych zasad zawartych w "Podręczniku użytkownika", włącznie z centralną bazą danych dotyczącą odmów.

4) Przeanalizowanie możliwości opracowania wspólnych wytycznych dotyczących kontroli użytkowników końcowych i weryfikacji po dostawie w krajach końcowego przeznaczenia wywozu broni pochodzącej z Państw Członkowskich UE.

5) Opracowanie najlepszych praktyk interpretowania kryteriów, tak jak to ma miejsce w przypadku kryterium 8.

6) Kontynuacja polityki promowania zasad i kryteriów kodeksu postępowania wśród państw trzecich, szczególnie tych, które dostosowały się do kodeksu postępowania.

7) Udzielanie praktycznej i technicznej pomocy, tam gdzie istnieje zapotrzebowanie, państwom kandydującym, w celu zapewnienia ujednolicenia polityki w sprawie kontroli wywozu broni oraz pełnego stosowania zasad i kryteriów kodeksu postępowania.

8) Dalszy rozwój dialogu z Parlamentem Europejskim.

..................................................

Notka Wydawnictwa Prawniczego "Lex"

Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.

..................................................

ANNEX

Information on conventional arms exports and implementation of the Code of Conduct by the Member States over the period 1 January to 31 December 2003

grafika

Table A

Tables setting out exports per destination, per region and world-wide

grafika

Table B

Total number of consultations initiated and total number of consultations received by each member state in 2003

grafika

Table C

Internet addresses for national reports on arms exports

grafika

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2004.316.1
• Rodzaj: Informacja
• Tytuł: Szóste roczne sprawozdanie, zgodnie z klauzulą operacyjną nr 8 Kodeksu postępowania Unii Europejskiej w sprawie wywozu broni.
• Data aktu: 21/12/2004
• Data ogłoszenia: 21/12/2004