Opinia w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Opodatkowanie dywidend osób fizycznych na rynku wewnętrznym.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Opodatkowanie dywidend osób fizycznych na rynku wewnętrznym

(COM(2003) 810 final)

(2004/C 302/15)

(Dz.U.UE C z dnia 7 grudnia 2004 r.)

19 grudnia 2003 r., Komisja Europejska postanowiła, zgodnie z artykułem 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego na temat komunikatu wspomnianego powyżej.

Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz spójności gospodarczej i społecznej, odpowiedzialna za przygotowywanie prac Komitetu w tej dziedzinie, przyjęła swoją opinię dnia 8 czerwca 2004 r. (sprawozdawca: Daniel RETUREAU).

Na 410 sesji plenarnej w dniach 30 czerwca i 1 lipca 2004 r. (posiedzenie w dniu 30 czerwca), Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 151 do 1, przy 12 głosach wstrzymujących się, przyjął następującą opinię:

1. Wstęp

1.1 Komunikat przedłożony w celu wydania opinii dotyczy głównie opodatkowania dywidend pobieranych przez osoby fizyczne w związku z ich inwestycjami portfelowymi.

1.2 Został on wydany po Komunikacie dotyczącym opracowania na temat systemu podatkowego przedsiębiorstw⁽¹⁾, w którym proponowano już określenie wytycznych dotyczących stosowania głównych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w tej dziedzinie, a w przypadku dywidend pobieranych przez osoby fizyczne, odwołuje się do orzeczenia Verkooijen⁽²⁾. Zrównanie płatności dywidend z zagranicy i za granicę z obrotem kapitałowym jest konstrukcją sędziowską; dywidendy nie są wymienione expressis verbis ani w traktacie ani w dyrektywie.

1.3 Różnice pomiędzy systemami podatkowymi krajów członkowskich odnośnie "podwójnego opodatkowania zysków spółek rozdzielanych między akcjonariuszy w formie dywidend⁽³⁾" stanowiłyby źródło dużej dyskryminacji, oraz przeszkodę w swobodnym przepływie kapitałów w obrębie Jednolitego Rynku.

1.4 Proponowane wytyczne orientacyjne dotyczą wpływu prawa wspólnotowego na różne sposoby opodatkowania dywidend przez Państwa Członkowskie i mają na celu, w świetle orzecznictwa wyżej wymienionego Trybunału, wyeliminowanie ograniczeń na jakie napotykają osoby prywatne z powodu systemu podatkowego dotyczącego dochodów z posiadanych akcji portfelowych. Poza tym propozycja zawiera projekt redukcji zbyt wysokiego podatku u źródła dochodu w krajach, z których wypłaca się dywidendy.

1.5 Celem jest "pomóc tym (Państwom Członkowskim) w czuwaniu nad zgodnością ich systemów podatkowych ze zobowiązaniami rynku wewnętrznego zgodnie z zasadami Traktatu w dziedzinie swobodnego przepływu kapitałów".

1.6 Gdyby Państwa Członkowskie nie zaakceptowały zaproponowanej metody eliminacji przeszkód podatkowych w swobodnym przepływie w przypadku inwestycji portfelowych w akcje, Komisja mogłaby wówczas odwołać się do artykułu 226 Traktatu WE jako strażnik traktatów.

1.7 Należy przypomnieć, że Trybunał może wyłączyć z treści kwestii wstępnych sformułowanych przez sędziego krajowego - uwzględniając dane przez niego przedstawione - elementy podlegające wykładni prawa wspólnotowego, w celu umożliwienia temu sędziemu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, jakie zostało do niego wniesione⁽⁴⁾.

2. Opodatkowanie dywidend na rynku wewnętrznym

2.1 Opodatkowanie wyników spółek obejmuje podatek od dochodów, którego stawka zmienia się w zależności od kraju od 12,5 do 40 % (średnio około 30 %). Opodatkowanie dywidend wypłaconych od zysków po opodatkowaniu podatkiem od spółek (IS) może mieć miejsce u źródła i być odliczone od wypłaconej dywidendy, ale również może być objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych przy stawce dodatkowej lub według oddzielnej stawki.

2.2 Opodatkowanie wyniku spółek i dywidend stanowi według Komisji "podwójne opodatkowanie ekonomiczne", a osobom prywatnym grozi ponadto podwójne opodatkowanie prawne międzynarodowe (opodatkowanie przez dwa różne państwa w przypadku dywidend otrzymanych za granicą).

2.2.1 Model konwencji OECD, proponowany w celu unikania międzynarodowego podwójnego opodatkowania prawnego nie zajmuje się podwójnym opodatkowaniem ekonomicznym.

2.2.2 Na podstawie przykładowej konwencji OECD, podatek już pobrany u źródła od dywidend w państwie pochodzenia powinien być odliczony od podatku należnego w państwie siedziby podatkowej akcjonariusza, w formie zwykłego ograniczonego zaliczenia na podatek, który może być należny od dywidend w państwie siedziby podatkowej.

2.2.3 Model OECD stosuje się, zdaniem Komisji, do wszystkich systemów opodatkowania dywidend, w formie czystej lub mieszanej (system klasyczny, cedularny, zaliczenie, zwolnienie).

3. Orzeczenie Verkooijen i kilka innych stosownych orzeczeń

3.1 W wyroku Trybunału dotyczącym sprawy Verkooijen, chodziło o odmowę przyznania temu ostatniemu prawa do zwolnienia od podatku dochodowego w przypadku dywidend od akcji otrzymanych od spółki osiedlonej w Państwie Członkowskim innym niż Holandia.

3.2 Zwolnienie to stosowało się do dochodu z akcji lub udziałów, od których holenderski podatek od dywidend został potrącony u źródła w Holandii, co wykluczało z niego dochody z akcji otrzymane w innych krajach.

3.2.1 Po pierwsze, zwolnienie było pomyślane jako środek mający na celu poprawę poziomu funduszy własnych przedsiębiorstw i stymulację zainteresowania osób prywatnych akcjami holenderskimi; po drugie, w szczególności w przypadku drobnych inwestorów, zwolnienie miało na celu zrekompensowanie w pewnym sensie podwójnego opodatkowania ekonomicznego przez zwolnienie w wysokości tysiąca guldenów.

3.2.1.1 W ramach opodatkowania dochodów Verkooijena, inspektor podatkowy nie zastosował zwolnienia dywidend, uważając, że Verkooijen nie miał do tego prawa, ponieważ dywidendy, jakie otrzymał, "nie podlegały holenderskiemu podatkowi od dywidend".

3.2.2 Po wystąpieniu do niego przez właściwy sąd krajowy z kwestią wstępną, Trybunał uznał, że pobieranie dywidend zagranicznych jest nierozłącznie związane z ruchem kapitałów; inne i mniej korzystne potraktowanie dywidend przybywających do kraju w stosunku do dywidend krajowych stanowiło więc ograniczenie zakazane w przypadku swobodnego przepływu kapitałów.

3.2.2.1 Trybunał uściślił, że takie postanowienie ustawodawcze jak w danym przypadku "...skutkuje odstraszaniem obywateli jakiegoś Państwa Członkowskiego mieszkających w Holandii od inwestowania ich kapitałów w spółki mające swoją siedzibę w innym Państwie Członkowskim".

3.2.2.2 "Przepis taki daje również skutek ograniczający w stosunku do spółek osiedlonych w innych Państwach członkowskich, ponieważ stanowi przeszkodę w pozyskiwaniu kapitałów w Holandii".

3.3 W sprawie Schmid⁽⁵⁾, rzecznik generalny zgłosił uwagę, że dywidendy pochodzące z akcji pochodzenia zagranicznego, nie podlegające w Austrii potrąceniu u źródła o charakterze uwalniającym z tytułu podatku od dochodów z kapitału, podlegają w związku z tym całkowicie podatkowi dochodowemu i nie mogą podlegać zastosowaniu stawki podatkowej zmniejszonej o połowę. Rzecznik generalny orzekł więc, że zachodzi tu sytuacja pogwałcenia swobody obrotu kapitału.

4. Uwagi ogólne Komitetu

4.1 W dziedzinie podatków, Państwa Członkowskie mają zastrzeżone kompetencje. Artykuły 56 i 58 aktualnie obowiązującego Traktatu o Wspólnocie Europejskiej wyznaczają jednak granice tych uprawnień krajowych, które nie powinny naruszać podstawowej wolności ani obchodzić prawa wspólnotowego: artykuł 56 zabrania tworzenia przeszkód dla swobodnego przepływu kapitałów, podczas gdy artykuł 58 mówi, że o ile krajowe przepisy podatkowe mogą "ustanawiać różnice pomiędzy podatnikami nie będącymi w takiej samej sytuacji odnośnie ich miejsca zamieszkania lub miejsca, w którym ich kapitały zostały zainwestowane" i o ile państwa mogą podejmować "wszelkie działania niezbędne do uniemożliwienia łamania ich ustaw i przepisów, w szczególności w dziedzinie podatkowej lub w dziedzinie kontroli ostrożnościowej instytucji finansowych (...) lub (...) podejmować uzasadnione działania z powodów związanych z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym", to jednak działania podejmowane w tym celu nie mogą "stanowić ani środka arbitralnej dyskryminacj,i ani ukrytego ograniczania swobodnego przepływu kapitałów i płatności".

4.2 Orzecznictwo Trybunału wymaga w gruncie rzeczy równego traktowania osób podlegających opodatkowaniu i zakazuje podwójnego opodatkowania międzynarodowego.

4.3 Wraz z rozszerzeniem Unii Europejskiej i jeszcze bardziej widocznymi różnicami stawek podatkowych w przypadku podatku od spółek i podatku dochodowego od osób fizycznych, Komitet przyznaje, że jest sprawą pilną zachęcenie wszystkich Państw Członkowskich, które jeszcze tego nie zrobiły, do zawarcia umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania, na podstawie elementarnego modelu proponowanego przez OECD, w celu osiągnięcia równego traktowania na poziomie krajowym dywidend otrzymywanych przez inwestorów portfelowych, bez względu na ich pochodzenie we Wspólnocie.

4.4 Komitet zauważa, że Traktat przewiduje również swobodny przepływ kapitałów w kierunku do lub z krajów trzecich, oraz że pewna liczba umów międzynarodowych została już zawarta pomiędzy Państwami Członkowskimi i krajami trzecimi.

4.5 Pełna neutralność mogłaby być idealnie osiągnięta - przy połączeniu wszystkich warunków przedstawionych w komunikacie i przy ograniczeniu się do obszaru Wspólnoty - tylko przy jednej wspólnotowej stawce podatkowej podatku od spółek w systemie zwolnienia, i pod warunkiem, że warunki opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych byłyby również równe we wszystkich danych krajach, i gdyby uznano, że dochody z akcji stanowią jedyny dochód podatnika inwestującego w portfel. Komisja przyznaje zresztą sama, że całkowita neutralność podatkowa mogłaby zostać osiągnięta tylko przez całkowitą harmonizację systemu podatkowego Państw Członkowskich.

4.6 Niezależność podatkowa parlamentów i państw, decydujących o opodatkowaniu osób fizycznych i prawnych oraz o budżecie krajowym, stanowi historyczną podstawę demokracji europejskich. Równość obywateli wobec obciążeń publicznych stanowi podstawową zasadę o wartości konstytucyjnej. Państwa członkowskie mają jeszcze, na aktualnym poziomie integracji europejskiej, poważne powody, aby chcieć zachować, jak to jest przewidziane traktatami, swoje uprawnienia krajowe w dziedzinie podatkowej. Sytuacja ta mogłaby oczywiście ulec zmianie w przyszłości. Komitet pragnie jednak, aby swoboda, jaką mają Państwa Członkowskie, nie prowadziła do sytuacji dumpingu podatkowego.

4.7 Komitet uważa, że proponowane wytyczne orientacyjne - o ile są one rzeczywiście ograniczone do spraw, którymi zajmuje się Trybunał - wpisują się w ten warunek w ramach odpowiednich kompetencji Komisji i Państw Członkowskich. Jeśli tak postanowiono, Parlament Europejski i wspólnotowe organy doradcze powinny zostać w pełni włączone w monitorowanie takiej procedury.

4.8 Komitet zastanawia się wreszcie, czy groźba wystąpienia do Trybunału Sprawiedliwości jest rzeczywiście w stanie ułatwić niezbędne poszukiwanie rozwiązań; mimo to Komitet jest zdania, że Państwa Członkowskie, których ten problem dotyczy, muszą szybko wydać przepisy eliminujące dyskryminujące traktowanie płatności dywidend za granicę i z zagranicy. Mogłoby to ponadto sprowadzać się do próby uczynienia z Trybunału zastępcy wspólnotowego ustawodawcy podatkowego, ponad kompetencjami posiadanymi przez Państwa Członkowskie, co mogłoby prowadzić do pomieszania władz.

5. Uwagi szczegółowe

5.1 Komitet zauważa, że względnie prosty model analizy Komisji obejmuje tylko jeden przypadek lokowania w akcje, czyli indywidualny portfel złożony z akcji spółek działających w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich. Portfel może się składać z akcji spółek mających siedzibę w kilku Państwach Członkowskich lub poza terytorium Unii.

5.2 Komitet zauważa też, że dochody z papierów wartościowych mogą również pochodzić ze spółek lokaty zbiorowej lub funduszu emerytalnego, w formie nie pozwalającej na poznanie pochodzenia krajowego różnych składowych wypłacanych dywidend i wartości dodatkowych. Ponadto, różne zasady podatkowe stosują się czasami do wartości dodatkowych z tych form lokowania i do rozdzielanych dochodów, w porównaniu z zasadami związanymi z bezpośrednim inkasowaniem dywidend przez osobę fizyczną dysponującą swoim własnym portfelem akcji. Komisja nie zajmuje się tymi zagadnieniami.

5.3 Komitet stwierdza, że zagadnienie opodatkowania wartości dodatkowych wynikających ze spieniężania papierów wartościowych na giełdzie również nie jest poruszane w komunikacie. Pobieranie dywidend nie jest jedynym celem inwestowania w portfel akcji dla osoby prywatnej. Waloryzacja papieru wartościowego na giełdzie w celu osiągnięcia ewentualnego zysku stanowi jeszcze bardziej podstawowy powód inwestycji, i jest związana z zarządzaniem portfelem i przychodami z niego. Problem ten powinien również zostać niewątpliwie zbadany.

5.4 Odnośnie debaty nad podwójnym opodatkowaniem ekonomicznym, Komitet uważa, że nie jest nieuzasadnione rozróżnianie osób fizycznych i osób prawnych, niezależnie od metod i stawek opodatkowania praktykowanych w tym względzie. Część wypłacona akcjonariuszom stanowi dla tych ostatnich dochód do dyspozycji, ale nie wszystkie zyski muszą koniecznie być przedmiotem podziału. Część z nich służy do samofinansowania spółki, co waloryzuje papiery wartościowe i bogactwo akcjonariuszy; ta część zysku podlega tylko podatkowi od spółek, a nie podatkowi dochodowemu od osób fizycznych w przypadkach rozpatrywanych przez Komisję. Dobrze byłoby więc również wiedzieć, czy te wartości dodatkowe są lub nie są opodatkowane podczas ich spieniężania i na jakich warunkach; komunikat nie zajmuje się tym zagadnieniem, które jest jednak ważne w oczach Komitetu.

6. Podsumowanie

6.1 Komitet uważa, że już samo zajęcie się podwójnym opodatkowaniem i opodatkowaniem ewentualnych dochodów u źródła odnośnie dywidend krajowych i dywidend pochodzących z zagranicy lub wychodzących za granicę w celu zapewnienia ich niedyskryminacyjnego traktowania, stanowi ważny cel, który nie powinien jednak zmierzać do kwestionowania podstawowej zasady równości osób fizycznych wobec obciążeń publicznych na poziomie krajowym. Państwa Członkowskie mogłyby również rozważyć współpracę pomiędzy krajami mającymi podobne praktyki podatkowe w celu oceny, który ze stosowanych systemów jest najbardziej optymalny.

6.2 Zagadnienia wymienione przez Komitet w jego uwagach szczegółowych mogłyby zostać rozpatrzone w terminie późniejszym w aspekcie dalszej harmonizacji podatkowej - szczególnie w dziedzinie podatków od osób prawnych, opodatkowania dochodów i wartości dodatkowych z papierów wartościowych - w celu ulepszenia funkcjonowania rynku krajowego.

6.3 Komitet wreszcie uważa, że komunikat Komisji otwiera perspektywę dla rozwiązania problemów będących przedmiotem licznych wystąpień do Trybunału Sprawiedliwości, jakich należałoby w przyszłości unikać, aby nie przeciążać go niepotrzebnie wnioskami w tej dziedzinie.

Bruksela, 30 czerwca 2004 r.

	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
	Roger BRIESCH

______

⁽¹⁾ "Ku rynkowi wewnętrznemu bez utrudnień podatkowych" COM(2001)582 final

⁽²⁾ Sprawa C-35/98 Verkooijen Zbiór 2000 I-4071

⁽³⁾ Raport Ruding z marca 1992r. s. 207-208

⁽⁴⁾ Orzeczenie z dnia 28 stycznia 1992 r., Bachmann, CR09204/90, Zb. s. I-249

⁽⁵⁾ Sprawa C-516/99, 30 maja 2002 r.

ZAŁĄCZNIK

Następujące poprawki, które uzyskały liczbę głosów przychylnych stanowiącą przynajmniej jedną czwartą oddanych głosów, zostały odrzucone w toku obrad.

Punkt 4.6

Usunięcie ostatniego zdania tego punktu.

Wynik głosowania:

Głosów za: 84

Głosów przeciw: 58

Wstrzymujących się: 9

Punkt 4.8

Usunięcie tego punktu.

Wynik głosowania:

Głosów za: 85

Głosów przeciw: 53

Wstrzymujących się: 16

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2004.302.70
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Opodatkowanie dywidend osób fizycznych na rynku wewnętrznym.
• Data aktu: 30/06/2004
• Data ogłoszenia: 07/12/2004