Upoważnienie pacjenta złożone w jednej placówce może obowiązywać także w innych

Jeśli z treści upoważnienia złożonego przez pacjenta wynika ogólne uprawnienie do dostępu do dokumentacji medycznej, bez wskazania na jednostkę chorobową i placówkę medyczną, poradnię czy oddział to należy przyjąć, iż takie upoważnienie będzie skuteczne również w innych placówkach medycznych wyjaśnia Wiktoria Ucieklak w komentarzu w Serwisie Prawo i Zdrowie.

Pytanie

Pacjent zmarł nie upoważniając żadnej z osób do dostępu do jego dokumentacji medycznej. Po jego śmierci do szpitala zgłosiła się osoba legitymująca się upoważnieniem do dostępu do dokumentacji medycznej złożonym w innej
placówce medycznej, bez wskazywania nazwy tej placówki.

Czy szpital jest upoważniony do udostępnienia dokumentacji medycznej zmarłego pacjenta upoważnionej osobie na podstawie upoważnienia złożonego w innej placówce medycznej, przy czym upoważnienie zawiera jedynie dane osobowe upoważnionego (imię, nazwisko, adres, nie zawiera nr PESEL)?

Czy w opisanym powyżej stanie faktycznym istnieją ograniczenia co do udostępnienia dokumentacji medycznej z uwagi na ochronę zdrowia psychicznego?

Dokumentacja znajduje się w szpitalu psychiatrycznym.

Odpowiedź

Ustawa z 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego - dalej u.o.z.p., nie przewiduje wyjątku od zasad udostępniania dokumentacji medycznej na warunkach określonych w art. 26 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - dalej u.p.p. Przepisy prawa nie regulują wprost możności udostępnienia dokumentacji medycznej na podstawie upoważnienia złożonego w innej placówce medycznej. Aktualna linia orzecznicza zajmuje stanowisko, iż oświadczenie pacjenta złożone w danej placówce medycznej, zachowuje swoja moc w innych placówkach ochrony zdrowia. Niemniej jednak, dla oceny skuteczności przedstawionego upoważnienia należy każdorazowo zbadać jego treść, prawdziwość, a także legitymację osoby przedstawiającej dokument.

Uzasadnienie

Dyspozycja artykułu 26 ust. 1 i 2 u.p.p. wskazuje, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia. Stąd wniosek, iż nie ma potrzeby, aby do realizacji wyżej wymienionego uprawnienia było konieczne szczególne upoważnienie na wypadek śmierci pacjenta.

Przepisy prawa nie regulują wprost kwestii skuteczności upoważnienia do wglądu do dokumentacji medycznej złożonego w innej placówce. Kwestia ta budzi kontrowersje, zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie. Linia orzecznicza odchodzi od dotychczas prezentowanego stanowiska, iż upoważnienie udzielone w danym zakładzie opieki zdrowotnej nie ma zastosowania u innego świadczeniodawcy, przyjmując aktualnie, że upoważnienie do wglądu do dokumentacji medycznej wyrażone za życia pacjenta w danej placówce medycznej, zachowuje swoja moc w innych placówkach ochrony zdrowia (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 września 2013 roku sygn. akt II OSK 1539/13, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 lutego 2013 roku sygn. akt VII SAB/Wa 217/12). 

Należy mieć na względzie, że prawo do wglądu do dokumentacji medycznej pozostaje w ścisłym związku z jednym z podstawowych praw pacjenta tzn. z prawem do zachowania tajemnicy wynikającym z art. 14 u.p.p., dlatego każdorazowe udostępnienie dokumentacji medycznej osobie nieuprawnionej może skutkować odpowiedzialnością za naruszenie prawa pacjenta, a także przepisów o ochronie danych osobowych, bowiem dane medyczne jako dane wrażliwe, są poddane szczególnej ochronie. Dlatego, w ocenie skuteczności przedstawianego upoważnienia zawsze należy zbadać jego prawdziwość, treść, zakres, a także zweryfikować tożsamość osoby je przedstawiającej. 

Zdaniem autora komentarza nie ma racjonalnego powodu, aby ogólne oświadczenie pacjenta dotyczące dostępu do jego dokumentacji medycznej, złożone w konkretnym podmiocie leczniczym, ale bez wskazania nazwy tej placówki, traktować jako sporządzone tylko i wyłącznie na użytek danego świadczeniodawcy. Jeśli zatem z treści upoważnienia wynika ogólne uprawnienie do dostępu do dokumentacji medycznej zmarłego pacjenta, bez ograniczeń co do danej placówki czy też do jednostki chorobowej, to należy przyjąć iż osoba wskazana w treści dokumentu jest uprawniona do tego, by skutecznie domagać się w szpitalu dostępu do dokumentacji medycznej. 

W świetle powyższego, należy też zwrócić uwagę na tendencje do zmian prawa w kierunku poszerzenia uprawnień do dostępu do dokumentacji, bez zgody pacjenta, osób z nim spokrewnionych, w sytuacji, gdy pacjent zmarł i nie można już uzyskać od niego nowego wyraźnego upoważnienia. Dla przykładu wskazać można nowelizację ustawy z 2 grudnia 2009 roku o izbach lekarskich - dalej u.i.l., której dyspozycja art. 57 ust. 3 u.i.l. wskazuje, iż w razie śmierci pokrzywdzonego pacjenta, w jego prawa w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, w tym prawo dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej, może wykonywać: małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. 

Odnosząc się zaś do zakresu danych osoby uprawnionej wskazanych na dokumencie upoważnienia, zważyć należy, że akty prawa powszechnie obowiązującego nie określają zakresu danych, których ujawnienie warunkuje ważność przedmiotowego dokumentu. Stad, w ocenie autora, wskazanie imienia, nazwiska i adresu osoby jest wystarczające. Niemniej jednak, przed udostępnieniem dokumentacji, oprócz okazania upoważnienia, osoba uprawniona, w celu potwierdzenia swojego prawa, winna okazać dokument tożsamości. Reasumując, szpital każdorazowo powinien badać skuteczność upoważnienia do dostępu do dokumentacji medycznej zmarłego pacjenta złożonego, jeszcze za jego życia, w innej placówce medycznej. 

Jeśli z treści dokumentu wynika ogólne uprawnienie do dostępu do dokumentacji medycznej, bez wskazania na jednostkę chorobową, placówkę medyczną, poradnię, oddział etc., to należy przyjąć, iż takie upoważnienie będzie skuteczne również w innych placówkach medycznych.

Czytaj inne komentarze tego eksperta: 

Zgoda pacjenta na udostępnienie danych ubezpieczycielowi - w formie pisemnej>>>

Urząd skarbowy nie może żądać od szpitala danych o pacjencie>>>

Założenie spółki umożliwi zawarcie kontraktu z NFZ>>>

Wiktoria Ucieklak

Aplikant radcowski przy OIRP w Łodzi. Absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz Podyplomowego Studium z zakresu Prawnej Obsługi Przedsiębiorców. W 2013 roku obroniła pracę magisterską w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego. Od 2013 roku współpracuje z Kancelarią Fortak & Karasiński. Interesuje się prawem medycznym, cywilnym oraz gospodarczym.