W odpowiedzi na postulaty środowiska ratowników medycznych, analizę obowiązujących przepisów oraz ze względu na zmieniającą się strukturę zatrudnienia w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne, Rząd planuje wprowadzenie istotnych zmian dla ratowników medycznych. Zmiany w szczególności będą dotyczyły wprowadzenia jednej ścieżki kształcenia ratowników, prowadzenia rejestrów ratowników, a także możliwości wykonywania zawodu ratownika medycznego zarówno w systemie ochrony zdrowia, jak i poza nim.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej ustawę o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektóre inne ustawy, w zakresie kształcenia przeddyplomowego przewiduje się wprowadzenie jednej ścieżki kształcenia ratowników medycznych w trybie licencjatu, zamiast dwóch obecnie funkcjonujących ścieżek - studiów licencjackich (3 lata, 3800 godzin) oraz szkół policealnych (2 lata, 2100 godzin). Kształcenie w zawodzie ratownik medyczny ma zostać utrzymane wyłącznie na poziomie wyższych studiów pierwszego stopnia. Projektowana ustawa przewiduje, iż w przypadku osób, które rozpoczną studia wyższe na kierunku ratownictwo medyczne po dniu 30 września 2017 r., po złożeniu ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, będą przystępowały do 6 miesięcznej praktyki. Dodatkowo dla osób, które rozpoczną kształcenie po dniu 30 września 2017 i uzyskają dyplom ukończenia studiów wyższych pierwszego stopnia w zakresie ratownictwa medycznego w celu wykonywania zawodu ratownika medycznego zobowiązane będą do złożenia Państwowego Egzaminu z Ratownictwa Medycznego. Wskazany egzamin ma zastąpić organizowany obecnie przez Centralną Komisję Egzaminacyjną zewnętrzny egzamin potwierdzający posiadane kwalifikacje dla zawodu ratownika medycznego. Nowy egzamin ma być organizowany przez Centrum Egzaminów Medycznych, działające przy ministrze właściwym do spraw zdrowia, a przeprowadzany przez Państwową Komisję Egzaminacyjną powoływaną przez Dyrektora CEM. W skład Państwowej Komisji Egzaminacyjnej mają wchodzić osoby posiadające doświadczenie z zakresu ratownictwa medycznego (jedna z tych osób będzie musiała być lekarzem systemu) powoływane przez Dyrektora CEM. Egzamin będzie odbywał się w formie testowej i będzie przeprowadzany nie rzadziej niż raz w roku równocześnie w tych samych terminach, zgodnie z regulaminem wydanym przez Dyrektora CEM.

Zgodnie z projektem ustawy zmieniającej, wykonywanie zawodu ratownika medycznego będzie możliwe po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu ratownika medycznego oraz wpisie do rejestru ratowników medycznych (od 1 lipca 2019 r.). Prawo wykonywania zawodu będzie wydawał wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ratownika medycznego.

Dla monitorowania sytuacji kadrowej ratowników medycznych, projektowana ustawa nowelizująca zakłada wprowadzenie rejestru ratowników medycznych. Rejestr będzie prowadzony przez ministra właściwego do spraw zdrowia, zaś wpisów i wykreśleń we wskazanym rejestrze ma dokonywać wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ratownika medycznego. Rejestr będzie stanowił efektywne narzędzie ułatwiające ocenę zapotrzebowania na kadrę medyczną w systemie ochrony zdrowia.

Projektowana ustawa zakłada również wprowadzenie obowiązku odbycia 6-miesięcznego przeszkolenia dla ratowników medycznych, którzy nie wykonywali zawodu przez okres dłuższy niż 5 lat łącznie w okresie 6 lat, a zamierzają podjąć ponownie jego wykonywanie.

Ratownik medyczny ma otrzymać możliwość wykonywania zawodu zarówno w systemie ochrony zdrowia, jak i poza nim. Tym samym mógłby on udzielać świadczeń opieki zdrowotnej zgodnie z uzyskanymi kwalifikacjami w podmiotach leczniczych, ale także w ramach ratownictwa górskiego, morskiego, górniczego, wodnego, w jednostkach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i innych. Wskazana proponowana zmiana umożliwiłaby pracodawcom elastyczne podejście do zatrudniania ratowników medycznych zgodnie z ich kwalifikacjami.

Kolejne proponowane zmiany dotyczą kwalifikowanej pierwszej pomocy. Zakłada się, iż ratownik medyczny będzie mógł udzielać takiej pomocy bez konieczności ukończenia kursu kwalifikowanej pierwszej pomocy. Ma to również dotyczyć lekarzy, pielęgniarek i położnych. Zakres kwalifikowanej pierwszej pomocy jest znacznie węższy niż zakres świadczeń zdrowotnych możliwych do udzielania przez wskazane wyżej grupy zawodowe. Wszelkie czynności dokonywane w ramach kwalifikowanej pierwszej pomocy będą dokumentowane w karcie kwalifikowanej pierwszej pomocy, której wzór ma być określony w rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

Projektowana ustawa wprowadzi po raz pierwszy do porządku prawnego pojęcie dyspozytorni medycznej jako zespołu stanowisk dyspozytorów medycznych wraz z wyposażeniem umożliwiającym odbiór zgłoszenia alarmowego oraz wykonywanie zadań dyspozytora medycznego w lokalizacji własnej w planie. Dodane zostaną zapisy zobowiązujące dysponentów zespołów ratownictwa medycznego do rejestracji i przechowywania rozmów prowadzonych na stanowiskach dyspozytorów medycznych, a także delegacje do wydawania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia rozporządzenia w sprawie jednolitych minimalnych wymagań technicznych sprzętu będącego na wyposażeniu stanowisk dyspozytora medycznego, lekarza koordynatora ratownictwa medycznego, specjalistycznego środka transportu sanitarnego, miejsca stacjonowania zespołu ratownictwa medycznego.

Projektowana ustawa zmieniająca ma umożliwić dysponentom wspólne ubieganie się o zawarcie umowy na zadania zespołów ratownictwa medycznego z Narodowym Funduszem Zdrowia. Dotychczas możliwe było zawarcie wskazanej umowy tylko z jednym dysponentem.

Kolejną zmianą ma być wprowadzenie większej liczby sytuacji, w której możliwe będzie wprowadzenie stanu podwyższonej gotowości. Będzie to możliwe w przypadku:

1) wystąpienia sytuacji kryzysowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1166);

2) katastrof naturalnych i awarii technicznych w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 333 z późn. zm.);

3) zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny w rozumieniu przepisów o powszechnym obowiązku obrony;

4) gdy w ocenie lekarza koordynatora ratownictwa medycznego skutki zdarzenia mogą spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego znacznej liczby osób.

W przypadku zaistnienia wskazanych przesłanek, lekarz koordynator będzie musiał podjąć czynności zmierzające do niezwłocznego poinformowania wojewody o potrzebie postawienia w stan podwyższonej gotowości wszystkich lub niektórych podmiotów leczniczych na obszarze województwa. Wskazany obowiązek pozostawania w stanie podwyższonej gotowości dotyczy miejsca udzielania świadczeń, w tym możliwości udzielania ich poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego, personelu medycznego, sprzętu i aparatury medycznej oraz dostępnych mobilnych zestawów medycznych.

W projektowanej ustawie zaproponowano również uzupełnienie zadań dyspozytora medycznego o zadania wynikające z postanowień umów międzynarodowych dotyczących współpracy transgranicznej w zakresie ratownictwa medycznego. Podobna sytuacja dotyczy zadań lekarza koordynatora ratownictwa medycznego.

Projekt poszerza również katalog podmiotów współdziałających z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne w zakresie edukacji i przygotowywania kadr systemu, opracowywania zaleceń proceduralnych funkcjonowania systemu, inicjowania i realizacji zadań naukowo-badawczych w zakresie medycyny ratunkowej, oceny jakości systemu oraz wytyczania kierunków jego rozwoju poprzez dodanie do niego konsulatów krajowych i wojewódzkich, stowarzyszeń pielęgniarskich oraz ratowników medycznych o zasięgu ogólnokrajowym prowadzących działalność w zakresie medycyny ratunkowej lub ratownictwa medycznego.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej, finansowanie zespołów ratownictwa medycznego odbywać się będzie na dotychczasowych zasadach, z uwzględnieniem umów międzynarodowych. Niezbędne będzie natomiast zróżnicowanie wymagań w odniesieniu do szpitalnych oddziałów ratunkowych w zakresie posiadania lądowiska przyszpitalnego. Jeśli ze względów architektonicznych lub technicznych nie będzie możliwe wybudowanie takiego obiektu przy szpitalu, który w swoich strukturach posiada szpitalny oddział ratunkowy, będzie możliwe utrzymanie funkcjonowania tego oddziału bez wymogu posiadania lądowiska przyszpitalnego, pod warunkiem zapewnienia transportu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego ambulansem naziemnym.

Projektowana ustawa zmieniająca została skierowana w dniu 1 września 2015 r. do konsultacji publicznych.

Opracowanie: Jacek Tkacz, RPE WK

Źródło: legislacja.rcl.gov.pl, stan z dnia 2 września 2015 r.