Stan świadomości społecznej w niektórych sytuacjach nie pozwala ratować życia

Obowiązujące przepisy stwarzają dobre podstawy do funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w zakresie transplantologii jednak w wielu sytuacjach stan świadomości społecznej, w szczególności brak akceptacji rodziny dla pobrań i przeszczepów ze zwłok nie pozwala lekarzom ratować życia innych osób, choć ustawa daje takie możliwości mówią Joanna Haberko oraz Izabela Uhrynowska-Tyszkiewicz, autorki książki Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Kometarz.

Do najistotniejszych kwestii związanych z pobieraniem, przechowywaniem i przeszczepianiem komórek, tkanek i narządów zaliczyć autorki opracowania zaliczają w szczególności kwestie przeprowadzania procedur pobierania i przeszczepiania tkanek i narządów od żywych i zmarłych dawców, specyfikę i różnice każdej z tych procedur, pozyskiwanie zgody i ustalanie braku sprzeciwu w wymienionych procedurach. Mowa w tym zakresie także o uzyskiwaniu pozwoleń Ministra Zdrowia na przeprowadzanie wskazanych procedur.

- Zagadnienie jest, oczywiście doniosłe, nie tylko z prawnego i formalnego punktu widzenia, ale także musi być brane pod uwagę z uwzględnieniem stanu wiedzy społeczeństwa i pewnej ogólnej mentalności społecznej i akceptacji dla idei transplantacji w Polsce – podkreślają autorki.

Do najbardziej kontrowersyjnych problemów związanych ze stosowaniem ustawy zaliczają tutaj: brak świadomości społeczeństwa w zakresie prawnej dopuszczalności i legalności pobrań i przeszczepień ze zwłok ludzkich, bez pytania rodziny o zgodę, o ile zmarły za życia nie wyraził sprzeciwu; sposoby wyrażania sprzeciwu wobec pośmiertnego pobrania komórek, tkanek i narządów; brak przewidzianej prawem możliwości złożenia sprzeciwu na pobranie i wykorzystanie pośmiertne komórek, tkanek i narządów w celu innym niż przeszczepienie.

Ramy prawne transplantacji w Polsce określa ustawa z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz wydane do niej akty wykonawcze w postaci rozporządzeń Ministra Zdrowia. 

Komentarz prezentuje zagadnienia szeroko rozumianej medycyny transplantacyjnej w kontekście problemów prawnych i wątpliwości wiążących się z praktycznym stosowaniem ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. W książce omówiono między innymi kwestie odnoszące się do procedur pobierania i przeszczepiania tkanek i narządów od żywych i zmarłych dawców, pozyskiwania zgody i ustalania braku sprzeciwu w wymienionych procedurach, funkcjonowania banków tkanek i komórek oraz znakowania, monitorowania oraz bezpieczeństwa i jakości komórek, tkanek i narządów.

Przepisy omawianej ustawy zostały poddane szczegółowej wykładni z uwzględnieniem dorobku doktryny, orzecznictwa, aktów prawa międzynarodowego i przepisów wykonawczych. Publikacja ukazuje stan de lege lata i zawiera liczne postulaty de lege ferenda.

Książka dostępna jest w księgarni Profinfo.


Joanna Haberko dr hab. nauk prawnych, prof. nadzwyczajny UAM na Wydziale Prawa i Administracji UAM w Poznaniu, prodziekan ds. studenckich Wydziału Prawa i Administracji UAM, członek Krajowej Rady Transplantacyjnej przy Ministrze Zdrowia i Komisji Bioetycznej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej. Autorka licznych publikacji z zakresu prawa medycznego, cywilnego oraz rodzinnego i opiekuńczego, uczestniczka wielu konferencji i sympozjów w kraju i zagranicą.


Izabela Uhrynowska-Tyszkiewicz, lekarz, doktor nauk medycznych; nauczyciel akademicki, adiunkt Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; zastępca dyrektora ds. medycznych Krajowego Centrum Bankowania Tkanek i Komórek; członek Krajowej Rady Transplantacyjnej przy Ministrze Zdrowia; absolwentka podyplomowego studium prawa medycznego, bioetyki i socjologii medycyny na Uniwersytecie Warszawskim; ekspert ds. zastosowania standardu ISBT128 w znakowaniu przeszczepów tkankowych; uczestniczka kursów z zakresu przygotowywania i stosowania przeszczepów tkankowych oraz zapewnienia nadzoru i przeprowadzania inspekcji w bankach tkanek i komórek; współorganizatorka i wykładowca podczas krajowych i międzynarodowych szkoleń oraz konferencji z zakresu bankowania tkanek i komórek; autorka licznych publikacji w języku polskim i angielskim dotyczących powyższej tematyki.