Nieważne jest poręczenie, które omija ustawowy zakaz handlu długami szpitala - stwierdził Sąd Najwyższy. - Jednak jeśli spółki chcą prowadzić działalność komercyjną pomagając wierzycielom ZOZ-ów, to muszą porozumieć się z organem założycielskim placówki.

Powód spółka Magellan z Łodzi dochodziła roszczeń od szpitala w Jastrzębiu Zdroju z tytułu wykonania umów poręczenia. Spółka zawarła takie umowy z trzema wierzycielami, którzy świadczyli usługi lub dostarczali produkty medyczne SP ZOZ-owi (art. 518 k.c.). Według tego przepisu osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty pod trzema warunkami.

W tej sprawie powód - spółka Magellan udzielał kontrahentom poręczenia za istniejące i przyszłe zobowiązania szpitala. W umowie o współpracy przewidziano reguły wykonania umów poręczenia. Powód i kontrahenci szpitala zawiadomili szpital o dokonanej spłacie zadłużenia.

Szpital twierdził, że takie umowy poręczenia naruszają ustawowy zakaz i są obejściem przepisów ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (art. 53 ust. 6 ustawy z 1991 roku, a obecnie - art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej). Wartość sporu wynosiła 300 tys. zł.

Sąd Okręgowy stwierdził, że poręczenie udzielone wierzycielom należy do katalogu czynności prawnych zmierzających do zmiany wierzyciela, co jest zakazane. Oddalił wiec powództwo.

Sąd Apelacyjny powództwo uwzględnił i utrzymał nakaz zapłaty w mocy.

Sąd Najwyższy w wyroku z 9 stycznia 2015 r. uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i oddalił apelację.

- Sprawa ta zderza ekonomię z prawem - wyjaśniał wyrok sędzia Mirosław Bączyk. - Przegrał ten, kto wykonuje pozytywną robotę, czyli spółka Magellan pokrywająca należności dostawców - dodał.

Podobnie jak w uzasadnieniu wyroku z 6 czerwca 2014 r. (I CSK 428/13) Sąd Najwyższy stwierdził, że podstawowe znaczenie ma cel i charakter regulacji prawnej zawartej w art. 53 ust. 6 i 7 ustawy o zoz-ach i art. 54 ust. 5 i 6 o działalności leczniczej. Przewidziano w niej nie tylko zakaz dokonywania czynności prawnych prowadzących do zmiany wierzyciela zoz, ale nawet - szczególną reglamentacją prawną obrotu wierzytelnościami szpitalnymi. Świadczą o tym wskazane w ustawie przesłanki wyrażenia zgody lub odmowy, czas udzielenia zgody, a także stwierdzenie nieważności przez organ założycielski. Zgoda organu założycielskiego stanowi tu wyraz wstępnej kontroli finansowej zoz.

A zatem nieważne jest poręczenie udzielone za zobowiązania szpitala bez wymaganej zgody organu założycielskiego szpitala. Poręczenie takie może bowiem należeć do grupy czynnosci prawnych mających na celu zmianę wierzyciela.

Wyrok SN z 9 stycznia 2015 r., sygn. akt V CSK 111/14

Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska